TRAVMA SONRASI BÜYÜME, SOSYAL PROBLEM ÇÖZME VE İYİMSERLİK ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Sayı: 20, 190 - 198, 01.06.2018

Ömer Karaman Bilge Tarım

Öz

Bireylerin ruh sağlığını derinden etkileyen örseleyici yaşantılar olarak da bilinen travma, jeopolitik konumu dolayısıyla Türkiye’de sıkça deneyimlenmeye başlayan bir olgudur. Pek çok araştırmacı tarafından önemsenen travmatik yaşantılar çoğunlukla patolojik boyutta ele alınmaktadır. Bu çalışmada travmayı pozitif psikoloji bakış açısıyla ele alan travma sonrası büyüme kavramı üzerinde durulmuştur. Çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinin travma sonrası büyüme, problem çözme becerileri ve iyimserlik düzeyleri arasındaki ilişkilerini ortaya koymaktır. Araştırma grubunda yer alan öğrencilerin 113 kadın %74 ; 39 erkek %26 olup, katılımcıların yaşları 18-45 arasında değişmektedir. Grubun yaş ortalaması 20.51 ve standart sapması 2.53’tür. Gruptaki bireylerin 61’i %34.4 bir tane, 46’sı %30.1 iki tane ve 46’sı %30.1 üç ve daha fazla travma yaşamıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Travma Sonrası Büyüme Ölçeği, Sosyal Sorun Çözme Envanteri, Yaşam Yönelim Testi ile kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırmanın analizinde çoklu regresyon analizi ve korelasyon tekniklerinden yararlanılmıştır. Bulgular literatür çerçevesinde tartışılmış ve öneriler ortaya konulmuştur

Anahtar Kelimeler

Travma, travma sonrası büyüme, problem çözme becerileri, iyimserlik, pozitif psikoloji

INVESTİGATİON OF THE RELATİONSHİP BETWEEN POST-TRAUMATİC GROWTH, SOCİAL PROBLEM SOLVİNG AND OPTİMİSM

Öz

Trauma, also known as traumatic experiences that deeply affect the mental health of individuals, is a phenomenon frequently experienced in Turkey due to its geopolitical position. Traumatic experiences, which are considered by many researchers, are mostly handled within the pathological dimension. In this study, the concept of post-traumatic growth which deals with trauma from the perspective of positive psychology has been emphasized. The aim of the study is to reveal the relation between post-traumatic growth, problem solving skills and optimism levels of university students. In the research group there are 113 female students 74% ; 39 male students 26% and their ages range from 18 to 45 years. The average age of the group is 20,51 and the standard deviation is 2,53. Sixty one 34,4% of the individuals in the group have experienced one, 46 30,1% of them have two and 46 30,1% of them have three and more traumas. In the research the Post-Traumatic Growth Scale, Social Problem Solving Inventory, Life Orientation Test and personal information form have been used as the data collection tools. In the analysis of the study, multiple regression analysis, and correlation techniques were used. The findings were discussed in the light of the literature and suggestions have been put forward

Anahtar Kelimeler

Trauma, post-traumatic growth, problem-solving skills, optimism, positive psychology

