Çocuklarda Besin Proteini İlişkili Alerjik Proktokolitin Klinik ve Demografik Özellikleri: Tek Merkez Deneyimi

Yıl 2023, Cilt: 50 Sayı: 4 - Cilt 50, Sayı 4, 568 - 577, 29.12.2023

Aylin Kont Özhan , Aylin Kont Özhan , Aysu İlhan Yalaki , Nazan Tökmeci , Ali Demirhan , Tuğba Arıkoğlu , Semanur Kuyucu

https://doi.org/10.5798/dicletip.1412114

Öz

Giriş ve Amaç: Besin proteini ilişkili proktokolit (BPİAP), sağlıklı görünen bebeklerde sık karşılaşılan, genellikle yaşamın ilk altı ayında kanlı dışkılama ile karakterize bir besin alerjisidir. Bu çalışmada kliniğimize kanlı dışkılama şikayeti ile başvuran ve BPİAP tanısı konulan hastaların klinik ve laboratuvar bulguları değerlendirilerek özellikle klinisyenlere tipik sunum, beslenme yönetimi stratejileri ve prognoz hakkında daha fazla bilgi sağlanması amaçlanmıştır.
Yöntemler: Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk İmmünoloji ve Alerji Kliniği’nde Ocak 2020-Ocak 2023 tarihleri arasında kanlı dışkılama ile başvuran ve BPİAP tanısı konulan 48 hastanın dosyaları retrospektif olarak değerlendirildi. Hastaların yaşı, cinsiyeti, doğum özellikleri, tanı yaşı, semptomları, semptomların başlangıç yaşı, beslenme şekli, beslenme öyküsü, eşlik eden alerjik hastalıkları, fizik muayene bulguları, eozinofili varlığı, total immünglobulin E (IgE) düzeyi, deri prik testi, besin spesifik IgE düzeyleri, besin yükleme testi, uygulanan besin eliminasyonu, eliminasyon diyeti süresi, tolerans gelişme süresi ve yaşı kayıt altına alındı.
Bulgular: Çalışmaya 29 (%60) erkek, 19 (%40) kız olmak üzere toplam 48 BPİAP tanısı alan olgu dahil edildi. Semptomların başlama yaşı median üç ay (25-75 persentil: 2-4 ay), tanı alma yaşı ise median dört aydı (25-75 persentil: 2,25-6 ay). Semptomlar bebeklerin 30’unda (%62,5) sadece anne sütü ile beslenirken, 12’sinde (%25) ise hem anne sütü hem de formula mama alırken ortaya çıktı. En sık eşlik eden atopik hastalık ise atopik dermatit idi (n=8, %16,6). Tüm hastalarda kanlı gaita görülürken, altı hastada (%12,5) sadece kanlı gaita, 22 hastada (%45,8) ek olarak mukus vardı. En yaygın neden olan besin inek sütüydü (n=34, %70,8) ve 29 hastada (%60,4) tek başına sorumluydu. İkinci sorumlu besin ise yumurtaydı (n=15, %31,25). İnek sütü proteini eliminasyonu 34 hastada (%70,8) uygulandı. Bu hastaların altısı (%17,6) tek başına inek sütü eliminasyon diyeti yaparken, 18 hastada (%52,9) eliminasyon diyetine ek olarak ileri derecede hidrolize formula (eHF), 10 hastada (%29,4) ise aminoasit bazlı formula (AAF) verildi. Tekli eliminasyon, süt dışında 11 hastada (%23) yumurta, bir hasta da ceviz (%2), bir hastada susam (%2) ve bir hastada tavuk (%2) için uygulandı. Çalışmamızda toplam 39 hastada (%81,3) tolerans gelişti. Hastalarda median tolerans gelişme yaşı 12 ay (25-75 persentil: 10-18 ay) idi.
Sonuç: BPİAP’ın prognozu iyi olmasına rağmen semptomlar hekimlerde ve ailelerde ciddi bir kaygıya yol açmakta, bunu gereksiz tetkikler ve invaziv girişimler takip etmektedir. Süt ve yumurta en sık sorumlu besinler olmakla birlikte tavuk, ceviz, susam gibi farklı besinlerinde BPİAP’a neden olabileceği akılda tutulmalıdır. Çalışmamız, BPİAP’ın iyi klinik seyrini desteklemektedir. Tolerans genellikle ilk bir yıl içinde gelişmekle birlikte bazı hastalarda semptomlar daha uzun süre devam edebilir. Bu nedenle hastalar daha uzun süre takip edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Besin alerjisi, alerjik proktokolit, kanlı dışkılama, inek sütü alerjisi

