AN ASSESSMENT OF SOCIAL RESPONSIBILITY PROJECTS IN THE CONTEXT OF SOCIAL STATE

Yıl 2024, Sayı: 36, 1 - 26, 04.07.2024

Gülhanım Biter

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1344228

Öz

This study aimed to provide an account of the transformation of the social state following the enactment of neoliberal policies and the reflection of this transformation on social responsibility projects in Turkey. Employing the document analysis method, the present study examined the education-related social responsibility projects of the six companies about the cooperation in the projects, in attempts to explore whether these projects complied with the 10 high-priority targets related to education designated by Article 4 of SDGs (SDG4), which was enacted in the realm of education under the leadership of the United Nations (UN). In these projects, public institutions were the most common partners (n=13), followed by NGOs (n=5), private sector (n=3), and international institutions (n=1), respectively, whereas there was no cooperation with any institution in the four projects. The results indicated that although the projects provided a social benefit in terms of social development and integration, they remained inadequate in ensuring inclusiveness for all citizens and replacing the services carried out by the social state for the continuity and welfare of the society.

Anahtar Kelimeler

Social Responsibility, Neoliberalism, Social State

SOSYAL SORUMLULUK PROJELERİNE SOSYAL DEVLET BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Bu çalışmanın amacı, neoliberal politikaların yaşama geçmesiyle sosyal devletin yaşadığı dönüşüm ve bunun Türkiye’deki sosyal sorumluluk projelerine yansımasını açıklamaya çalışmaktır. Fortune 500 Türkiye (2019) araştırmasında ilk 50’ye giren 6 şirket ve bu şirketlerin eğitime yönelik yaptığı sosyal sorumluluk projeleri araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Doküman inceleme yönteminin kullanıldığı çalışmada, şirketlerin eğitime yönelik yaptığı sosyal sorumluluk projelerinin, Birleşmiş Milletler Öncülüğünde ortaya konan ve Türkiye hükümetinin de sürdürülebilir kalkınma için kabul ettiği Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'nın (SKA) eğitimi ilgilendiren 4.maddesinin (SKA4) öncelikli 10 hedefiyle örtüşüp örtüşmediği, projelerde yapılan işbirliği üzerinden analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda, şirketlerin öncelikle kamu kurumlarıyla, ardından STK’lar ve özel sektörle iş birliği yaptığı, SKA4 konusunun öncelikli 10 hedefinden 6’sını destekleyebilecek içerikte faaliyetler gerçekleştirdiği, 4’üne ilişkin herhangi bir çalışma örneğinin bulunmadığı saptanmıştır. Kamu işbirliğinde 13, STK işbirliğinde 5, özel sektör işbirliğinde 3 proje ve 1 proje de STK ve uluslararası örgüt işbirliğinde gerçekleştirilmiştir. Eğitime yönelik yapılan proje çalışmalarının gerçekte toplumsal gelişim ve bütünleşme doğrultusunda bir sosyal fayda sağladığı; ancak sosyal devletin bütün vatandaşları kapsayıcı ve toplumun sürekliliği, refahı için yapacağı hizmetlerin yerini alması açısından yetersiz kaldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Sorumluluk, Neoliberalizm, Sosyal devlet

