RATIONAL MEDICINE USE IN TURKEY WITH THE KNOWLEDGE AND ATTITUDES TOWARDS SYSTEMATIC REVIEW OF STUDIES DETERMINATION OF BEHAVIOR

Yıl 2021, Sayı: 27, 92 - 105, 30.06.2021

Enver Bozdemir Mustafa Filiz

Öz

In this study, information for rational drug use in Turkey, the study aimed to determine attitudes and behavior to be analyzed by systematic compilation method. In the study, researches conducted in the last ten years were taken into consideration. For this purpose, between the dates of 07.01.2021-12.01.2021, Google Scholar, EBSCO and ULAKBİM directories / databases were searched with the words determined over the Internet access network of Artvin Çoruh University. 28 studies in accordance with the criteria determined as a result of the screening were included in the study. In the preparation of a systematic review study using secondary data, the PRISMA method was used. According to the findings, it was observed that healthcare professionals, patients and their relatives, society and students in general constituted the sample and there were significant differences between them. It has been observed that there are important deficiencies in the knowledge, attitudes and behaviors of the society and that healthcare workers are not sufficient about the adverse reaction reporting system. It was observed that the rational drug use levels of the students were good. It has been observed that there are strengths and weaknesses in terms of rational use levels of healthcare professionals, patients, society and students.

Anahtar Kelimeler

Rational Medicine, Medicine, Health, Systematic Review

Proje Numarası

yok

TÜRKİYE’DE AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLE İLGİLİ BİLGİ, TUTUM VE DAVRANIŞ BELİRLEMEYE YÖNELİK YAPILAN ÇALIŞMALARIN SİSTEMATİK DERLEMESİ

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgi, tutum ve davranışları belirlemek için yapılan çalışmaların sistematik derleme yöntemi ile analiz edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada son on yılda yapılan araştırmalar dikkate alınmıştır. Bu amaçla 07.01.2021-12.01.2021 tarihleri arasında Artvin Çoruh Üniversitesi internet erişim ağı üzerinden belirlenen kelimelerle Google Akademik, EBSCO ve ULAKBİM dizinlerinin/veri tabanlarının üzerinden tarama yapılmıştır. Tarama sonucunda belirlenen kriterlere uygun 28 çalışma araştırmaya değerlendirmeye alınmıştır. İkincil verilerin kullanıldığı sistematik derleme çalışmasının hazırlanmasında, PRISMA yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre sağlık çalışanları, hasta ve hasta yakınları, toplum ve öğrencilerin genel olarak örneklemi oluşturduğu ve aralarında önemli farklılıklar olduğu görülmüştür. Toplumun bilgi, tutum ve davranışlarında önemli eksikliklerin olduğu ve sağlık çalışanların advers etki bildirimi sistemi konusunda yeterli olmadıkları görülmüştür. Öğrencilerin akılcı ilaç kullanım düzeylerinin iyi olduğu görülmüştür. Sağlık çalışanları, hastalar, toplum ve öğrencilerin akılcı ilaç kullanım düzeyleri arasında farklılıklar olduğu güçlü ve zayıf yönlerin bulunduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Akılcı İlaç, İlaç, Sağlık, Sistematik Derleme

