SEXTUS EMPIRICUS VE KARŞITLARI ÖRNEKLERİNDE MANTIK VE ŞÜPHE İLİŞKİSİ

Yıl 2019, Sayı: 23, 15 - 29, 01.12.2019

Hacı Mustafa Açıköz

Öz

Akıl denilince akla, onun aracı olan mantık; mantık denilince akla onun öznesi olan akıl gelir. Bu ikisi birlikte bir bilgi faaliyetini oluşturur. Yani, bu ikili olmadan hangi türden olursa olsun bilgi eylemi gerçekleştirilemez. Bu eylemde çıkışta ve sonuçta iki epistemolojik anlayış şüpheci ve dogmacı ve metodik yaklaşım indirgemeci ve bütüncü ile ortaya konur. Çoğu zaman hem teorik hem de uygulamalı zeminlerde bu iki anlayış ve metod birbirleri ile zıtlaştırılıp karşıtlaştırılır. Oysa doğrusu bunların bir bilgi eyleminde rasyonel bir çerçevede zıtların birliği ilkesi gereği birbirlerini tamamlamalarıdır. Bu nedenle, “bütün bilgi faaliyetleri bu genel temel eksende döner” yargısında bulunmak mümkündür. Bizim inceleme konumuz dikkate alındığında bilgi eyleminde Sextus Empirikus ve karşıtları örneğinde mantık merkezli olarak epistemolojik şüpheci ve dogmacı anlayışlar ve indirgemeci ve bütüncü metodik yaklaşımların nasıl kullanıldığının gerekçeli analiz ve değerlendirmesini yapacağız. Bugün genelde mantık özelde akılyürütme merkezli adeta kökünden koparılarak dallandırılıp budaklandırılarak devam eden tartışma yarın da devam edecek görünmektedir. Amacımız, anlayış ve metodolojik yaklaşımların kökenine inerek ve tarafların pozisyonlarını gösterip değerlendirerek tarafların içine düştüğü kısırdöngü ve açmaza dair bir farkındalık oluşturmaktır. Bu kadim karşıtlık kaynaklanan problemlerin çözümü ise ancak Sextus ve karşıtlarının mantığa dair görüşleri ve mantığı amaç ve araç olarak kullanma gerekçelerini anlamak ile mümkündür

Anahtar Kelimeler

Homo skeptikus, mantık, Sextus Empirikus, dogmacılık, bütüncü ve indirgemeci metodik yaklaşımlar

THE RELATIONSHIP BETWEEN LOGIC AND SUSPECT IN SEXTUS EMPIRICUS AND THEIR COMPARATIVE SAMPLES

Öz

When one refers to reason logic, which is the instrument of it, directly comes into mind and vice versa. Both of them compose the act of knowledge. In fact, without these couple the act of knowledge can not be brought about whatever their kind. Yet this act can be executed in accordance with two epistemological views i.e. scepticism or dogmatism and two methodological approaches i.e. reductionism or holism at the beginning and end of the act of knowledge. Most of the time, these two views and approaches are contradicted with each other. Actually, they reasonably complete each other in the context of the principle of harmony of contradiction. This is the actual basis of the act of knowledge. In this paper, we shall examine the sceptical view and reductionistic methodological approach of Sextus Empiricus as well as the views and methodological approaches of his counterparts, which are centered about the use of logic and its applications, on this ground. Thus we shall show the misunderstanding and misapplication of their epistemological and logical positions as observed today and probaby future. Our aim is to get rid of such misunderstanding and misapplication about their epistemological and logical positions by means of our investigation where we see the position of the logic as aim and means both on theoretical and application levels

Anahtar Kelimeler

Homo skepticus, logic, Sextus Empiricus, dogmatism, holistic and reductionistic methodical approaches

Kaynakça

• Açıköz, Hacı Mustafa (2006a), Skeptikus, Şüphe ve Bilgi, Elis Yayınları 34, Ankara.
• Açıköz, Hacı Mustafa (2006b), Tevhidi Kozmik Holizm, Şüphe ve Eski Uygarlıklar, Elis Yayınları 37, Ankara.
• Açıköz, Hacı Mustafa (2006c), Sextus Empirikus ve Şüphe, Elis Yayınları 38, Ankara.
• Açıköz, Hacı Mustafa (2004), “A Critique of Sextus Empiricus’s Theory of Tranquillity, Skepsis” A Journal for Philosophy and Inter-Disciplinary Research, Honorary Edition, pp; 83- 98, Vols.: XV/ii-iii, Athens - Olypia, Greece, 2004.
• Annas, J. -Barnes J., (1997),The Modes of Scepticism: Ancient Texts and Modern Interpretations, Cambridge University Press, reprint, G.B.
• Brunschwig, J. (1996) “Pyrrho (c.365-c.275 BC)” The Encyclopaedia of Philosophy, (edited by P. Edwards), Macmillan, USA pp; 844-48.
• Hankinson, R. J, “Pyrrhonism”, The Encyclopaedia of Philosophy, (edited by P. Edwards), Macmillan, USA, pp. 848-54.
• Hallie, P. P., (1998), “Sextus Empiricus”, Encyclopedia of Philosophy, (edited by E. Craig), vol.; 4, Routledge, London and New York, pp; 427-28.
• Popkin, R. H., (1998),“Scepticism”, Encyclopedia of Philosophy, (edited by E. Craig), vol.; 4, Routledge, London and New York pp; 449-61.
• Cohen, S., (1998), “Scepticism”, Encyclopedia of Philosophy, (edited by E. Craig), vol.; 4, Routledge, London and New York, pp; 493-98.
• Foley, R. (1995), Humans Before Humanity, Blackwell Publisher, Oxford, UK, ss; 1-14-105.
• Hallie, P. P. (1985), (ed. with int and notes) and Foreword by D. R. Etheridge, “Sextus Empiricus: Selections from the Major Writings on SCEPTICISM, MAN & GOD”, An Avatar Book, Hackett Publishing Company, USA, New revised ed.
• Hankinson, R. J., (1995), Sceptics, Routledge, London and New York, Books I and II.
• İslamoğlu, Mustafa (2016), Tabiat ve Kur’an Ayetleri Işığında Yaratılış ve Evrim, Düşün Yayıncılık, İstanbul.
• Ierodiakonou, K., (1999), (editor), Topics in Stoic Philosophy, Clarendon Press, Oxford.
• Popkin, R. H., (1993), The High Road to Pyrrhonism”, eds. by R. A. Watson and J. E. Force, Hackett Publishing Company, Indianapolis - Cambridge, reprint.
• Sharples, R. W., (1996), Stoics, Epicureans and Sceptics: An Introduction to Hellenistic Philosophy, Routledge, London & New York.
• Stough, C. L., (1969) Greek Scepticism, Berkeley, University of California Press.
• Sextus Empiricus: “Outlines of Pyrrhonism”, translated by R. G. Bury, (1990) Prometheus Books, Buffalo, New York.
• Sextus Empiricus: Against the Ethicists, translated with an introduction and commentary by R. Bett,( 1997), Clarendon press, Oxford.
• Sextus Empiricus: Against the Grammarians, translated with an int. and commentary by D. L.. Blank, (1998), Clarendon press, Oxford.
• Hallie, P. P., (1985),Sextus Empiricus: Selections from the Major Writings on Scepticism, Man and God, printed in USA.
• Weintraub, R. (1997), Sceptical Challenge, Routledge, London ve New York.