RODOS PERAİASI’NDA BULUNAN YENİ BİR KIRSAL YAPI TİPOLOJİSİ ÖRNEĞİ: HELLENİSTİK ÇİFTLİK EVİ

Yıl 2024, Sayı: 37, 54 - 69, 25.10.2024

Volkan Demirciler

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1526146

Öz

Marmaris’e bağlı Bozburun Yarımadası’nda yürüttüğümüz yüzey araştırmaları kapsamında, 2009 sezonunda Phoinix (başta Gedikçukuru, Burgaz Tepe ve Küçükdibekbaşı mevkilerinde olmak üzere) ve Tymnos demoslarının teritoryumlarında ilk kez tapınak(?)-çiftlik veya küçük çiftlik yapıları bulunmuştur. Devamındaki çalışmalarda, 2022 sezonunda, söz konusu demoslar için getirdiğimiz çiftlik tipolojilerinden oldukça farklılaşan ve hepsinden daha büyük ölçekte belgelediğimiz bir kırsal yapı, Selimiye’nin halk arasında Cinbükü denilen Erler Koyu’nda bulunmuştur. Bu çalışmada, Erler Koyu’nda tespit ettiğimiz kırsal yapının mikro ölçekteki nüfuz alanı, işlevi ve geçirdiği dönüşüm irdelenmektedir. Kıyısal alanda konuşlanmış Losta Koyu’na hâkim vaziyetiyle ve yakın art alanında mutlak yüksekliği ve eğim dereceleri düşük, lateralde eni genişçe olan teraslarla bütünleşik yapı, deniz ticareti için bir kontrol ve/veya dağıtım noktası misyonu üstlenmiş bir deniz kapısı olabilirdi. Ancak, morfolojisi ve inşa tekniği ışığında, bölgedeki çiftlik ve bazı kült yapı mimarisiyle örtüştüğü oranda çift işlevli olma ihtimali üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bozburun, Rodos Peraiası, Hellenistik çiftlik evi

Etik Beyan

Etik Kurul onayına gerek yoktur.

Destekleyen Kurum

T.C Kültür Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Teşekkür

“Bozburun Yarımadası’nda Erken Demirçağı’ndan Geç Antikite’ye Yerleşim Sistemleri ve Tarımsal Organizasyonlar Arkeolojik Yüzey Araştırması” başlıklı çalışmalarımızı yürütebilmemiz için gerekli izinleri sağlayan T.C Kültür Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne ve Marmaris Müze Müdürlüğü’ne şükranlarımızı sunarız. Bu çalışma, ÇOMÜ-BAP-SBA-2023-4021 no.lu “Antik Dönem Bozburun Yarımadası’nın Tarımsal ve Hidrolojik Potansiyeli” başlıklı bağımsız araştırma projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Verdikleri desteklerden ötürü Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi’ne teşekkürlerimizi sunarız.

A NEW RURAL BUILDING TYPOLOGY FOUND IN THE RHODIAN PERAIA: HELLENISTIC FARMSTEAD

Öz

Within the scope of the surveys we have been conducting in the Bozburun Peninsula of Marmaris, in the 2009, temple(?)-farmstead or small farm structures were found for the first time in the territoriums of the demes of Phoinix (mainly at Gedikçukuru, Burgaz Tepe and Küçükdibekbaşı) and Tymnos. During the subsequent studies,in the 2022 campaign, a rural structure, which looks quite different from the farmstead typologies we brought for these demes and which we documented as the largest scale of all, was found in Erler Bay, locally known as Cinbükü at Selimiye. This study examines the micro-scale catchment area, function and transformation of the rural structure documented in Erler Bay. Along with its dominant position on the coastal area overlooking Losta Bay and integrated with terraces with low absolute height and slope gradients and wider dimensions laterally, the structure could have been a sea-port that served as a control and/or distribution point for maritime trade. However; in light of its morphology and construction technique; the possibility of a dual function is emphasized to the extent that it overlaps with the architecture of farmsteads and some cult buildings in the region.

