TIRKEMIS YORUKS IN XVI. CENTURY

Yıl 2018, Sayı: 20, 244 - 262, 01.06.2018

Serkan Sarı

Öz

In this paper; population, fiscaland social positions of Tirkemis Yoruks settled in Golhisar district in Hamid Province in the XVI. Century is analysed. Main topic of this paper is that which clan do this people in and how did they come this area? It is emphasised on difinition of yoruk in this study. If yoruk sare considered as migrant settlers who live only with their mode of production, matter can not be understood. They must be accepted as groups continued the lifesty leand mind which developed during centuries. Naturally, finding fertile grasslands is the primary proviso for both themselves and their animails, however seeing the being yoruk as just interested with this matter, it is not reflect the yoruk lifestlyle. A recentstudyshowsthatthesegroupscloselyassociatedwiththepoliticalandsocialcases, on the other hand they continued pastoral life and stood in touch with the other parts of community. There lation of this yoruk group with Sehzade Sultan’s son Korkut during the Shahkulu Outbreak is one of the attention grabbing matters

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Yoruks, Hamid, Tirkemiş, Korkud

XVI. YÜZYILDA TİRKEMİŞ YÖRÜKLERİ

Öz

Çalışmamızda XVI. Yüzyılda Hamid Sancağı Gölhisar Kazası dahilinde bulunan bölgede yaşayan Tirkemiş Yörüklerinin nüfusları, iktisadî ve toplumsal yapıları incelenmiştir. Bahsedilen yörük taifesinin hangi boya ait olduğu, bulundukları bölgeye gelişleri ve XVI. Yüzyılda bölgedeki faaliyetleri çalışmamızın ana konusunu oluşturmaktadır. Çalışmamızda Yörük tanımlaması üzerinde de durulmuştur. Yörükleri, yalnızca üretim tarzına bağlı olarak, konargöçer hayatı devam ettiren guruplar olarak nitelendirmek meselenin tam anlamıyla anlaşılmasına imkan vermez. Bunlar, yüz yılların geliştirdiği bir anlayış ve hayat tarzını devam ettiren guruplar olarak görülmelidir. Elbette ki Yörükler için hayvanları ve onlar için verimli otlaklar bulmak olmazsa olmaz şartların başında gelir; ama Yörüklüğü yalnızca bu boyutla alakalı bir mesele olarak görmek Yörüklerin hayat tarzını tam olarak açıklamaz. Yapılan araştırmada bölgede bahsedilen dönemde ortaya çıkan siyasi ve sosyal olaylarla bu gurupların yakından alakadar oldukları, yaylak ve kışlaklarında sürüleri peşinde giden, toplum diğer kesimlerinden izole guruplar olmadıkları görülmüştür. Çalışmamızda dikkati çeken hususlardan biri de Şahkulu isyanı sırasında bu yörük taifesinin Şehzade Korkut ile olan ilişkileridir

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Yörük, Hamid, Tirkemiş, Korkud

Kaynakça

• ARMAĞAN, A. Latif, “Tarihsel Süreç İçerisinde Teke Yöresi”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C. XX, Sayı: 32, (2002), s. 1-19.
• Aşıkpaşazade, Aşık Paşaoğlu Tarihi, Haz: N. Atsız, MEB Yay., İstanbul 1992.
• BARKAN, Ömer Lütfi, “İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”, Vakıflar Dergisi, S. II, (1942), s. 279-353.
• ÇAMUROĞLU, Reha, Tarih, Heterodoksi ve Babailer, Kapı Yay., İstanbul 2005.
• ÇETİNKAYA, Nihat, Kızılbaş Türkler Tarihi, Oluşumu ve Gelişimi, Kripto Yay., Ankara 2014.
• DEMİR, Necati, AYDOĞDU, Özkan, Oğuzname (Kazan Nüshası), Kesit Yay., İstanbul 2015.
• Ebulgazi Bahadır Han, Şecere-i Terakime Haz: Zuhal Kargı Ölmez, Simurg Yay., Ankara 1996.
• EMECEN, Feridun M., İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikler Dünyası, Kitabevi Yay., İstanbul ERÖZ, Mehmet, Yörükler, T.D.V. Yay., İstanbul 1991.
• GÖKBİLGİN, M. Tayyip, “Korkut”, İslam Ansiklopedisi, MEB Yay. C. VI, s. 855-860. GÖKBİLGİN, M. Tayyip, Anadolu ve Rumelide Yörükler Tatar ve Evlad-ı Fatihan, İstanbul 1957.
• GÜNDÜZ, Tufan, XVII. Ve XVIII. Yüzyıllarda Danişmendli Türkmenleri, Yeditepe Yay., İstanbul HALAÇOĞLU, Yusuf, Anadolu’da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar (1453-1650), Ankara 2009.
• İbn-i Battuta, İbn-i Battuta Seyahatnamesi, Çev: A. Sait Aykut, YKY Yay., İstanbul 2017.
• İbn-i Bibi, El Evamirü’l-Ala’iyeFi’L-Umuri’l-Ala’iye (Selçukname), Haz. Mürsel Öztürk, Ankara L. N. Lezina-A. V. Superanskaya, Türk Onomastikası Çin Seddi’nden Viyana Kapılarına Kadar Bütün Türk Halkları, Çev: D. A. Batur, Selenge Yay., İstanbul 2009.
• OCAK, Ahmet Yaşar, Osmanlı İmparatorluğu’nda Marjinal Sufilik Kalenderiler XIV-XVII. Yüzyıllar, Timaş Yay., İstanbul 2017.
• ÖZATA, Metin, İlk Çağlardan Kurtuluş Savaşına Burdur Tarihi, Umay Yay., İzmir 2009.
• PAKALIN, M. Zeki, Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. II, İstanbul 1953.
• SARI, Serkan, “XVI. Yüzyılda Hamid Sancağı Yörüklerinde Kişi Adları”, Eurasian Academy of SciencesSocialSciencesJournal, S. 15, Kasım-Aralık 2017, s.1-23.
• SÜMER, Faruk, “Oğuzlara Ait Destani Mahiyette Eserler”, D.T.C.F. Dergisi, C. 17, S. 3.4, (1959), s. 456.
• SÜMER, Faruk, Oğuzlar Türkmenler Tarihleri Boy Teşkilatı Destanları, T.D.V. Yay., İstanbul 1972.
• Şikari, Kitab-ı Karamaniye, Haz: Metin Sözen, Necdet Sakaoğlu, İstanbul 2005.
• TEKİNDAĞ, Şehabettin, “Teke-Eli ve Teke-Oğulları” Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı: VII-VIII, (1977), s. 55-94.
• TÜRKAY, Cevdet, Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, İşaret Yay., İstanbul UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı, Büyük Osmanlı Tarihi, C. II, TTK Yay., Ankara 1995.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, “Hamidoğulları”, İ.A, C. V, M.E.B Yay., İstanbul 1987, s. 189-192.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, TTK Yay., Ankara 1988.
• YURDAYDIN, Hüseyin G., Kanuni’nin Cülusu ve İlk Seferleri, TTK Yay., Ankara 1961.