İMALAT SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN İŞLETMELERİN EKONOMİK KRİZLERE BAĞLI OLARAK FİNANSAL YAPISI VE KARLILIĞINDAKİ DEĞİŞİMLER: 2008 KRİZİ

Yıl 2021, Sayı: 26, 289 - 306, 25.02.2021

Naim Büyükmert Abdulkadir Bilen

Öz

ABD'de başlayan finansal kriz 2008 yılında bütün ülkeleri etkisi altına alarak uluslararası düzeye ulaşmıştır. İlk
aşamada mortgage krizi olarak görülse de daha sonra finansal kriz boyutuna ulaşmış ve diğer ülkelerde olduğu gibi
Türkiye'deki işletmelerde bu krizden etkilenmiştir. Finansal krizin etkilerinin tespit edilebilmesi amacıyla çalışmada krize
bağlı olarak reel sektör işletmelerinin karlılık ve finansal yapı rasyoları üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Çalışmada
değişken olarak; finansal kaldıraç oranı, karlılık oranı, çalışma sermayesi ve firma büyüklüğü gibi değişkenler
kullanılmış olup, BİST’te işlem gören ve reel sektörde faaliyet gösteren 125 işletmenin 2007-2010 yılları arasındaki
finansal verileri incelenmiştir. Finansal kriz dönemi etkilerine bağlı olarak yabancı kaynak oranlarında özellikle kısa
vadeli yabancı kaynak oranında önemli ölçüde artış meydana geldiği tespit edilmiştir. Ayrıca finansal kaldıracın karlılık
üzerinde negatif etkisinin belirlenmesiyle birlikte, bu etkisinin kriz döneminde daha da arttığı sonucuna da ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Küresel Finansal Kriz, Reel Sektör, Finansal Kaldıraç, Karlılık Oranı

Kaynakça

• Akkaya, G. Cenk (2008),"Sermaye Yapısı Varlık Verimliliği ve Kârlılık İMKB’de Faaliyet Gösteren Deri-Tekstil Sektörü İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama", Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S:30, s.1-13.
• Aktan, C.Can ve Şen, Hüseyin (2001),"Ekonomik Kriz: Nedenler ve Çözüm Önerileri", Yeni Türkiye, Ekonomik Kriz Özel Sayısı, Sayı:42, Cilt:II, s.1225-1230.
• Aktaş, Metin ve Şen, Bünyamin (2013),"2008 Yılı Ekonomik Krizinin Uyarı Göstergeleri ve İMKB İmalat Şirketleri Üzerinde Bir Uygulama", Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Sayı:27(1), s.79-93.
• Aşıkoğlu, Rıza ve Ögel, Serdar (2006),"2001 Krizinin İMKB’de Hisse Senetleri İşlem Gören İmalat İşletmelerinin Finansal Yapısı Üzerindeki Etkileri", Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:2,s.1-18.
• Bakker, B. Brend ve Klingen, Christoph (2012),How Emerging Europe Came Through The 2008/09 Crisis: an Account By The Staff of The Imf's European Department, International Monetary Fund, Washington.
• Bostan, Aziz ve Bölükbaş, Mehmet (2011), "Küresel Finansal Kriz ve Bankacılık Sektörüne Etkileri; Türkiye Örneği", Finans Politik&Ekonomik Yorumlar Dergisi, Sayı: 62, Cilt:48, s. 101-114.
• Hacıhasanoğlu, Burçin (2005), Meksika 1994 ve Arjantin 2001-2002 Krizlerinin Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye İçin Önemi, TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara.
• Dekle, Robert ve Kletzer,M. Kenneth (2001),Domestic Bank Regulatıon and Financial Crıses Theory and Empirical Evidence From East Asia, University of Chicago Press, NBER Working Paper No. 8322, s.507-557.
• Doğukanlı, Hatice ve Acaravcı, K. Songül(2004)," Türkiye'de Sermaye Yapısını Etkileyen Faktörlerin İmalat Sanayiinde Sınanması," İktisat, İsletme ve Finans, Sayı:225,s. 43-57.
• Erdönmez, P. Ataman (2004), "Finansal Krizler Sonrası Gelişmekte Olan Ülkelerde Yabancı Bankalar", Bankacılar Dergisi, S.51, s.21-36.
• Er, Selami (2011),"Finansal Krizleri Önleme Aracı Olarak Finansal Sektörün Regülâsyonu, Mortgage Krizi ve Türkiye", Maliye Dergisi, S.160, s.307-327.
• Ertuğrul Cemil - Evren İpek - Olcay Çolak, (2010), “Küresel Mali Krizin Türkiye Ekonomisine Etkileri”, Akademik Fener Dergisi, Sayı:5,Balıkesir, s.59-72.
• Fıratoğlu, Bahsayiş (2005), Şirketlerin Sermaye Yapısını Etkileyen Faktörler ve Kriz Dönemlerinde Şirket Davranışlarında Meydana Gelen Değişiklikler, Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Raporu, Ankara, s.4-39.
• Frankel, A. Jeffery ve Schmukler,L. Sergio (1996),"Country Fund Discounts and The Mexican Crisis of December 1994: Did Local Residents Turn Pessimistic Before International Investors?", Open Economies Review, Kluwer Academic Publishers, Printed in The Netherlands, S.7, s.511-534.
• Güloğlu B. ve Altınoğlu E. (2002),"Finansal Serbestleşme Politikaları ve Finansal Krizler: Latin Amerika, Meksika, Asya ve Türkiye Krizleri", İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı:27, s.107-134.
• Gümüş, Fatih ve Aydemir, Levent (2008),"Küresel Finans Krizinin Sektörel Bazda Şirket Bilançolarına Etkilerinin Analizi", İşletme Bilimi Dergisi, Sayı:2(1), s.37-64.
• Hepaktan, C. Erdem ve Çınar, Serkan (2011),"Mali Krizler ve Son Mali Krizin (2008) Reel Sektöre Etkileri", Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:30, s.155-168.
• İskenderoğlu Ömer ve Karakozak Özlem (2013),"2008 Küresel Finansal Krizinin Finansal Oranlar Üzerine Etkisi: BIST'de İşlem Gören İmalat Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama",Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,Cilt:28, Sayı: 2, s.99-129.
• Işık Sayım - Duman Koray - Korkmaz Adil, (2004),"Türkiye Ekonomisinde Finansal Krizler: Bir Faktör Analizi Uygulaması", Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:19, Sayı:1, İzmir, s:45-69.
• Işık, Evren ve Kiracı, Murat (2012),"2008 Küresel Finansal Krizin İşletmelerin Çalışma Sermayeleri Üzerindeki Etkilerinin Oranlar Aracılığıyla Tespiti: İMKB'de Bir Araştırma", Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı:54, s.157-174.
• Kanca, Osman ve Bayrak, Metin (2015),"Türkiye'de Kamu Harcamalarının Gelişimi (Dönemsel Bir Analiz 1980-2011) - Anemon", Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:3, Sayı:2,s.9-24.
• Kısakürek, Muhammed ve Aydın, Yüksel (2013), "İşletmelerde Sermaye Yapısı ile Kârlılık Arasındaki İlişkinin Analizi:1992-2011Yılları Arası Finansal Krizler Odaklı BİST’te Bir Uygulama", Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Sayı:14 (2), s. 97-121.
• Kutlu, H. Ali ve Demirci, N.Savaş (2011),"Küresel Finansal Krizi (2007-?) Ortaya Çıkaran Nedenler, Krizin Etkileri, Krizden Kısmi Çıkış ve Mevcut Durum", Journal of Accounting & Finance, Sayı:52, s. 124-136.