TÜRKİYE’DE MERKEZİ YÖNETİMİN BELEDİYELER ÜZERİNDEKİ VESAYET DENETİMİNİN YEREL DEMOKRASİYE ETKİSİ

Yıl 2022, Sayı: 30, 397 - 416, 30.06.2022

Veysi Kılıç Mehmet Şirin Çetin Halil İbrahim Yanar Serdar Şenol

Öz

Yerel yönetim birimleri olan belediyeler; halkın yönetime katılımının, hizmetlerde etkinliğin, hesap verebilirliğin, demokratik uygulamaların ve özgürlük gibi demokrasinin pek çok değerinin hayata geçirildiği mekânlardır. Bu işlevleriyle toplumun demokratikleşmesine önemli katkılar sağladıkları için yerel demokrasiler olarak adlandırılmaktadır. Türkiye’nin, Osmanlı Devleti’nden bu yana merkezi gücü ön plana çıkaran bakış açısı kuruluşundan itibaren karşımıza çıkmaktadır. Bundan dolayı belediyeler kurulduğu günden beri merkezi yönetimin denetimi altındadır. Merkezi yönetimin belediyeler üzerindeki bu denetimi vesayet yetkisi ile sağlanmaya çalışılmaktadır. Vesayet denetimi, halkın çıkarlarına uygunluğu açısından yararlı ve gerekli bir denetim şekli olmakla birlikte, sert bir şekilde uygulandığında yerel yönetimlerin hareket alanını sınırlandırdığı düşünülmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de, merkezi yönetimin belediyeler üzerindeki vesayet denetiminin yerel demokrasiye olan etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda çalışmada, yapılan mevzuat incelemeleriyle birlikte merkezi yönetimin belediyeler üzerindeki vesayet yetkisinin yerel demokrasiye olumlu ve olumsuz etkileri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetimler, Belediye, Denetim, İdari Vesayet, Yerel Demokrasi.

Kaynakça

• Aktan, T. (1976).Mahalli idarelerde vesayet denetimi. Amme idaresi dergisi, 9(3), 3-24.
• Alıcı, O. V. (2016). Kamu yönetiminde iç denetim mekanizmasının reorganizasyonu. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 185-200.
• Baykal, S. (2013). Avrupa birliğinde ombudsman kurumu: siyasi bütünleşme ve genişleme çerçevesinde bir inceleme. Siyasal Kitabevi.
• Çağlayan, R. (2017). İdare hukuku dersleri. Adalet Yayınevi.
• Çelik, A. (2005). Belediye başkanlarının geçici olarak görevden uzaklaştırılması üzerine bir çalışma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 145-159.
• Dahl, R. (1991). Demokrasi ve eleştirileri. Türk Demokrasi Vakfı Yayını.
• Derdiman, C. (2007). İdare hukuku. Alfa Aktüel Yayınları.
• Dönmez, Z. (1993). 3030 sayılı kanuna tabi belediyelerin işlemleri üzerinde idari vesayet. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 2(6), 47-48.
• Eryılmaz, B. (2002). Belediyelerde demokrasi geleneği ve değişim ihtiyacı. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 11(3), 19.
• Genç, E. (2015). Demokratikleşme sürecinde türkiye’de yerel yönetimler. Akademik İncelemeler Dergisi, 10(1), 267-290.
• Gökçe, G. (1999). Yerel yönetim ve demokrasi ilişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (5), 37-51.
• Görmez, K. (2014). Türk anayasa hukuku dersleri. Ekin Yayınevi.
• Gözler, K. (2010). İdare hukukuna giriş. Ekin Yayınevi.
• Güven, A., Karkacıer, A., & Şimşek, T. (2017). Merkezileşme yerelleşme tartışmaları kapsamında yerel yönetimlerde vesayet denetimi sorunu. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 12(2), 189-208.
• Gül, H. & Özgür, H. (2004). Ademi merkeziyetçilik ve merkezi yönetim-yerel yönetim ilişkileri. İçinde M. Acar ve H. Özgür (Ed.). Çağdaş Kamu Yönetimi-II: Konular, Kuramlar, Kavramlar, (ss.161-205). Nobel Yayınları.
• Gündüz, F. E. (2015). Anayasa mahkemesi kararlarına göre idari vesayet. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(33), 63-89.
• Heywood, A. (2017). Siyaset teorisine giriş. (Çev. Hızır Murat KÖSE). Küre Yayınları
• Karanfiloğlu, A. Y. (2000). Yerel yönetimlerin denetimine ilişkin genel esaslar ve denetlenme şekilleri. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 9(2), 67
• Kavruk, H. & Tatar, T. (2010). Belediye başkanlarının görevden uzaklaştırılmaları ve başkanlıklarının yargı kararı ile sona erdirilmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 59(4), 631-690.
• Kavruk, H. & Yaylı, H. (2008). 2004 belediye reform çalışmalarında idari vesayete ilişkin düzenlemelerin değerlendirilmesi ve bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(3), 1-31. Kırışık, F. & Sezer, Ö. (2006). Türk anayasalarında yerel yönetimler. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 15(2), 5-30. Köksal, M. (2007). Ombudsman: “kamu hakemi”. Işık Eğitim Kültür Hizmetleri Yayını
• Mutlu, A. (2013). 6360 sayılı belediye yasası yasada kıra, kırda yasaya bakış. Düşünce Dünyasında Türkiz Siyaset ve Kültür Dergisi, (21), 7-24.
• Önder, Ö. (2013). Yerelleşme ve yerel demokrasinin güçlendirilmesi bağlamında yerel katılım. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(18), 311-326.
• Önen, S. M. & Eken, İ. (2016). Yerel yönetimler üzerinde uygulanan idari vesayet yetkisinin irdelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(56), 216-234. https://doi.org/10.17755/esosder.55146
• Odyakmaz, Z., Kaymak Ü., & Ercan, İ (2011). Anayasa hukuku idare hukuku. Oniki Levha yayınları
• Parlak, B. & Doğan, K. C. (2021). Kamu yönetiminde yeni trendler. Değişim Yayınları
• Parlak, B. & Doğan, K. C. (2016). Karşılaştırmalı ombudsmanlık incelemeleri. Seçkin Yayıncılık
• Parlak, B. (2020). Türkiye’de yerel yönetimler tarihçe, mevzuat, yapı ve işleyiş. Değişim Yayınevi.
• Pustu, Y. (2005). Yerel yönetimler ve demokrasi. Sayıştay Dergisi, (57), 121-134.
• Pustu, Y. (2016). Yerel demokrasinin kökenleri. Sayıştay Dergisi, (100), 89-107. Resmi Gazete. (1991). 3723 sayılı avrupa yerel yönetimler özerklik şartının onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun, Sayı: 20877.
• Tekeli, İ. (1983). Yerel yönetimlerde demokrasi ve türkiye’de belediyelerin gelişimi. Amme İdaresi Dergisi, 16(2), 3-22.
• Turgut, K.B. (2017). Mülki idare amirinin belediye meclisi kararlarındaki idari vesayet denetimi: yargı içtihatları ve avrupa yerel yönetimler özerklik şartı bağlamında bir inceleme. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(4), http://www.yyusbedergisi.com/dergi/mulki-idare-amirinin-belediye-meclisi-kararlarindaki-idari-vesayet-denetimi-yargi-ictihatlari-ve-avrupa-yerel-yonetimler-ozerklik-sarti-baglaminda-bir-inceleme20180101044442.pdf 13.04.2018.
• Yaylı, H., & Pustu, Y. (2008). Yerel demokrasinin ilkeleri. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 4(16), 133-153.