Öz
Amaç: Yatılı okuyan üniversiteli kız öğrencilerde metabolik sendrom (MetS) parametreleri ve buna bağlı olarak beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite düzeyi ve sigara kullanma gibi faktörlerini saptamaktır.
Yöntemler: Araştırma evrenini yurtta kalan kız öğrenciler oluşturmuştur. Gönüllü onam formunu okuyup, imzalayan çalışmaya katılmayı kabul edenler arasından, istenilen bilgileri tam olan (besin tüketim sıklıkları, antropometrik ölçümleri, biyokimyasal verileri ) 90 kız öğrenci ise çalışma örneklemini oluşturmuştur. Verilerin analizi SPSS programı ile yapılmıştır.
Bulgular: Öğrencilerin sadece %5,6’sı sigara kullandığını bildirirken, alkol tüketenlerin oranı % 17,8’ dir. Öğrencilerin BKİ değeri 22,6±6 kg/m2, bel çevresi 71,1±5,88 cm, bel kalça oranı 0,72±0,04 ve bel boy oranı 0,43±0,03 olarak saptanmıştır. MetS risk faktörlerine bakıldığında kan biyokimyasal bulgular ve kan basıncı normal referans değer aralığındadır. Öğrencilere tüketilen öğün sayısı sorulduğunda, öğrencilerin %63,3’ ü 3 öğün tükettiği saptanmıştır. Öğrencilerin %38,9’ u düzenli olarak ana öğün yaptıklarını bildirmişlerdir. Ara öğünde bisküvi-krakerin ve çay en fazla ortalama tercih puanına sahip olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin %60’ı fast food, %31,1’ i gazlı içecek, %40’ ı cips ve %35,5’ i işlenmiş et ürünlerini haftada en az bir kez tükettiklerini bildirmişlerdir. Diğer taraftan ise öğrencilerin %26,7’ si balık, %24,4’ ü yeşil yapraklı sebzeler, %12,2’ si turunçgiller, %45,6’ sı zeytinyağı ve %43,3’ ü yağlı tohumları hiç tüketmedikleri saptanmıştır. Ayrıca öğrencilerin sadece %7,7’ si günlük süt, yoğurt veya ayran tükettiği saptanmıştır. Kuru baklagil tüketimine bakıldığında, %37,8’ i on beş günde bir veya daha seyrek tükettikleri bulunmuştur. Diğer meyveleri günlük olarak tüketenlerin oranı ise sadece %10 olduğu saptanmıştır.
Sonuç: Öğrencilerin metabolik açıdan sağlıklı profil çizgisinde olmasına rağmen beslenme alışkanlıkları konusunda yeterince iyi bir konumda değildir. Özellikle öğrencilerin çoğunluğu düzenli fiziksel aktivite yapmamaları ve ara öğünde sağlıksız besinlerin öncelikli tercih etmeleri gibi bir takım olumsuz alışkanlıklar saptanmıştır. Ayrıca öğrencilerin büyük bir çoğunluğu MetS riskini azaltan bazı besin ve besin gruplarını önerilen miktarların altında aldığı tespit edilmiştir. Bu konuda ülkemizin önemli bir potansiyelini oluşturan üniversite gençlerine yönelik sağlıklı yaşam tarzının kazandırılması için yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı ve düzenli fiziksel aktivite alışkanlığı kazandırılması elzemdir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Desroches S, Lamarche B. The evolving definitions and increasing prevalence of the metabolic syndrome. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism 2007; 32:23-32.
- 2. Kolovou GD, Anagnostopoulou KK, Salpea KD, et al. The prevalence of metabolic syndrome in various populations. The American journal of the medical sciences 2007; 333:362-71.
- 3. Kaur J. A comprehensive review on metabolic syndrome. Cardiology research and practice 2014; 2014.
- 4. Reaven GM. Role of insulin resistance in human disease. Diabetes 1988; 37:1595-607.
- 5. Andersen CJ, Fernandez ML. Dietary strategies to reduce metabolic syndrome. Reviews in Endocrine and Metabolic Disorders2013; 14:241-54.
- 6. Koplan JP, Dietz WH. Caloric imbalance and public health policy. Jama 1999; 282:1579-81.
- 7. Arslan SA, Daşkapan A, Çakır B. Üniversite öğrencilerinin beslenme ve fiziksel aktivite alışkanlıklarının belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin 2016; 15.
- 8. Ashwell M, Hsieh SD. Six reasons why the waist-to-height ratio is a rapid and effective global indicator for health risks of obesity and how its use could simplify the international public health message on obesity. International journal of food sciences and nutrition 2005; 56:303-7.
