Elazığ Kent Merkezinde Bulunan Ortaöğretimde Okuyan Öğrencilerde Obezite Sıklığı ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 44 Sayı: 1, 13 - 24, 17.03.2017

Berrak Yıldırım Aksakal Ayşe Ferdane Oğuzöncül

https://doi.org/10.5798/dicletip.298575

Cited By: 2

Öz

Amaç: Bu çalışma Elazığ kent merkezinde bulunan ortaöğretim okullarında okuyan öğrencilerde obezite sıklığını ve etkileyen faktörleri incelenmek amacıyla yapılmıştır.
Yöntemler: Tanımlayıcı, kesitsel tipte olan bu çalışmada; Elazığ il merkezinde bulunan 35 ortaöğretim okulundan 28 okul araştırma kapsamına alındı. 2201 öğrencinin boy ölçümleri ve ağırlık ölçümleri yapılarak öğrencilerin Vücut Kitle İndeksleri-VKİ (ağırlık (kg)/ boy² (m²) hesaplandı. VKİ çocuklarda yaşa ve cinse göre değişkenlik gösterdiğinden, Uluslararası Obezite Çalışma Grubunun (International Obesty Task Force; IOTF) 2-18 yaş fazla ağırlık ve obezite sınırlarını içeren uluslar arası VKİ (IOTF) değerleri kullanıldı. 18 yaş üstü öğrenciler ise erişkinler için kullanılan VKİ değerlerine göre sınıflandırıldı. Obezite sıklığı ve etkileyen faktörler anket formu ile değerlendirildi.
Bulgular: Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması 16.30±1.28 olup, obezite sıklığı %13,5 bulundu. Obez olanların %13,2’si erkek, %0,3’ü kız öğrencidir (p<0.05). VKİ değerleri ile aile gelir düzeyi, ailenin eğitim düzeyi, aile tipi arasında anlamlı ilişki bulunmadı. Kantinden en çok tüketilen yiyecekler simit poğaça ve bisküvi idi ve obezite ile aralarında anlamlı bir ilişki vardı (p<0.05). Televizyon karşısında geçirdikleri zaman, bilgisayar karşısında geçirdikleri zaman, haftalık süt ve süt ürünleri tüketimi, çay kahve tüketimi ve kahvaltı yapma durumu ile VKİ değerleri arasında obezite lehine anlamlı bir ilişki bulundu (p<0.05).
Sonuç: Obezite sıklığı çalışmaya alınan grupta %13,5 olarak bulundu. Öğrencilere sağlıklı ve dengeli beslenme ile ilgili eğitim verilebilir. Fiziksel aktivite arttırılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Obezite, adolesan, öğrenciler

