ORGAN ADLARI İLE OLUŞAN ARGO KELİMELERİN KAVRAMSAL VE YAPISAL TASNİFİ

Yıl 2020, Sayı: 25, 144 - 168, 19.10.2020

Melike Somuncu

Öz

Türk dilinin söz varlığında önemli bir yer tutan organ adlarının argodaki yerinin tespit edilmesi bu çalışmasının esas konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada Büyük Argo Sözlüğü’nde yer alan insan ve hayvana ait organ adları taranarak tespit edilmiştir. Daha sonra organ adları ile oluşan argo kelimeler iki ayrı tasnifte incelenmiştir. Birinci tasnifte organ adları ile oluşan argo kelimelerin kavramsal açıdan değerlendirmesi bulunmaktadır. Organ adlarının adlandırma, durum, davranış, hareket, mekân, eşya, cinsellik gibi birçok kavram alanının bulunduğu tespit edilmiştir. İkinci tasnifte ise organ adları ile oluşan argo kelimelerin yapısal açıdan değerlendirilmesi söz konusudur. Bu tasnifte ise ele alınan kelimelerin çok anlamlılık çizgileri ile gramer yapıları müstakil olarak tablo hâlinde sunulmuştur. Böylece kavramsal açıdan ele alınan organ adlarının argo çerçevesinde nasıl bir yapı ve içerik düzlemine sahip olduğu hem sayısal olarak hem de anlamsal olarak gösterilmiştir

Anahtar Kelimeler

Organ adları, argo, kavram, yapı

CONCEPTUAL AND STRUCTURAL CLASSIFICATION OF SLANG WORDS WITH ORGAN NAMES

Öz

Determining the place of the organ names in the slang, which constitutes the important vocabulary of the Turkish language, is the main subject of this study. In this study, human and animal organ names in the Big Slang Dictionary were scanned and determined. Later, slang words formed by organ names were subjected to two different classifications. In the first classification, there are conceptual evaluations of slang words formed with organ names. It has been determined that organ names have many concept areas such as naming, status, behavior, movement, space, belongings, sexuality. In the second classification, the slang words formed with the names of organs are evaluated from a structural perspective. In this classification, the lines of significance and grammatical structures of the words dealt with are presented as a table. Thus, the structure and content plane of the organ names considered conceptually in the framework of slang are shown both numerically and semantically