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

YOK

Kaynakça

• Abacıoğlu, Nurettin (2005), ‘‘Akılcı (Rasyonel) İlaç Kullanımı’’, Üniversite ve Toplum, S.5, s. 1-7.
• Arslan, Rahim ve Filiz, Mustafa (2020), ‘‘Sağlık Eğitimi Alan Öğrencilerin Covid-19 Salgınına Yönelik Algılarının Değerlendirilmesi’’, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, S.21, s. 1-18.
• Akıcı Ahmet- Mollahaliloğlu Salih- Özgülcü Şenay- Dönertaş Başak- Alkan Ali, (2015), ‘‘Birinci Basamak Sağlık Merkezlerine ve Devlet Hastanelerine Başvuran Hastaların Aldıkları Sağlık Hizmetinin Akılcı İlaç Kullanımı Açısından Değerlendirilmesi’’, Turkish Family Physician, S.6, s. 30-39.
• Akıcı, Ahmet ve Kalaça Sibel (2013), ‘‘Topluma Yönelik Akılcı İlaç Kullanımı’’, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, SGK Yayın No: 93, Ankara.
• Aşiret Güler Duru- Kahraman Burcu Bayrak- Yeğenoğlu Selen- Akdemir Nuran- Baydar Terken, (2013), ‘‘Geriatrik Hastalara Hizmet Veren Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımı Konusundaki Bilgi ve Deneyimlerinin Değerlendirilmesi’’, Turkish Journal of Geriatrics, S.16, s. 446-453.
• Balçık, Pınar Yalçın ve Sarıgül, Seval Sevgi (2020), ‘‘Akılcı İlaç Kullanımı: Aile Hekimlerinde Bir Uygulama’’, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, S.11, s. 402-412.
• Barutçu Abdurrahman- Tengilimoğlu Dilaver- Naldöken Ümit, (2017), ‘‘Vatandaşların Akılcı İlaç Kullanımı, Bilgi ve Tutum Değerlendirmesi: Ankara İli Metropol İlçeler Örneği’’, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.19, s. 1062-1078.
• Beggi, Başak ve Aşık, Zeynep (2018), ‘‘Aile Hekimliği Polikliniğine Başvuran Hastaların Akılcı İlaç Kullanımı Yönünden Değerlendirilmesi’’, Ankara Med J, S.19, s. 251‐260.
• Büyükturan, Öznur ve Büyükturan, Buket (2017), ‘‘Bir Grup Hasta ve Hasta Yakınlarının İlaç Kullanımı İle İlgili Tutum ve Davranışları’’, Sakarya Tıp Dergisi, S.7, s. 210-215.
• Çobanoğlu, Asuman ve Alkanat, Hafize Özdemir (2019), ‘‘Hastanede Yatan Hastaların Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının İncelenmesi’’, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, S.22, s. 33-40.
• Deniz, Serkan (2019), ‘‘Akılcı İlaç Kullanımına İlişkin Tutum ve Davranışların Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma’’, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, S.22, s. 619-632.
• Ekenler, Şükrü ve Koçoğlu, Deniz (2016), ‘‘Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımıyla İlgili Bilgi ve Uygulamaları’’, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, S.3, s. 44-55.
• Ercan, Tolgay ve Biçer, Derya Fatma (2019), ‘‘Tüketicilerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi Düzeyleri ve Davranışlarını Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi: Sivas İli Örneği’’, BMIJ, S.7, s. 998-1021.
• Filiz, Mustafa (2020), ‘‘Sağlık Kurumlarında Liderlik Tarzı ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkiyi İnceleyen Çalışmaların Sistematik Derlemesi’’, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.10, s. 276-296.
• Filiz, Mustafa ve Bardakçı, Sait (2020), ‘‘Sağlık Çalışanlarının Örgütsel İklim Algıları ve Örgütsel Güven Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Artvin İli Örneği’’, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, S.19, s. 436-449.
• Hatipoğlu, Selçuk ve Özyurt, Beyhan Cengiz (2016), ‘‘Manisa İlindeki Bazı Aile Sağlığı Merkezlerinde Akılcı İlaç Kullanımı’’, TAF Preventive Medicine Bulletin, S.15, s. 1-8.
• Higgins, Julian PT ve Green, Sally (2011), ‘‘Cochrane Handbook For Systematic Reviews of İnterventions’’, John Wiley and Sons.
• Karaçam, Zekiye (2013), ‘‘Sistematik Derleme Metodolojisi: Sistematik Derleme Hazırlamak İçin Bir Rehber’’, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, S.6, s. 26- 33.
• Karakoç, Metin Deniz ve Uyanık, Ömer (2018), ‘‘Bir Kamu Hastanesinde Görevli Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımı Konusundaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi’’, SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, S.9, s. 112-119.
• Karaman Ahmet- Ayoğlu Tuluha- Aydoğan Merve Nur- Kuğu Emre, (2019), ‘‘Rational Drug Usage Status of Nursing Students’’, FNJN Florence Nightingale Journal of Nursing, S.27, s. 143-156.