Kaynakça

• Aydın, G. ve Tezer, E. (1991), “Relationship of optimism, health problems and academic success”, Psikoloji Dergisi, Sayı: 7 (26), s. 2-9.
• Brunello, N., Davidson, J.R., Deahl, M., Kessler, R.C., Mendlewicz, J., Racagni, G., Shalev, A.Y.
• Zohar, J., (2001), “Posttraumatic stress disorder: diagnosis and epidemiology, comorbidity and social consequences, biology and treatment”, Neuropsychobiology, Sayı: 43, s.150-62.
• Büyüköztürk, Ş. (2015), Simple and partial correlation. Manual of data analysis for social sciences, Pegem Akademi, Ankara.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007), Sampling. In, Research methods in education, 6. Edition, Routledge, New York.
• Collins, S. ve Long, A. (2003), “Working with the psychological effects of trauma: Consequences for mental health-care workers - A literature review”, Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, Sayı:10, s. 417-424.
• Dereli- İman, E. (2014), “Değerler eğitimi programının 5-6 yaş çocukların sosyal gelişimine etkisi: Sosyal beceri, psiko-sosyal gelişim ve sosyal problem çözme becerisi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Sayı: 14(1) s. 249-268.
• DSM IV. Erişim adresi: https://dsm.psychiatryonline.org/pbassets/dsm/update/DSM5Update2015.pdf (Erişim: 13.03.2018).
• Duyan, V. ve Gelbal, S. (2008), “Adaptation of social problem solving inventory to Turkish”, Toplum ve Sosyal Hizmet, Sayı: 19 (1), s. 7-28.
• Dürü, Ç. (2006), Travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası büyümenin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi ve bir model önerisi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Ergünay, O. (2007), Türkiye’nin afet profili. TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara. ISBN: 978-9944-89-425-8
• Eriksson, C., Vande Kemp, H., Gorsuch, R., Hoke, S., ve Foy, D. (2001), “Trauma exposure and PTSD symptoms in international relief personel”, Journal of Traumatic Stress, Sayı: 13, s. 205- 211.
• Eryılmaz, A. (2013), “Pozitif psikolojinin psikolojik danışmanlık ve rehberlik alanında gelişimsel ve önleyici hizmetler bağlamında kullanılması”. The Journal of Happiness & Well-Being, Sayı: 1(1), s. 1-22.
• Field, A. (2013), Exploratory factor analysis. In, discovering statistics using SPSS, 3. Edition, Sage Publications, UK.
• Fraenkel, J. R. ve Wallen, N. E. (2009), How to design and evaluate research in education, 7. Edition, McGraw-Hill Higher Education, New York.
• Gençoğlu, C. ve Kalkan, M. (2015), “Psychological birth order and optimism in high school”, International Online Journal of Educational Sciences, Sayı: 7 (3), s. 215 – 228.
• Greenber, J.S., Seltzer, M. M., Krauss, M. W., Chou, R. J., Hong, J. (2004), “The effect of quality of the relationship between mothers and adult children with schizophrenia, autism, or down syndrome on maternal well-being: the mediating role of optimism”, American Journal of Orthopsychiatry, Sayı: 74(1), s. 14-25.
• Güneş, H. (2001), Stress related growth and earthquake experience. ODTÜ Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Haselden, M. (2014), Üniversite öğrencilerinde travma sonrası büyümeyi yordayan çeşitli değişkenlerin türk ve amerikan kültürlerinde incelenmesi: bir model önerisi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Kanat, Biçer, B., Yılmaz Özpolat, A.G. (2016), “Kanser hastalarında travma sonrası büyüme kavramı” Turk J Clin Lab 2016; 7(4):106-110.
• Karancı, N. (2005), “Travma-sonrası gelişim ve yordayıcı faktörler”. Uluslararası Ruhsal Travma Toplantıları IV, Özet Kitabı.
• Kessler, R. C., Sonnega, A., Bromet, E., Hughes, M., & Nelson, C. B. (1995), “Posttraumatic stress disorder in the National Comorbidity Survey”, Archieves of General Psychiatry, Sayı: 52, s. 1048-1060.
• Lee, D. ve Young, K. (2001), “Post-traumatic stress disorder: Diagnostic issues and epidemiology in adult survivors of traumatic events”, International Review of Psychiatry, Sayı: 13, s. 150-158.
• Öğülmüş, S. (2001), Kişiler arası sorun çözme becerileri ve eğitimi, Nobel, Ankara.
• Özcan, C. ve Öğülmüş, S. (2010), “Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklara bilişsel yaklaşıma dayalı kişilerarası sorun çözme eğitiminin katkıları”, TAF Prev Med Bull, Sayı: 9(4), s. 391-398.
• Özgen, F. ve Aydın, H. (1999), “Travma Sonrası Stres Bozukluğu”. Klinik Psikiyatri. Sayı: 1, s. 34- 41.
• Resick, P. A. (2001), Stress and trauma. Psychology Press Ltd, London.
• Scheier, M. F. ve Carver, C. S. (1987), “Dispositional optimism and physical well-being: the influence of generalized outcome expectancies on health”, Journal of Personality, Sayı: 55 (2), s. 169-210.
• Seligman, M.E. ve Csikszentmihalyi, M. (2000), “Positive psychology: An introduction”. American Psychologist, Sayı: 55, s. 5–14.
• Shakespeare-Finch, J. E., Smith, S. G., Gow, K. M., Embelton, G., Baird, L. (2003), “The prevalence of post-traumatic growth in emergency ambulance personnel”, Traumatology Sayı: 9 s. 58-71.
• Sungur, İ., Akdur, R., Piyal, B. (2014), “Türkiye’deki trafik kazalarının analizi”, Ankara Med J, Sayı: 14(3), s.1 14-124
• Sümer, N., Karancı, A. N., Berument, S. K., Güneş, H. (2005), “Personal resources, coping self-efficacy, and quake exposure as predictors of psychological distress following the 1999 earthquake in Turkey”, Journa of Traumatic Stress, Sayı: 18, s. 331-342.
• Şahin, D. (2000), “Travma sonrası stres bozukluğu”. Anksiyete bozuklukları. Editör. Tükel R. Çizgi Tıp Yayınevi, Ankara.
• Tabachnick, B.G. ve Fidell, L.S. (2007), Multiple regression. In, Using multivariate statistics, Pearson Education, Boston.
• Tedeschi, R, G ve Calhoun, L, G. (2004), “Posttraumatic growth: conceptual foundations and empirical evidence”, Psychological Inquiry, Sayı: 15 s. 1-18.