Anahtar Kelimeler

Names of organs, slang, concept, structure

Kaynakça

• Aksan, Doğan (2007), Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Aktunç, Hulki (2015), Büyük Argo Sözlüğü, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Aydemir, Adem (2014), “Divanü Lûgat-İt-Türk’te İnsan Vücuduna Ait Sözcükler”, International Journal Of Language Academy, Vol. 2/4, s. 412-444.
• Barın, Erol (2003), “Yabancılara Türkçenin Öğretiminde Temel Söz Varlığının Önemi”, Türklük Bilimi Araştırmaları, Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, S.13, s. 311-317.
• Başdaş, Cahit (2006), “Türkçe Organ Adlarında Kelime Sonu -K Ünsüzü Ve Çokluk”, İlmî Araştırmalar, S. 21, s. 45-57.
• Batmaz, Macidegül (2013), Eski Uygur Türkçesinde Tıp Terimleri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Çakmak, Cihan (2015), “Dîvânu Lügâti’t-Türk’te Vücut Ve Organ Adları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.8, S.41, Aralık, s.135-143.
• Çelik, Yasemin (2017), “Türkiye Türkçesinde Duyu Organlarıyla Kurulan Deyimler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 10, S. 50, Haziran, s. 72-79.
• Çetin, Engin (2012), “Uygurca Kiçig Erŋek, Karahanlı Türkçesi Çıçalak ve Türkiye Türkçesi Serçe Parmak Sözleri Üzerine”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, Volume 7/4, s. 1217-1227.
• Çoşar, Asiye Mevhibe (2008), “Bir Adlandırma Öğesi Olarak Organ Adları” Turkish Studiesınternational Periodical For The Languages, Literatureand History Of Turkish Or Turkic, Volume 3/4 Summer 2008, s. 1049-1079.
• Devellioğlu, Ferit (1990), Türk Argosu, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Doerfer, Gerhard (1980-1981), “Temel Sözcükler Ve Altay Dilleri Sorunu”, TDAY-Belleten, s.1-11.
• Doğan, Levent (2005), “Türk Dilinde Organ Adları Üzerine Bir İnceleme – Ana Ve Ara Temel Kelimeler”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 6, S.1, s. 141-163.
• Dökmeci, İsmet ve Dökmeci, Handan (2014), Resimli Büyük Tıp Sözlüğü, B.4, Noel Tıp Kitapevi, İstanbul.
• Gümüşatam, Gürkan (2010), “Kıbrıs Ağızlarında Organ Adlarıyla Kurulan Deyimler”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.27, s. 249-295.
• Gürgan, Mahmut (2010), Orta Asya’daki Eski Türk Tıbbının, Başlangıçtan 14. Yüzyıla Kadarki Döneme Ait Bilinen Türkçe Tıp Metinlerinde, Tıp Tarihi Açısından Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Gürsoy Naskali, Emine (1997), “Türkçede Parmak ve Beş Parmağın İsimleri”, Türklük Araştırmaları Dergisi, S. 8, s. 233-240.
• Güven, Meriç (2009), “Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Tıp Yazmalarındaki Türkçe Organ Adları Üzerine Bir İnceleme”, TÜBAR-XXVI-, s.109-141
• Hüseynova, Aysel (2014), Organ Adlarıyla Kurulmuş Deyimlerin Karşılaştırılması, İstanbul Kültür Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Karaağaç, Günay (1993), “Dil, Ağız ve Kulak İle İlgili Kelimelerimiz”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları Türk Dili Ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi VII, İzmir, s. 85- 113.
• Kirişçioğlu, Fatih (1988), Mütercim Âsım Efendi’nin Kâmûs Tercümesi’ndeki Uzuv İsimleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Kurt, Berker (2017), “Yazıtlardan Günümüze Organ Adları ve Bunların Türkiye Türkçesi Ağızlarına Yansımaları”, Dede Korkut Uluslararası Türk Dili Ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, C. 6, S. 2, s. 48-61.
• Lakoff, George Ve Johnson, Mark (1980), Metaphors We Live By, Chicago Üniversitesi Yayınları: Chicago- London.
• Langacker, Ronald W. (1996), “Conceptual Grouping And Pronominal Anaphora “ Studies İn Anap, Edt. Barbra Fox, Amsterdaml Phıladelphia: John Benjamins Publishing Company
• Nakipoğlu, Mine (2008), “Türkçede Kullanılan Vücut Sözcükleri”, 22. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri, Van, s. 319-330.
• Önler, Zafer (1999), “Kutadgu Bilig’de Organ Adlarıyla Kurulan Deyimler” 3. Uluslararası Türk Dil Kurultayı, TDK Yayınları, s.841-869.
• Öztürk, Hüseyin (2013), “Deyimler Bağlamında Bazı Organ Adlarının Toplum Değerleriyle İlişkisi”, Turkish Studies - Intern Ational Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, Volume 8/9 Summer, s. 2129-2143
• Sertkaya, Osman Fikri (1997), “Uygur Tıp Metinlerine Toplu Bir Bakış”, Uluslararası Osmanlı Öncesi Türk Kültürü Kongresi Bildirileri (4-7 Eylül 1989, Ankara), Ankara, s. 349- 358.
• Şahin, Hatice (2004), Türkçede Organ İsimleriyle Kurulan Deyimler, Uludağ Üniversitesi Yayınları, Bursa.
• Tokat, Feyza (2014), “Türkiye Türkçesinde Tıp Terimleri İle Kurulmuş Deyimler”, Avrasya Terim Dergisi, S.2, s.11 - 19
• Tufar, Nicolai (2010), Türk Dilinde Meronimi: Organ Adları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yayınları, İstanbul. KISALTMALAR
• BAS: Büyük Argo Sözlüğü
• BTS: Biyoloji Terimleri Sözlüğü
• GTS: Güncel Türkçe Sözlük
• ZTS: Zooloji Terimleri Sözlüğü