Kaynakça

• Aktan, C. C., & Özkıvrak, Ö. (2008). Sosyal refah devleti. Okutan Yayınları.
• Akyıldız, F. (2007). Türkiye’de sosyal devlete ilişkin algılamayı dönüştürme aracı olarak sosyal sorumluluk kampanyaları. Memleket Siyaset Yönetim, 2(4), 138-183.
• Arçelik. (2017). Arçelik A.Ş. 2016 faaliyet raporu. https://www.arcelikglobal.com/media/2556/faaliyet_raporu_2016.pdf (Date of Access: 15.7.2021).
• Arçelik. (2020). Arçelik A.Ş. 2019 faaliyet raporu. https://www.arcelikglobal.com/media/5704/faaliyetraporu_19_08072020compressed.pdf (Date of Access:15.6.2021).
• Arslan, G. (2019). Sivil havacılık sektöründe faaliyet gösteren firmaların yapmış olduğu kurumsal sosyal sorumluluk projelerinin incelenmesi: orbis örneği. (YÖK Thesis Database, Master’s Thesis). Galatasaray University Institute of Social Sciences, Department of Business Administration.
• Biter, G., & Kocabay, N. (2021). Sosyal sorumluluk projelerine neoliberalizm ve sosyal devlet bağlamında eleştirel bir bakış. Intermedia International e-Journal, June, 8(14), 93-116.
• Boratav, K. (1991). Türkiye iktisat tarihi: 1908-1985. Gerçek Yayıncılık.
• Chomsky, N. (2001). Sömürgecilikten küreselleşmeye. Ütopya Yayıncılık.
• Cıvış, G. (2021). Sürdürülebilir kalkınma amaçları kapsamında nitelikli eğitim: Seçilmiş OECD ülkeleri ile Türkiye karşılaştırması (YÖK Thesis Database, Master’s Thesis). Hasan Kalyoncu University Institute of Graduate Education, Department of Economics.
• Çelik, Y. (2006). Sürdürülebilir kalkınma kavramı ve sağlık. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 9(1), 19-37.
• Dardot, P., & Laval, C. (2012). Dünyanın yeni aklı neoliberal toplum üzerine deneme. (Çev. I. Ergüden). Bilgi Ünüversitesi Yayınları.
• Doğuş Automotive. (2019). Doğuş Automotive 2018 faaliyet raporu. https://www.dogusAutomotive.com.tr/faaliyet-raporu-2018/ (Date of Access: 14.5.2021).
• Doğuş Automotive. (2021). Doğuş Automotive 2020 faaliyet raporu. https://www.dogusAutomotive.com.tr/faaliyet-raporu-2020/ (Date of Access: 14.5.2021).
• Ela, E.D. (2007). Sosyal devlet anlayışındaki değişikliklerin türkiye’de uygulanan istihdam politikalarına etkisi. (YÖK Thesis Database, Master’s Thesis). Gazi University Institute of Social Sciences Department of Labor Economics and Industrial Relations.
• Erten Ş. (2019). 2030 Sürdürülebilir kalkınma gündemi ve engelliler: Güçlendirme kavramı çerçevesinde bir değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 890-902.
• Ford Otosan, (2017). Ford Otosan 2016 faaliyet raporu. https://www.fordotosan.com.tr/tr/yatirimcilar/finansal-raporlar/faaliyet-raporlari?page=2 (Date of Access: 12.5.2021).
• Ford Otosan, (2018). Ford Otosan 2017 faaliyet raporu. https://www.fordotosan.com.tr/tr/yatirimcilar/finansal-raporlar/faaliyet-raporlari?page=2 (Date of Access:16.5.2021).
• Ford Otosan, (2020). Ford Otosan 2019 faaliyet raporu. https://www.fordotosan.com.tr/tr/yatirimcilar/finansal-raporlar/faaliyet-raporlari?page=2 (Date of Access:16.5.2021).
• Fortune Türkiye (2019). Fortune Listeler. https://www.fortuneturkey.com/Fortune500 (Date of Access:1.5.2021).
• Giannone, D. (2016). Neoliberalzation by Evaluation. The Open Journal of Sociopolitical Studies, http://siba-ese.unisalento.it/index.php/paco ISSN: 1972-7623 (print version) ISSN: 2035-6609 (electronic version) PACO, Issue 9(2) 2016:495-516. www.https://pdfs.semanticscholar.org/029f/cd9872dc7100030127a2e8bbd7d1928fd3fe.pdf (Date of Access:25.08.2019).
• Giddens, A. (2000). Üçüncü yol, sosyal demokrasinin yeniden dirilişi. (Çev. M. Özay). Birey Yayıncılık. Gough, I. (1987). The Welfare State.” in: The New Palgrave Dictionary of Economic Theory and Doctrine. Macmillan Press Ltd.
• Göze, A. (2016). Liberal marxiste faşist nasyonel sosyalist ve sosyal devlet (8th. Ed.). Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Güç, B. (2022). Neoliberal politikaların gelişmekte olan ülkelerin gelir dağılımı üzerine etkileri: Türkiye örneği. (YÖK Thesis Database, Master’s Thesis). Marmara University Institute of Social Sciences, Department of Economics.
• Gümüş, İ. & Koç, M. (2016). Türkiye’de sosyal politika. (Ed. S. Erdoğan, & A. Gedikli). In the transformation of the Turkish economy (307-336). Umuttepe Yayınları.
• Gümüş, T. (2010). Sosyal devlet anlayışının gelişimi ve dönüşümü. XII Levha Yayıncılık.
• Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin kısa tarihi (2nd. Ed.). (Çev. A. Onacak). Sel Yayıncılık.
• İnsel, A. (2004). Neo-Liberalizm: hegemonyanın yeni dili. İletişim Yayınları.
• Kara, U. (2013). Sosyal devletin yükselişi ve düşüşü (2nd. Ed.). Karahan Kitabevi.
• Kazgan, G. (2016). İktisadi düşünce, politik iktisadın evrimi (20th.Ed.). Remzi Kitabevi. Kotler, F., & Lee, N. (2017). Kurumsal sosyal sorumluluk. (Çev. S. Kaçamak). MediaCat Kitapları.