Kaynakça

• 1. World Health Organisation Obesity: Preventing and managing the Global Epidemic. Report of a WHO consultation on obesity Geneva. 1997;3-5.
• 2. Süsleyici DB, Kayhan FE, Sesal C. Obezite Genetiği. Türkiye Klinikleri. 2005;37:1-4.
• 3. Antipatis VJ, Gill TP. Epidemiyoloji. Per Björtrop (editor). International Textbook of Obesity. 1. baskı. 2002.
• 4. Racette SB, Deusinger SS, Deusinger RH. Obesty overwiew of prevalence etiology and treatment. Phys Ther. 2003;83:276-88.
• 5. Cameron AJ, Welborn TA, Zimmet PZ, et al. Overweight and obesity in Australia: The 1999-2000 Australian diabetes obesity and lifestyle study (Aus Diab) . MJA. 2003;78:427-32.
• 6. Babaoğlu K, Hatun Ş. Çocukluk Çağında Obezite. STED. 2002;11:1- 8.
• 7.Obezite tanı ve Tedavi Klavuzu http://www.turkendokrin.org/files/file/OBEZITE_TTK web.pdf Erişim:26.05.2016.
• 8. Jebb SA. Etiology of obesity. Br Med Bull. 1997;53:264-85.
• 9. Satman I, Yılmaz T, Sengül A. Population based study of diabetes and risk characteristics in Turkey result of the Turkish Diabetes Epidemiology study (TURDEP). Diabetes Care. 2002;25:1551-6.
• 10. Günöz H, Obezite. Ed. Neyzi O, Ertuğrul T. Pediatri 1. Nobel Tıp Kitapevi, İstanbul 2002:221-6.
• 11. Çayır A, Atak N, Köse S.K. Beslenme ve diyet kliniğine başvuranlarda obezite durumu ve etkili faktörlerin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2011;64:13-9.
• 12. Eker E, Şahin M. Birinci basamakta obeziteye yaklaşım. STED 2002;1:7-246.
• 13. Kurtuncu M, Demirbağ BC, Tanır İM, ve ark. Çocuklarda serum lipit seviyeleri, hipertansiyon ve obezite arasındaki ilişki. Dicle Tıp Dergisi 2014; 41:1-9.
• 14. Isganaitis E, Levitsky LL. Preventing childhood obesity: can we do it? Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes. 2008; 15:1-8.
• 15. Önay D. Üniversite öğrencilerinin kahvaltı alışkanlıklarının değerlendirmesi: Akşehir Sağlık Yüksekokulu örneği. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi 2011; 27:95-106.
• 16. Ateşoğlu İ. İlköğretim öğrencilerinin okul kantinlerinde satın alma davranışları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2011; 1:327-37.
• 17. Uyar, F. Ankara’nın Çankaya ilçesindeki ilköğretim okullarındaki kantinlerin hizmet kalitesi karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2006, Ankara. http://ulusaltezmerkezi.com/ankaranin-cankaya-ilcesindeki-ilkogretim-okullarindaki-kantinlerin-hizmet-kalitesi-karsilasilan-sorunlar-ve-cozum-onerileri/10/ Erişim: 02.05.2011.
• 18. Arslan C, Mendeş B. Üniversitelerin farklı bölümlerinde okuyan erkek ve kız öğrencilerin sıvı tüketimleri ve bilgi düzeylerinin Araştırılması. F.Ü. Sağlık Bil. Dergisi 2004; 18:163-70.
• 19. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2010: Beslenme Durumu ve Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi Sonuç Raporu. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 931, Ankara 2014.
• 20. Tezcan S, Aslan D, Esin A. Ankara'da bir ilköğretim okulunda 6. 7. ve 8. Sınıf öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının ve durumunun saptanması araştırması
• http: //www.dicle.edu.tr/halks/m8.5.htm
• Erişim: 07.09.2009.
• 21. Sivaslı E, Bozkurt A. İ, Özçırpıcı B, ve ark. Gaziantep yöresinde 7-15 yaşındaki çocuklarda vücut kitle indeksi referans değerleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2006; 49:30-5.
• 22. Schutz Y, Woringer V. Obesity in Switzerland: a critical assessment of prevalence in children and adults. Int J Obes Relat Metab Disord. 2002 Sep;26:3-11.
• 23. Marques-Vidal P, Lobet S, Carvalho Rodrigues JA, et al. Cardiovascular risk factor levels in Portuguese students. Acta Cardiol. 2001 Apr;56:97-101.
• 24. Dişçigil G. Günümüzün çocukluk çağı ve adolesan çağı epidemisi: Obezite. Türk Aile Hekimliği Dergisi 2007;11:92-6.
• 25. Lobstein T, Frelut M. Prevalence of overweight among children in Europe. Obes rev. 2003;4:195-20.
• 26. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Beslenme ve Fiziksel Aktiviteler Daire Başkanlığı. Türkiye’de Obezitenin Görülme Sıklığı www.beslenme.saglik.gov.tr Erişim: 09.10.2009.
• 27. Özilbey P, Ergör G. İzmir ili Güzelbahçe İlçesinde ilköğretim öğrencilerinde obezite prevalansı ve beslenme alışkanlıklarının belirlenmesi. Turk J Public Health. 2015; 13:30-9.
• 28. Kendirli H, Kut A, Bakar C, ve ark. Ankara ilinde üç ilköğretim okulunda çocuklarda obezite prevalansı ve etkileyen faktörler. XI. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Kongre Kitabı. 23-26 Ekim 2007, Denizli, 178.
• 29. Oruç D, Eker F. Düzce İli Akçakkoca İlçesindeki okullarındaki öğrencilerde obezite sıklığı. XV. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 2-6 Ekim 2012.
• 30. Erbaş Ü. Orta yaş obez bayanlara yönelik kalistenik egzersizlerin fiziksel ve fizyolojik etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• 31. Erkol A. Khorshid L. Obezite; predispozan faktörler ve sosyal boyutun değerlendirilmesi. SSK Tepecik Hast Derg. 2004; 14:101-7.
• 32. Parlak A, Çetinkaya Ş. Çocuklarda obezitenin oluşumunu etkileyen faktörler. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2007; 2:26-33.
• 33. Babaoğlu K, Hatun Ş. Çocukluk Çağında Obezite. STED. 2002;11:1-8.
• 34. Öztora S. İlköğretim çağındaki çocuklarda obezite prevalansının belirlenmesi ve risk faktörlerinin araştırılması. Uzmanlık Tezi, 2005, İstanbul. Bakırköy Dr. Sami Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi.
• 35. Nazlıcan E. Adana ili Solaklı ve Karataş Merkez Sağlık Ocağı bölgesinde yaşayan 20-64 yaş arası kadınlarda obezite ve ilişkili risk faktörlerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Uzmanlık tezi, 2008, Adana.
• 36. Azadbakht L, Mirmiran P, Esmaillzadeh A, et al. Dairy consumption is inversely associated with the prevalence of the metabolic syndrome in Tehranian adults. American Journal of Clinical Nutrition. 2005;82:523-30.
• 37. Vaskonen T. Dietary minerals and modification of cardiovascular risk factors. Journal of Nutritional Biochemistry. 2003;14:492–506.
• 38. Uskun E, Öztürk M, Kişioğlu AN, ve ark. İlköğretim öğrencilerinde obezite gelişimini etkileyen risk faktörleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2005;12:19-25
• 39. Andersen GS, Stunkard AJ, Sorensen TI, et al. Night eating and weight change in middle-aged men and women. Int J Obes Relat Metab Disord. 2004; 28:1338–43.
• 40. Lamerz A, Kuepper-Nybelen J, Bruning N, et al. Prevalence of obesity, binge eating, and night eating in a crosssectional field survey of 6-year-old children and their parents in a German urban population. J Child Psychol Psychiatry. 2005; 46:385–93.