BÂKÎ EFENDİ’YE AİT OLDUĞU TESPİT EDİLEN DÎNÎ-TASAVVÛFÎ MUHTEVALI BİR ŞİİR MECMUASI

Yıl 2020, Sayı: 24, 173 - 186, 28.04.2020

Ahmet Kara

Öz

Günümüzde neredeyse her kütüphanede pek çok örneğine rastlanılan şiir mecmuaları edebiyat tarihimizin önemli kaynaklarındandır. Makalemize konu olan eser, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi Atatürk Kitaplığı Belediye Yazmaları K.000351 numarada kayıtlı şiir mecmuasıdır. Tür olarak “mecmua-yı eş‘âr u devvâvîn”dir. 14, 15, 16, 17 ve 18. yüzyıllarda yaşamış toplam 240 şaire ait 1984 manzumeyi içeren mecmua bu yüzyıllarda yaşayan şairlerin şiirleriyle ilgili zengin bir malzemeyi ihtiva etmektedir. Bu çalışmada mecmuanın şekil özellikleri, içerisinde bulunan şiirler ve şairler hakkında bilgiler aktarılmıştır. Mecmuada bulunan şiirlerin nazım türleri, vezinleri ve hangi şairin kaç adet şiiri bulunduğu tablolar içerisinde gösterilmiştir. Bu mecmuada Aziz Mahmûd Hüdâyî, Yûnus Emre, Eşrefoğlu Rûmî, Kaygusuz Abdal, Âşık Ömer, Kâtibî, Gevherî, Meftûnî, Nâbî ve Sultan Murad’a ait yayımlanmamış manzum metinler de bulunmaktadır. Bu şiir mecmuası önemli şahsiyetlerin bu ana kadar tespit edilmemiş şiirlerini barındırması açısından edebiyatımız açısından önemli bir yere sahiptir

Anahtar Kelimeler

Mecmua, Manzumeler, Tasavvûfî Şiirler, Türkü, Gazel

A JOURNAL OF POETRY CONSISTING OF RELIGIOUS-SUFI POEMS WHICH IS DETECTED TO BELONG BÂKÎ EFENDI

Öz

Poem magazines, which are seen in almost every library today, are among the important sources of our literary history. The subject of our thesis is the poetry journal registered in Istanbul Metropolitan Municipality Library Ataturk Library Manuscript K.000351. As a species, “mecmua-yı eş‘âr u devvâvîn ”. The Mecmua, which contains 1984 verse texts belonging to 240 poets who lived in the 14th, 15th, 16th, 17th and 18th centuries, contains a rich material about the poets of these centuries. In this study, the information about the shape features of the magazine, the poems and poets in it were transferred. The verse types, meter, and how many poems of the poet in the journal are shown in the tables. There are unpublished texts in this magazine belonging to Aziz Mahmud Hüdâyî, Yûnus Emre, Eşrefoğlu Rûmî, Kaygusuz Abdal, Âşık Ömer, Kâtibî, Gevherî, Meftûnî, Nâbî and Sultan Murad. This poem magazine has an important place in our literary world in terms of accommodating the poems of important figures

Anahtar Kelimeler

Mecmua, Poems, Sufi Poems, Folk Song, Ghazel

Kaynakça

• Aydemir, Yaşar (2001), “Şairlerin Edebî Kişiliğinin Tespitinde Mecmuaların Rolü”, Türk Kültürü, S. 464, s. 731-744.
• Aydemir, Yaşar (2001), “Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü”, Bilig, S. 19, s. 147-154.
• Aydemir, Yaşar (2007), “Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler”, Turkish Studies Türkoloji Araştırmaları - International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/3, s. 122-137.
• Aydemir, Yaşar (2011), “Biyografi Kaynağı Olarak Mecmualar”, Klâsik Türk Edebiyatında Biyografi Bildiriler, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, s. 86-100.
• Aynur, Hatice, Çakır, Müjgan, Koncu, Hanife, Kuru, Selim, Özyıldırım, Ali Emre (2012), Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII, Mecmûa: Osmanlı edebiyatının kırkambarı, Turkuaz Yayınları, İstanbul.
• Bilkan, Ali Fuat (1997), “Nabi Divanı”, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Çavuşoğlu, Mehmet (2001), “Bâkî ve Divânından Örnekler”, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Elçin, Şükrü (1997), “Cönkler ve Mecmualar Üzerine”, Halk Edebiyatı Araştırmaları I, Akça Yayınları, Ankara.
• Elçin, Şükrü (1998), Gevherî Divânı, Atatürk Kültür Merkezi Baş. Yayınları, Ankara.
• Ergun, Sadettin Nüzhet (1933), “Kâtibî”, Suhulet Kitabevi, İstanbul.
• Gıynaş, Kamil Ali (2011), “Şiir Mecmuaları Hakkında Yapılan Çalışmalar Bibliyografyası”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 25, s. 245-260.
• Gürbüz, Mehmet (2011), “Mecmualardaki Biyografik Bilgilerin Kaynakları”, VII. Klâsik Türk Edebiyatı Sempozyumu (Prof. Dr. Haluk İpekten Hatırasına), Antalya: 1-3 Temmuz.
• Gürbüz, Mehmet (2011), “Biyografik Değer Bakımında Şiir Mecmuaları”, Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara, s. 315-328.
• Gürbüz, Mehmet (2012), “Şiir mecmuaları üzerine bir tasnif denemesi”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmua: Osmanlı edebiyatının kırkambarı. Haz. Hatice Aynur vd., Turkuaz Yayınları, İstanbul, s. 99-113.
• Gürbüz, Mehmet (Bahar 2013/12), “Mecmuaların Tüketim Biçimleri Üzerine Kimi Tespitler”, Gazi Türkiyat, s. 67-74.
• Gürbüz, Mehmet (2013), “Şiir Mecmualarının Kaynakları Üzerine”, Turkish Studies, Volume 8/1, s. 315-322.
• Kara, Ahmet (2019), “Dînî-Tasavvûfî Şiirler Mecmuası (İBB Kütüphanesi Atatürk Kitaplığı No: K.000351) İnceleme-Metin-Dizin”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Diyarbakır.
• Karasoy, Yakup, Yavuz, Orhan (2015), Âşık Ömer Divanı, Konya Büyükşehir Belediyesi Yay., Konya.
• Kılıç, Atabey (2004), “Günümüzde Metin Neşri ve Problemleri Üzerine Düşünceler”, 1. Kırşehir Kültür Araştırmaları Bilgi Şöleni (8-10 Ekim 2003), Haz. Ahmet Günşen, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Yay. Nu:1, Ankara, s. 331-345.
• Kılıç, Atabey (2012), “Mecmûa Tasnifine Dâir”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII: Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, haz. Hatice Aynur vd., Turkuaz Yay., s. 77-96, İstanbul.
• Şener, Halil İbrahim (1986), “Türk Divan Edebiyatında Na’t ve Bazı Na’t Mecmuaları”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 3, İzmir, s. 147-159.
• Tanyıldız, Ahmet (2012), “Şiir Mecmualarının Neşri Hakkında”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C: V, s. 21, s. 224-239.
• Tanyıldız, Ahmet (2013), “Süleymaniye Kütüphanesindeki 1211 Numaralı Na’t ve Miraciyye Mecmuası”, Turkish Studies, 8/1, s. 525-547.