ERZİNCANLI FÂİK OSMAN VE HÂLİD BEY DESTÂNI

Yıl 2017, Sayı: 19, 124 - 144, 01.12.2017

Ramazan Sarıçiçek Kadir Acar

Öz

Edebî eserler tarih değildirler. Ancak tarih yazıcılığında kaynak olarak kullanılabilirler. Çünkü bu türden edebî eserler tarihin kapalı bazı noktalarına ışık tutarlar. Özellikle hatıra türünden olanlar bu konuda çok önemlidir. Bunun dışında döneme şahitlik etmiş edip ve şairlerin yazdıkları, destân olarak adlandırdığımız manzum metinler de bu konuda gizli kalmış bazı konuların açıklığa kavuşturulmasına yardım eden unsurlardandır. Bizim konumuz da bu türün ürünlerinden Erzincanlı Fâik Osman Okumuş‟a ait olan bir destândır. Fâik Osman Okumuş Osmanlının son dönemlerinde doğmuş ve Cumhuriyetin ilk yıllarında yaşamış ve Anadolu‟nun kurtuluş savaşına şahitlik etmiş şahsiyetlerden birisidir. Ele alacağımız eser de ona ait ve o dönemi anlatan bir manzumedir. Şiir, 1918 yılında, Erzincanlıları ve Erzincan‟ı Ermenilerin katliamlarından kurtaran ve o zaman binbaşı olan Hâlid Bey üzerine yazılmış bir destândır. Bu çalışmada destânda anlatılan olayların taihî gerçeklerle ne derece örtüştüğü ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler

Erzincan, Hâlid Bey Destânı, Fâik Osman Okumuş, Ermeniler, I. Dünya Savaşı, tarih

FÂİK OSMAN İN ERZİNCAN AND HÂLİD BEY EPİC

Öz

Literary works are not history. But they can used be a source of history writing. Because this kind of literary artifacts keeps some light on the closed points of history. Especially memorable ones are very important in this matter. Apart from this, verse texts that we call witnesses and writings by poets and what we call epic help to clarify some of the topics that are hidden in this subject. Our subject is also a destiny belonging to Erzincan in Faik Osman Okumuş from these products. Faik Osman Okumuş is one of the personalities born in the last period of the Ottoman Empire, who lived in the first years of the Republic and witnessed the liberation struggle of Anatolia. We will deal with the work belongs to it and is a poem describing that period. Poetry is a destiny written in 1918 on Hâlid Bey, who liberated the Erzincanese and Erzincan from the massacres of the Armenians and was then a major. In this study, we will firstly give information about Faik Othman, the author of poetry and poetry. Then we will briefly summarize the liberation of World War I and Erzincan. Then we will try to address the extent to which the events described in poetry overlap with historical facts. In the end, we will give the text of the saga and add pictures of the slaughter

Anahtar Kelimeler

Erzincan, Halid Bey Epic, Faik Osman Okumuş, Armenians, World War I, history.

Kaynakça

• Albayrak, Nurettin (2011), “Terzi Baba”, TDVİA, C.40, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• ARŞİV BELGELERİYLE ERMENİ FAALİYETLERİ 1914-1918 (2005), Cilt II, ATASE Yayınları, Ankara.
• ASKERİ TARİH BELGELERİ DERGİSİ (1982), Sayı 82, ATASE Yayınları, Ankara.
• BİRİNCİ DÜNYA HARBİ‟NDE TÜRK HARBİ, KAFKAS CEPHESİ, 3 NCÜ ORDU HAREKÂTI (1993), Cilt II/İkinci Kitap, ATASE Yayınları, Ankara.
• BİRİNCİ DÜNYA HARBİNDE TÜRK HARBİ VIII. CİLT DENİZ HAREKATI (1976), ATASE Yayınları, Ankara.
• Çotuksöken Yusuf, Koz Sabri (1977 ), “Destân”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, c. 2, Dergâh Yayınları, İstanbul, 263-271.
• Dilçin, Cem (1983), Yeni Tarama Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara.
• Elçin, Şükrü (1988), “Türk Dilinde Destan Kelimesi ve Mefhumu”, Halk Edebiyatı Araştırmaları I, KTB Yayınları, Ankara, 33-41.
• İlgazi, Abdullah, Bıyıklı Mustafa (2012), “Mehmet Vehip (Kaçi) Paşa‟nın Çanakkale Muharebelerindeki Yeri ve Önemi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S.82, ss.96-128
• Karabekir, Kâzım (1990), Erzincan ve Erzurum‟un Kurtuluşu Sarıkamış ve Ötesi, Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Araştırma, Geliştirme ve Yardımlaşama Vakfı Yayınları, Erzurum.
• ----- (2009), Günlükler (1906-1948) 1.cilt, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 491.
• ----- (2009), 1917-20 arasında Erzincan'dan Erivan'a Ermeni Mezâlimi, Hazırlayan: Ömer Hakan Özalp, Emre Yayınları, İstanbul.
• Kırzıoğlu, Fahrettin( 1991), Kazım Karabekir Kendi Eserleri, Haltercümeleri ve Arşiv Belgelerine Göre, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara
• Kurat, Akdes Nimet (1990), Türkiye ve Rusya, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Kutluğ, Emin (2016), “Osmanlı Arşivi Belgeleri İle Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Erzincan”, Uluslararası Erzincan Sempozyumu Bildiriler, Cilt 1, Erzincan Üniversitesi, Erzincan, ss.321-332.
• Memiş, Abdurrahman (2000), Hâlidî Bağdâdî ve Anadoluda Hâlidîlik, İstanbul, Kitabevi, s.192- 193.
• Özkan, İbrahim (2015), Deli Halit Paşa Unutulan Yıllar, Unutturulan Kahraman, Ötüken Neşriyat, Ankara.
• Özcan, Abdukadir (1992), “Başı bozuk”, TDVİA, C.5, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Pala, İskender (2003), “Bir Elmanın İki Yarısı: Klâsik Şiir ve Osmanlı Tarihi”, Akademik Divan Şiiri Araştırmaları, LM Yayınları, İstanbul, 11-24.
• Shaw, Stanford (2014), Birinci Dünya Savaşı‟nda Osmanlı İmparatorluğu, Birinci Cilt, Savaşa Giriş, Tercüme: Beyza Sümer Aydaş, TTK, Ankara.
• Şentürk, A. Atilla- Kartal, Ahmet (2014), Eski Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul.
• Tuygun, Ünal (2001), Erzincan‟ın Manevi Mimarları, Kervan Yayınları, İstanbul.
• Üçüncü, Uğur (2012), “Halit Paşa Olayı ve Yankıları”, History Studies, Volum 4/1, ss.547-571.
• Yavuz, Nurcan (1995), “Erzincan Mütarekesi'nin Türk Tarihindeki Yeri Ve Önemi”, Ankara
• Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, sayı 28, Ankara, ss.207-232.