ARAPÇA ÇOKLUKLARIN TÜRKİYE TÜRKÇESİNDEKİ KULLANILIŞLARI ÜZERİNE

Yıl 2019, Sayı: 22, 149 - 158, 01.06.2019

Burhan Baran

Öz

Türk diline ait söz varlığının bir bölümünü, alıntı sözcükler oluşturmaktadır. Bu alıntı sözcüklerin oranı ve ait olduğu diller, dönemlere göre değişmektedir. Türk dilindeki alıntı sözcük sayısı, Eski Türkçe döneminde, sonraki dönemlere göre daha azdır. Özellikle İslamiyet’in kabulünden sonra yeni bir kültür ve medeniyetin etkisiyle Arapça sözcükler, Türk diline girmeye başlamış ve bu artış sonraki dönemlerde hızlanarak devam etmiştir. Bu durum, söz varlığımızın etkilendiği dillerin başında Arapçanın gelmesine neden olmuştur. Osmanlı Türkçesi döneminde dilimizdeki sayısı çok daha fazla olan Arapça sözcükler, bugün de Türkiye Türkçesinin söz varlığında, alıntı kelimelerin çoğunluğunu oluşturmaktadır. Arapçadan alınan sözcüklerin bir kısmı, çekimli diller grubunda olan bu dilin kurallarıyla yapılmış çokluklardır. Osmanlı Türkçesi döneminde pek çok kullanılan Arapça çoklukların bir bölümü bugün Türkiye Türkçesinde yaşamaya devam etmektedir. Bu çokluklardan bazıları, Türkiye Türkçesine geçerken dilimizde çoğul anlamını kaybederek tekil anlamda; bazıları ise aslında olduğu gibi çoğul anlamda kullanılmaktadır. İşte bu makalede Arapça çoklukların Türkiye Türkçesindeki kullanılışları üzerinde durulmaktadır

Anahtar Kelimeler

Türkiye Türkçesi, Arapça, çoğul sözcükler.

ON THE USE OF ARABIC PLURALS IN TURKEY TURKISH

Öz

A portion of Turkish vocabulary consists of loan words. The proportion of these loan words and which languages they came from vary based on the time they were borrowed. There were fewer loan words in the Old Turkish period compared to the later times. Particularly with the influence of a new culture and civilisation following the acceptance of Islam, Turkish language started to adopt Arabic words, which increased rapidly in the following periods. Therefore, Arabic became the primary language that influenced Turkish vocabulary. Arabic-origin words that were more abundant in our language at the time of Ottoman Turkish also comprise the majority of the loan words in the vocabulary of Turkey Turkish in the present day. A portion of the Arabic-origin loan words in Turkish are plural words created according to the rules of this inflected language. A part of the Arabic plurals widely used in the Ottoman Turkish period are still used in Turkey Turkish today. While some of them lost their plural meaning and are used in singular form in Turkish, others are used in their original form as plural words. This paper explores the use of Arabic plurals in Turkey Turkish

Anahtar Kelimeler

Turkey Turkish, Arabic, plural words

Kaynakça

• Ahmet Vefik Paşa (2000), Lehce-i Osmani, Hazırlayan: Recep Toparlı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Ahteri Mustafa Efendi (2009), Ahteri-i Kebir, Hazırlayanlar: Ahmet Kırkkılıç, Yusuf Sancak, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Ali Nazima, Faik Reşad (2009), Mükemmel Osmanlı Lügati, Hazırlayanlar: Necat Birinci ve diğerleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Baran, Burhan (2018), “Osmanlı Türkçesi Öğretiminde Arapça, Farsça ve Eski Anadolu Türkçesinin Yeri”
• Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2131-2142.
• Develi, Hayati (2008), Osmanlı Türkçesi Kılavuzu, Kesit Yayınları, İstanbul.
• Devellioğlu, Ferit (1996), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Dursunoğlu, Halit (2014), “Türkiye Türkçesi’ndeki Arapça Sözcükler ve Bu Sözcüklerdeki Ses Olayları.” Turkish Studies, 9 (9): 145-155.
• İbrahim Cudi Efendi (2006), Lügat-ı Cudi, Hazırlayanlar: İsmail Parlatır ve diğerleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• İşler, Emrullah (2008), “Türkçedeki Arapça Alıntı Kelimelerde Ses Değişiklikleri.” EKEV Akademi Dergisi-Sosyal Bilimler: Erzurum, 35: 187-196. Kanar, Mehmet (2011), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Say Yayınları, İstanbul.
• Özçelik, Sadettin (2004), “Türkçede Kullanılan Arapça Kelimelerde Görülen Ses Olayları Üzerine Bazı Tespitler.” Türk Dili Dergisi, 634: 550-562.
• Parlatır, İsmail (2016), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınevi, Ankara. Sarı, Mevlüt (2013), El-Mevarid Arapça-Türkçe Lügat, İpek Yayın Dağıtım, İstanbul.
• Şeyhülislam Mehmed Esat Efendi (1999), Lehcetü’l-Lügat, Hazırlayan: Ahmet Kırkkılıç. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Timurtaş, Faruk Kadri (1999), Osmanlı Türkçesi Grameri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Topaloğlu, Bekir ve Karaman, Hayreddin (1983), Arapça-Türkçe Yeni Kamus, Elif Ofset Tesisleri, İstanbul. Türkçe Sözlük (2011), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.