• KSS Türkiye. (2020). 12. Kurumsal sosyal sorumluluk zirvesi projeler kataloğu. http://ksszirvesi.org/wp-content/uploads/2020/12/12.-KSS-Zirvesi-Projeler-Katalogu.pdf (Date of Access:16.5.2021).
• Kurt, Y. (2019). Türk havayolu sektöründe kurumsal sosyal sorumluluk: Yeni kurumsal kuram temelli bir yaklaşım. (YÖK Thesis Database, PhD). Anadolu University Institute of Social Sciences, Department of Civil Aviation Management.
• Krugman, P., & Venables, A. (1995). Globalization and the Inequality of nations. The Ouarterly journal of Economics, Vol:110, No:4 (November, 1995), p. 858.
• Labuschagne, A. (2003). Qualitative research: Airy fairy or fundamental?. The Qualitative Report,8(1).https://nsuworks.nova.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1901&context=tqr (Date of Access:7.6.2021).
• Özdemir, İ.M. (2008). Küreselleşme sürecinde türkiye’de sosyal devlet ve sosyal hizmetler. (YÖK Thesis Database, Master’s Thesis). Selçuk University Institute of Social Sciences, Department of Sociology.
• Özdemir, S. (2007). Küreselleşme sürecinde refah devleti (2nd Ed.). İTO Yayınları.
• Özerdinç, F., Kızılay, E. & Hamalosmanoğlu, M. (2022). Eğitimde sürdürülebilir kalkınma ile ilgili yapılan çalışmaların analizi: Bir meta-sentez çalışması. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 33-51.
• Petenkaya, Z.İ. (2010). Devletin değişimi ve özel sektör: Dünyada ve türkiye’de sosyal sorumluluk. (YÖK Thesis Database, Master’s Thesis). Ankara University Institute of Social Sciences, Department of Public Relations and Publicity.
• Petras, J., & Veltmeyer, H. (2006). Çokuluslu şirketler yargılanıyor. (Çev. Ö. Akpınar). Kalkedon Yayıncılık.
• Pierson, C. (1991). Beyond the welfare state? The new political economy of welfare. (First Edition). The Pennsylvania State University Press.
• Pierson, C. (2001) Beyond the welfare state? The new political economy of welfare. Polity Press.
• Sallan Gül, S. (2006). Sosyal devlet bitti, yaşasın piyasa!. Ebabil Yayıncılık.
• Sosyal Sorumluluk Projeleri Platformu. (2024). Uluslararası Sosyal Sorumluluk Projeleri. https://sosyalsorumlulukprojeleri.org/uluslararasi-sosyal-sorumluluk-projeleri/. (Date of Access:15.02.2024).
• Soyyiğit, M. (1920). İstanbul üniversitesi öğrencilerinin sosyal devlet ve sosyal adalet algıları. (YÖK Thesis Database, Master’s Thesis). Sakarya University Institute of Social Sciences, Department of Social Work.
• Şaylan, G. (2003). Değişim, küreselleşme ve devletin yeni işlevi. İmge Kitabevi.
• Turgut, A. E. (2019). Türkiye’de neoliberalizm ve sosyal devletin dönüşümü. (YÖK Thesis Database, Master’s Thesis). Marmara University Institute of Social Sciences Department of Economics.
• Tüpraş. (2017). Tüpraş 2016 faaliyet raporu. https://tprstaticfilessa.blob.core.windows.net/assets/uploads/faaliyet-raporlari/TUP_FRAT_2016.pdf (Date of Access:4.7.2021).
• Tüpraş. (2018). Tüpraş 2017 faaliyet raporu. https://tprstaticfilessa.blob.core.windows.net/assets/uploads/faaliyet-raporlari/2018_FAALIYET_RAPORU_TUPRAS.pdf (Date of Access: 7.4.2021).
• Tüpraş. (2019). Tüpraş 2018 faaliyet raporu. https://tprstaticfilessa.blob.core.windows.net/assets/uploads/faaliyet-raporlari/2018_FAALIYET_RAPORU_TUPRAS.pdf (Date of Access: 2.4.2021).
• Tüpraş. (2020). Tüpraş 2019 faaliyet raporu. https://tprstaticfilessa.blob.core.windows.net/assets/uploads/faaliyet-raporlari/TUPRAS_YILLIK_2019.pdf (Date of Access: 2.4.2021).
• Tüpraş. (2021). Tüpraş 2020 faaliyet raporu. https://tprstaticfilessa.blob.core.windows.net/assets/uploads/faaliyet-raporlari/Tupras_2020_Yili_Faaliyet_Raporu.pdf (Date of Access: 2.4.2021).
• Türkcell. (2020). Türkcell 2019 faaliyet raporu. https://ffo3gv1cf3ir.merlincdn.net/hakkimizda/tr/yatirimciiliskileri/InvestorReportLibrary/Turkcell-FR2019-TR.pdf (Date of Access: 2.4.2021).
• Türk Telekom, (2021). Türk Telekom 2020 faaliyet raporu. https://www.ttyatirimciiliskileri.com.tr/media/lrpd0amp/2020-faaliyet-raporu.pdf (Date of Access: 2.4.2021).
• UNDP Türkiye. (2023). Küresel Amaçlar. https://www.kureselamaclar.org/amaclar/nitelikli-egitim/ (Date of Access:16.5.2021).
• United Nations. (UN) (2015). Transforming Our World: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, A/RES/70/1. UN General Assembly: New York. https://sustainabledevelopment.un.org/.concent/documents/21252030%20Agenda%20sustainable%Development%20web.pdf (Date of Access: 4.4.2021).
• Yayla, A. (2014). Liberal bakışlar (4th.Ed.). Profil Yayıncılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6th. Ed.). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, N. (2008). Neoliberal küreselleşme ve eğitim. D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:3, 13-32.