NEVRUZ IN KURDISH POETRY AND MUSIC

Yıl 2022, Sayı: 29, 453 - 472, 28.02.2022

Daimi Cengiz

Öz

On March 21 new year and spring celebrations are held in the northern hemisphere. In ancient times, March 21 was celebrated in the name of fertility gods in festivals organized in the context of the conflict of darkness-light, summer-winter, birth-death, scarcity-abundance. In the geography stretching from China to the Mediterranean, March 21 is celebrated as a symbol of birth, resurrection, fertility, health, strength, liberation, freedom, peace and equality. In the northern hemisphere, March 21 has been celebrated for various reasons from ancient times to the present. Killing the dragon Tiamat by King Marduk, killing the snake Illuyanka by god of storm, Çemşid's ascension to the throne, killing Dehhak by Feridun or Kava, the resurrection of Jesus Christ, the birth of Prophet Ali, leaving/liberation from Ergenekon… Nowruz celebrations have developed creativity in the cultures of different societies. This creativity has spread to the poetry of the Kurds, who celebrate Nevruz as the New Year (Sersale) and the Spring (Battle), under the name of Nevruziye and Bahariye, and to their music under the name of Nevruz songs. It adorned the literature and music of the Persian, Turkish, Azeri and Kurdish peoples with common forms and symbolic codes.

KÜRT ŞİİRİ VE MÜZİĞİNDE NEVRUZ

Öz

21 Mart’ta- Dünyanın Güneş karşısındaki pozisyonuna göre gece ile gündüzün eşit olduğu gün- Kuzey yarım kürede yeni yıl ve bahar kutlamaları yapılmaktadır. Antik dönemde 21 Mart, mitolojide karanlık-aydınlık, yaz-kış, doğum-ölüm, kıtlık-bolluk çatışması ekseninde Babil’de ‘Akitu’, Anadolu’da ‘Prullias’ adı ile ölüp dirilen bolluk-bereket tanrıları adına düzenlenen festivaller ile kutlanırdı. Antik Mısır’dan Mezopotamya’ya, Anadolu’dan İran’a, Hindistan’dan Çin’e ve sonraları Roma’ya kadar uzanan bu coğrafya ve kültür ortamında 21 Mart; doğum, diriliş, bolluk-bereket, sağlık-şifa, iktidar olma, kurtuluş, özgürlük, barış ve eşitlik gibi kavramlarla anılmıştır. Kuzey yarım kürede antik dönemden günümüze 21 Mart çeşitli nedenlerle kutlana gelmiştir. Bunlar, Kral Marduk’un ejderha Tiamat’ı öldürmesi, Fırtına Tanrısının yılan İlluyanka’yı öldürmesi, Çemşid’in tahta çıkışı, Feridun ya da Kava’nın Dehhak’ı öldürmesi, Hz. İsa’nın dirilişi, Hz. Ali’nin doğuşu, Ergenekon’dan çıkış/kurtuluş gibi kutlamalardır. Nevruz ya da 21 Mart kutlamaları değişik halkların edebiyat, müzik, felsefe, mutfak, tıp, spor, resim, gravür, itikat, giyim vb. kültür alanlarında önemli yaratıcılığa neden olmuştur. Bu yaratıcılık Nevruz’u Yeni Yıl (Sersale), Bahar (Bihare) bayramı olarak kutlayan Kürtlerin şiirine Nevruziye ve Bahariye, müziğine ise Nevruz şarkıları adı altında sirayet etmiştir. Nevruz Fars, Türk, Azeri ve Kürt halkının edebiyat ve musikisini ortak form ve simgesel kodlarla bezemiştir.

Anahtar Kelimeler

kürt, şiir, nevruz, müzik

Kaynakça

• Prof.Dr Şükrü Aslan- Mİmar Sinan Üniversitesi
• Dr.Mehmet Yıldırım - Mustafa Kemal Üniversitesi