- 9. Eckel RH, Grundy SM, Zimmet PZ. The metabolic syndrome. The lancet 2005; 365:1415-28.
- 10. Haskell WL, Lee I-M, Pate RR, et al. Physical activity and public health: updated recommendation for adults from the American College of Sports Medicine and the American Heart Association. Circulation 2007; 116:1081.
- 11. Güleç M, Yabancı N, Göçgeldi E, et al. Ankara'da iki kız öğrenci yurdunda kalan öğrencilerin beslenme alışkanlıkları. Gülhane Tıp Dergisi 2008; 50:102-9.
- 12. Tzotzas T, Konstantinidis T, Bougoulia M, et al. Factors associated with body mass index in adults from Northern Greece. HORMONES-ATHENS- 2004;3:111-9.
- 13. Serra-Majem L, García-Closas R, Ribas L, et al. Food patterns of Spanish schoolchildren and adolescents: The enKid Study. Public health nutrition 2001; 4:1433.
- 14. Shin A, Lim S-Y, Sung J, et al. Dietary intake, eating habits, and metabolic syndrome in Korean men. Journal of the American Dietetic Association 2009; 109:633-40.
- 15. Jääskeläinen A, Schwab U, Kolehmainen M, et al. Associations of meal frequency and breakfast with obesity and metabolic syndrome traits in adolescents of Northern Finland Birth Cohort 1986. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases 2013; 23:1002-9.
- 16. Açıkgöz S. Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ile özyetkinlik ve iyimserlik ilişkisi: Ankara üniversitesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2006 Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- 17. McKeown NM, Meigs JB, Liu S, et al. Carbohydrate nutrition, insulin resistance, and the prevalence of the metabolic syndrome in the Framingham Offspring Cohort. Diabetes care 2004; 27:538-46.
- 18. Juanola‐Falgarona M, Salas‐Salvadó J, Buil‐Cosiales P, et al. Dietary Glycemic Index and Glycemic Load Are Positively Associated with Risk of Developing Metabolic Syndrome in Middle‐Aged and Elderly Adults. Journal of the American Geriatrics Society 2015; 63:1991-2000.
- 19. Saygın M, Öngel K, ÇALIŞKAN S, et al. Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinin beslenme alişkanliklari. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2011;18.
- 20. Yılmaz E, Özkan S. Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2007;2:87-104.
- 21. Elwood PC, Pickering JE, Fehily AM. Milk and dairy consumption, diabetes and the metabolic syndrome: the Caerphilly prospective study. Journal of Epidemiology & Community Health 2007; 61:695-8.
- 22. Babio N, Becerra-Tomás N, Martínez-González MÁ, et al. Consumption of yogurt, low-fat milk, and other low-fat dairy products is associated with lower risk of metabolic syndrome incidence in an elderly Mediterranean population. The Journal of nutrition 2015; 145:2308-16.
- 23. Beslenme HÜSBF, Bölümü D. Türkiye’ye Özgü Besin ve Beslenme Rehberi. Ankara, Hacettepe Üniversitesi 2015.
- 24. Türk M, Gürsoy T, Ergin I. Kentsel bölgede lise birinci sınıf öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. GenelTıpDerg2007 2007;17:81-87.
- 25. Erçim RE. Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Durumlarının Değerlendirilmesi ve Sağlıklı Yeme Indekslerinin Saptanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2014, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- 26. Carpentier YA, Portois L, Malaisse WJ. n− 3 Fatty acids and the metabolic syndrome. The American journal of clinical nutrition 2006; 83:S1499-1504S.
- 27. Tarakçı Z, Selçuk Ş, Şahin K, et al. Üniversite öğrencilerinin içme sütü tüketim alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 2003; 13:15-21
- 28. Pfeuffer M, Schrezenmeir J. Milk and the metabolic syndrome. Obesity reviews 2007; 8:109-18.
- 29. Esmaillzadeh A, Kimiagar M, Mehrabi Y, et al. Fruit and vegetable intakes, C-reactive protein, and the metabolic syndrome. The American journal of clinical nutrition 2006; 84(6):1489-1497.
- 30. Popkin BM. Patterns of beverage use across the lifecycle. Physiology & behavior 2010; 100:4-9.
- 31. Malik VS, Popkin BM, Bray GA, et al. Sugar-sweetened beverages and risk of metabolic syndrome and type 2 diabetes. Diabetes care 2010; 33:2477-83
Ayrıntılar
| Bölüm | Araştırma Yazıları |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 5 Aralık 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Aralık 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 44 Sayı: 4 |