Kaynakça

• 1.Morita H, Nomura I, Matsuda A, Saito H,Matsumoto K. Gastrointestinal food allergy ininfants. Allergol Int. Sep 2013; 62:297-307.doi:10.2332/allergolint.13-RA-0542
• 2.Lack G. Update on risk factors for food allergy. JAllergy Clin Immunol. May 2012;129:1187-97.doi:10.1016/j.jaci.2012.02.036
• 3.Altıntaş DU, Büyüktiryaki B, Ayvaz D,et al. FoodAllergy: Turkish National Guideline. Asthma AllergyImmunol. 2017;15:1-140.
• 4.Kaya A, Toyran M, Civelek E, et al. Characteristicsand Prognosis of Allergic Proctocolitis in Infants. JPediatr Gastroenterol Nutr. Jul 2015;61:69-73.doi:10.1097/mpg.0000000000000767
• 5.Labrosse R, Graham F, Caubet JC. Non-IgE-Mediated Gastrointestinal Food Allergies inChildren: An Update. Nutrients. Jul 142020;12doi:10.3390/nu12072086
• 6. Senocak N, Ertugrul A, Ozmen S, Bostanci I. ClinicalFeatures and Clinical Course of Food Protein-Induced Allergic Proctocolitis: 10-Year Experienceof a Tertiary Medical Center. J Allergy Clin ImmunolPract. Jun 2022;10:1608-13.doi:10.1016/j.jaip.2022.02.013
• 7.Elizur A, Cohen M, Goldberg MR, et al. Cow's milkassociated rectal bleeding: a population basedprospective study. Pediatr Allergy Immunol. Dec2012;23:766-70. doi:10.1111/pai.12009
• 8.Martin VM, Virkud YV, Seay H, et al. ProspectiveAssessment of Pediatrician-Diagnosed FoodProtein-Induced Allergic Proctocolitis by Gross orOccult Blood. J Allergy Clin Immunol Pract. May2020;8:1692- 9.e1. doi:10.1016/j.jaip.2019.12.029
• 9.Boné J, Claver A, Guallar I, Plaza AM. Allergicproctocolitis, food-induced enterocolitis: immunemechanisms, diagnosis and treatment. AllergolImmunopathol (Madr). Jan-Feb 2009;37:36-42.doi:10.1016/s0301-0546(09)70250-2
• 10.Nowak-Węgrzyn A. Food protein-inducedenterocolitis syndrome and allergic proctocolitis.Allergy Asthma Proc. May-Jun 2015;36:172-84.doi:10.2500/aap.2015.36.3811
• 11.Meyer R, Chebar Lozinsky A, Fleischer DM, et al.Diagnosis and management of Non-IgEgastrointestinal allergies in breastfed infants-AnEAACI Position Paper. Allergy. Jan 2020;75:14-32.doi:10.1111/all.13947
• 12.Lake AM. Food-induced eosinophilicproctocolitis. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2000;30Suppl:S58-60. doi:10.1097/00005176-200001001-00009
• 13.Caubet JC, Szajewska H, Shamir R, Nowak-Węgrzyn A. Non-IgE-mediated gastrointestinal foodallergies in children. Pediatr Allergy Immunol. Feb2017;28:6-17. doi:10.1111/pai.12659
• 14.Maloney J, Nowak-Wegrzyn A. Educationalclinical case series for pediatric allergy andimmunology: allergic proctocolitis, food protein-induced enterocolitis syndrome and allergiceosinophilic gastroenteritis with protein-losinggastroenteropathy as manifestations of non-IgE-mediated cow's milk allergy. Pediatr AllergyImmunol. Jun 2007;18:360-7. doi:10.1111/j.1399-3038.2007.00561.x
• 15.Mennini M, Fiocchi AG, Cafarotti A, et al. Foodprotein-induced allergic proctocolitis in infants:Literature review and proposal of a managementprotocol. World Allergy Organ J. Oct2020;13:100471.doi:10.1016/j.waojou.2020.100471