Anahtar Kelimeler

Bozburun, Rhodian Peraia, Hellenistic farmstead

Kaynakça

• Alcock, S.E. (2007). The essential countryside. İçinde S. E. Alcock & R. Osborne (Eds.). Classical archaeology, (ss.118-161). Blackwell Publishing.
• Ambraseys, N. (2009). Earthquakes in the Mediterranean and middle east: a multidisciplinary study of seismicity up to 1900. Cambridge University Press.
• Boyd, T.D., & Jameson, M.H. (1981). Urban and rural land division in ancient Greece. Hesperia, 50, 327–342.
• Demirciler, V. (2014). Agricultural terraces and farmsteads of Bozburun peninsula in antiquity. (YÖK Tez Merkezi, Doktora). Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
• Demirciler, V., & Oğuz-Kırca, E.D. (2022). Phoinix ve Tymnos’un çiftlik yapıları ışığında Bozburun yarımadası kırsal yerleşim düzenlemesi (i.ö. 4. yüzyıl-geç antik çağ). TroyAcademy, 7(3), 258-298. https://doi.org/10.31454/troyacademy.1119289
• Dubois, M.M., & Hauvette-Besnault, A. (1881). Antiquités de Mylasa. Bulletin de Correspondance Hellénique, 5, 95-119.
• Fraser, P.M. (1972). Notes on two Rhodian institutions. The Annual of the British School at Athens, 67, 113-125.
• Fraser, P.M., & Bean, G.E. (1954). The Rhodian peraea and islands. Oxford University Press.
• Guidobani, E. (1994). Catalogue of ancient earthquakes in the Mediterranean area up to the 10th century. Instituto Nazionale di Geofisica.
• Hooper, W.D., & Ash, H.B. (1934). On agriculture (Cato). Harvard University Press.
• Lehmann, K. (1998). Samothrace: a guide to the excavations and museum (6. baskı.). ASCSA.
• Lohmann, H. (1992). Agriculture and country life in classical Attica. İçinde B. Wells (Ed.). Agriculture in ancient Greece, (ss.29-58). Proceedings of the seventh international symposium at the Swedish institute at Athens, 16-17 Mayıs, 1990, Stockholm.
• Malalas. Chronography (1-7, 10-18).https://topostext.org/work/793 (ErişimTarihi: 11.01.2024)
• Mueller, K. (2006). Settlements of the Ptolemies: city foundations and new settlement in the hellenistic world. Peeters.
• Oğuz-Kırca, E.D. (2014). Restructuring the settlement pattern of a peraean deme through photogrammetry and gis: the case of Phoinix (Bozburun peninsula, Turkey). Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 14 (2), 281-313.
• Oğuz-Kırca, E.D., Liritzis, I., & Demirciler, V. (2019). The potential of a terrace-wise eco-nomy: Hygassos’ agricultural heritage in the hellenistic Rhodian peraia (Bozburun peninsu¬la). Journal of Greek Archaeology, 4, 378–421.
• Osborne, R. (1987). Classical landscape with figures: the ancient Greek city and its countryside. George Philip.
• Osborne, R. (1985). Demos: the discovery of classical Attika. Cambridge University Press.
• Pausanias. Description of Greece (Çev. W.H.S. Jones, D, Litt & H.A. Ormerod). Harvard University Press. (1918). Polybius. The histories (books 1–39). (Çev. W.R. Paton). http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Polybius/30*.html (Erişim Tarihi: 22.02.2024).
• Rackham, O., & Moody, J.A (1992). Terraces. İçinde B. Wells (Ed.). Agriculture in ancient Greece, (ss.123-133). Proceedings of the seventh international symposium at the Swedish institute at Athens, 16-17 Mayıs, 1990, Stockholm.
• PHI Greek inscriptions. region: Aegean islands, incl. Crete (IG XI-[XIII]) Rhodes and s. Dodecanese (IG XII,1), Blinkenberg, Lindos II. inscriptions; Segre & Pugliese Carratelli, Tituli Camirenses (ASAtene 27-29) [Tit. Cam.]; Asia minor: Caria, Rhodian peraia; IK Rhodische peraia. https://inscriptions.packhum.org/ (Erişim Tarihi: 22.02.2024).