RECÂİZÂDE EKREM, HÂMİD VE MUALLİM NÂCİ’Yİ ELE ALIŞLARI BAKIMINDAN BELLİ BAŞLI EDEBİYAT TARİHLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2025, Sayı: 40, 35 - 60, 25.10.2025

Orhan Güdek

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1599025

Öz

Bu çalışma, Tanzimat Dönemi'nin ikinci kuşağını temsil eden Recâizâde Mahmud Ekrem, Abdülhak Hâmid ve Muallim Nâci’nin belli başlı Türk edebiyatı tarihleri tarafından ele alınış biçimlerini incelemektedir. Araştırma, İsmail Hikmet Ertaylan, İsmail Habip Sevük, Vasfi Mahir Kocatürk, Nihad Sami Banarlı, Ahmet Hamdi Tanpınar, Kenan Akyüz, Ahmet Kabaklı ve Talat Sait Halman gibi yazarların eserlerinde bu üç edebî şahsiyetin nasıl değerlendirildiğini karşılaştırmalı içerik analizi yöntemini kullanarak tahlil etmektedir. Makale, söz konusu edebiyat tarihçilerinin metodolojik yaklaşımlarındaki farklılıkları, subjektif değerlendirmelerden bilimsel temellere dayalı değerlendirmelere uzanan geniş bir yelpazede ele almaktadır. Çalışmanın bulguları, edebiyat tarihi yazımında kişisel beğenilerin, millî ve ideolojik yaklaşımların etkili olduğunu ve bu durumun incelenen şahsiyetlerin eserlerine yönelik değerlendirmelerde belirgin bir çeşitlilik ve farklılık oluşturduğunu göstermektedir. Elde edilen sonuçların, Türk edebiyatı tarihi yazımında daha dengeli ve kapsamlı bir perspektif geliştirilmesine katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat Tarihi , Recâizâde Ekrem , Abdülhak Hâmid , Muallim Nâci

Kaynakça

• Akün, Ö. F. (1995). Ertaylan, İsmail Hikmet. İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 11, ss. 309-312). TDV Yayınları.
• Akyüz, K. (1990). Modern Türk edebiyatının ana çizgileri, 1960-1923. İnkılap Kitabevi.
• Ayvazoğlu, B. (2001). Kabaklı, Ahmet. İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 24, ss. 9-10). TDV Yayınları.
• Banarlı, N. S. (1971). Resimli Türk edebiyatı tarihi, destanlar devrinden zamanımıza kadar. Millî Eğitim Basımevi.
• Ertaylan, İ. H. (2011). Türk edebiyatı tarihi 1-4. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Güngör, Ş. (1992). Banarlı, Nihad Sami. İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 5, ss. 51-53). TDV Yayınları.
• Kabaklı, A. (2008). Türk edebiyatı tarihi, 1-5. Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Kocatürk, V. M. (1970). Türk edebiyatı tarihi, başlangıçtan bugüne kadar Türk edebiyatının tarihi, tahlili ve tenkidi. Edebiyat Yayınevi.
• Köprülü, M. F. (1913). Türk edebiyatı tarihinde usûl. Bilgi Mecmuası, (1), 3–52.
• Okay, O. (2005). Batılılaşma devri Türk edebiyatı. Dergah Yayınları.
• Önal, M. (2007). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın XIX. asır Türk edebiyatı tarihi hakkında bir inceleme. Türkbilig, 8 (14), 143-167.
• Polat, N. H. (2002). Kocatürk, Vasfi Mahir. İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 26, ss. 142-143). TDV Yayınları.
• Sağlam, N. (2009). Sevük, İsmail Habip. İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 37, ss. 6-7). TDV Yayınları.
• Sevük, İ. H. (1937). Edebî yeniliğimiz. Remzi Kitabevi.
• Tanpınar, A. H. (1988). 19’uncu asır Türk edebiyatı tarihi. Çağlayan Kitabevi.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2006). Türk edebiyatı tarihi. (Ed. T. S. Halman). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Wellek, R.; Warren, A. (2001). Edebiyat teorisi. (Çev. Ö. F. Huyugüzel). Akademi Kitabevi.