• 16.Burks AW, Tang M, Sicherer S, et al. ICON: foodallergy. J Allergy Clin Immunol. Apr 2012;129:906-20.doi:10.1016/j.jaci.2012.02.001
• 17.Nomura I, Morita H, Hosokawa S, et al. Fourdistinct subtypes of non-IgE-mediatedgastrointestinal food allergies in neonates andinfants, distinguished by their initial symptoms. JAllergy Clin Immunol. Mar 2011;127:685-8.e1-8.doi:10.1016/j.jaci.2011.01.019
• 18.Koksal BT, Barıs Z, Ozcay F, Yilmaz Ozbek O.Single and multiple food allergies in infants withproctocolitis. Allergol Immunopathol (Madr). Jan-Feb 2018;46:3-8. doi:10.1016/j.aller.2017.02.006
• 19.Lucarelli S, Di Nardo G, Lastrucci G, et al. Allergicproctocolitis refractory to maternal hypoallergenicdiet in exclusively breast-fed infants: a clinicalobservation. BMC Gastroenterol. Jul 16 2011;11:82.doi:10.1186/1471-230x-11-82
• 20.Nowak-Węgrzyn A, Katz Y, Mehr SS, Koletzko S.Non-IgE-mediated gastrointestinal food allergy. JAllergy Clin Immunol. May 2015;135:1114-24.doi:10.1016/j.jaci.2015.03.025
• 21.Debuf MJ, Claeys T, Stalens JP, Cornette L.Hematochezia caused by eosinophilic proctocolitisin a newborn before oral feeding: a case report. JMed Case Rep. Jun 16 2017;11:160.doi:10.1186/s13256-017-1318-z
• 22.Feuille E, Nowak-Węgrzyn A. Food Protein-Induced Enterocolitis Syndrome, AllergicProctocolitis, and Enteropathy. Curr Allergy AsthmaRep. Aug 2015;15:50. doi:10.1007/s11882-015-0546-9
• 23.Connors L, O'Keefe A, Rosenfield L, Kim H. Non-IgE-mediated food hypersensitivity. Allergy AsthmaClin Immunol. 2018;14:56. doi:10.1186/s13223-018-0285-2
• 24.Erdem SB, Nacaroglu HT, Karaman S, et al.Tolerance development in food protein-inducedallergic proctocolitis: Single centre experience.Allergol Immunopathol (Madr). May-Jun2017;45:212-9. doi:10.1016/j.aller.2016.10.005
• 25.Arik Yilmaz E, Soyer O, Cavkaytar O, et al.Characteristics of children with food protein-induced enterocolitis and allergic proctocolitis.Allergy Asthma Proc. Jan 1 2017;38:54-62.doi:10.2500/aap.2017.38.4023
• 26.Buyuktiryaki B, Kulhas Celik I, Erdem SB, et al.Risk Factors Influencing Tolerance and ClinicalFeatures of Food Protein-induced AllergicProctocolitis. J Pediatr Gastroenterol Nutr. May2020;70:574-9.doi:10.1097/mpg.0000000000002629
• 27.Uncuoğlu A, Aydoğan M, Şimşek IE, et al. AProspective Assessment of Clinical Characteristicsand Responses to Dietary Elimination in FoodProtein-Induced Allergic Proctocolitis. J Allergy ClinImmunol Pract. Jan 2022;10:206-14.e1.doi:10.1016/j.jaip.2021.10.048.
• 28.Arvola T, Ruuska T, Keränen J, et al. Rectalbleeding in infancy: clinical, allergological, andmicrobiological examination. Pediatrics. Apr2006;117:e760-8. doi:10.1542/peds.2005-1069.
• 29.Venter C, Brown T, Shah N, Walsh J, Fox AT.Diagnosis and management of non-IgE-mediatedcow's milk allergy in infancy - a UK primary carepractical guide. Clin Transl Allergy. Jul 8 2013;3:23.doi:10.1186/2045-7022-3-23.