• Karataş Yusuf- Dinler Burcu- Erdoğdu Tayfur- Ertuğ Peyman- Seydaoğlu Gülşah, (2012), ‘‘Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesine Başvuran Hasta ve Hasta Yakınlarının İlaç Kullanım Alışkanlıklarının Belirlenmesi’’, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, S.37, s. 1-8.
• Kaya Hatice- Turan Nuray- Keskin Özlem- Tencere Zeliha- Uzun Ece- Demir Gülizar- Yılmaz Tanju, (2015), ‘‘Üniversite Öğrencilerinin Akılcı İlaç Kullanma Davranışları’’, Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, S.18, s. 35-42.
• Kıroğlu Olcay- Berktaş Fatih- Şahan Eda- Karataş Yusuf, (2018), ‘‘Araştırma Görevlilerinin Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilgi ve Farkındalıkları’’, Çukurova Medical Journal, S.43, s. 164-171.
• Köse Elif- Erdoğan Nida- Bedir Nazan- Demirbaş Muhlise- İnci Mustafa Baran- Karabel Meltem Pınar- Tok Şeyda- Kibar Fulya Aktan- Ekerbiçer Hasan Çetin, (2018), ‘‘Sakarya’nın Taraklı İlçesindeki Erişkinlerde Akılcı İlaç Kullanımı ile İlgili Bazı Bilgi ve Tutumlarının İncelenmesi’’, Sakarya Tıp Dergisi, S.8, s. 80-89.
• Kubat, Havva (2018), ‘‘Hekimlerin Akılcı İlaç Kullanımı ve Farmakovijilansa Yönelik Bilgi ve Tutumları’’, Çukurova Medical Journal, S.43, s. 286-294.
• Liberati Allessandro- Altman Douglas- Tetzlaff Jennifer- Mulrow Cynthia- Gotzsche Peter- Loanidis Devereau- Kleijnen Jos- Moher David, (2009), ‘‘The Prısma Statement For Reporting Systematic Reviews and Meta Analyses of Studies That Evaluate Healtcare Interventions: Explantion and Elaboration’’, Ann Intern Med, S.15, s. 65- 94.
• Lunny Carole- Brennan Sue- McDonald Steve- McKenzie Joanne, (2016), ‘‘Evidence Map of Studies Evaluating Methods For Conducting, İnterpreting and Reporting Overviews of Systematic Reviews of İnterventions: Rationale And Design’’, Systematic Reviews, S.5, s. 1-8.
• Macit Mustafa- Karaman Mesut- Parlak Mesut, (2019), ‘‘Bireylerin Akılcı İlaç Kullanım Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi’’, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.6, s. 372-387.
• Moher David- Liberati Alessandro- Tetzlaff Jennifer- Altman Douglas, (2009), ‘‘Reprint-Preferred Reporting İtems For Systematic Reviews and Meta Analyses: The Prısma Statement’’, Physical Therapy, S.89, s. 873-880.
• Oğuz Elif- Alaşehirli Belgin- Demiryürek Abdullah Tuncay, (2015), ‘‘Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Şahinbey Araştırma ve Uygulama Hastanesinde Yatan Hastaların Akılcı İlaç Kullanımı ile İlgili Davranışlarının Değerlendirilmesi’’, Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, S.12, s. 240-254.
• Özyiğit, Filiz ve Arıkan, İnci (2015), ‘‘Kütahya İlinde Üniversite Öğrencilerinin Akılcı İlaç Kullanımı Hakkında Bilgi, Tutum ve Davranışları’’, Bozok Tıp Derg., S.5, s. 47-52.
• Pirinçci, Edibe ve Bozan, Turgut (2016), ‘‘Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanım Durumları’’, Fırat Tıp Derg/Firat Med J, S.21, s. 129-136.
• Saygılı Meltem- Özer Özlem- Uğurluoğlu Özgür, (2015), ‘‘Bir Kamu Hastanesinde Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının Değerlendirilmesi’’, DEUHFED, S.8, s. 162-170.
• Şahingöz, Mehtap ve Balcı, Elçin (2013), ‘‘Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımı’’, TAF Prev Med Bull, S.12, s. 57-64.
• Şantaş, Fatih ve Demirgil, Bünyamin (2017), ‘‘Akılcı İlaç Kullanımına İlişkin Bir Araştırma’’, İşletme Bilimi Dergisi (JOBS). S.5 s. 35-48.
• Şendir Merdiye- Çelik Zuhal- Güzel Elif- Büyükyılmaz Funda, (2015), ‘‘Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran Bireylerde Akılcı İlaç Kullanım Alışkanlıklarının Belirlenmesi’’, TAF Prev Med Bull, S.14., s. 15-22.
• Uğrak Uğur- Teke Abdulkadir- Cihangiroğlu Necmettin- Uzuntarla Yasin, (2015), ‘‘Kardiyoloji Kliniğinde Yatan Hastaların Akılcı İlaç Kullanımı Konusundaki Tutumları’’, TAF Prev Med Bull, S.14, s. 137-144.
• Utli, Hediye ve Turan, Mensure (2020), ‘‘0-12 Yaş Arası Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi’’, EGEHFD, 2020; S.36, s. 87-95.
• Victor, Liz (2008), ‘‘Systematic Reviewing’’, Social Research Update, S. 54, s.1-4.
• Yılmaz Meryem- Güler Nuran- Güler Güngör- Kocataş Semra, (2011), ‘‘Bir Grup Kadının İlaç Kullanımı ile İlgili Bazı Davranışları: Akılcı mı?’’, Cumhuriyet Tıp Derg, S.33: s. 266-277.