The Possibility of Determination the Zakat (Ushr) Nisab for Agricultural Products as a Single Number in Kilogram Today

Yıl 2024, , 203 - 244, 15.03.2024

Bilal Esen

https://doi.org/10.61304/did.1318167

Öz

The “wasq” that is used in connection with the zakat nisab of agricultural products was a measure of weight that was in use in the past and is no longer in use today. Almost all agricultural products that were previously measured by volume are now measured by scale. There are many different approaches to determining the equivalent of WASQ in terms of weight measurements, both historically and today. Currently, various methods exist for calculating the zakat nisab of agricultural goods. This may involve a single kilogram or varied kilograms, depending on the type of product. This article explores the existing research on the modern counterparts to the historical measurements, followed by an analysis of the approach used by authorized institutions in the Islamic world when determining the zakat nisab for agricultural products and the challenges they face. The intended purpose is to offer a measure that aligns with fiqh and is easily applicable for zakat givers today. It is concluded that determining the zakat nisab for agricultural products as a standard of single kilogram is feasible than separate values for each product.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Fiqh, Zakat, Nisab, Agricultural Products, Wasq, Ushr, Tithe

Günümüzde Tarım Ürünlerinin Zekât (Öşür) Nisabının Kilogram Bakımından Tek Bir Rakam Olarak Belirlenmesinin İmkânı

Öz

Tarım ürünlerinin zekât nisabı konusunda gündeme gelen “vesk”, tarihte bir hacim ölçüsüdür ve günümüzde uygulamadan kalkmıştır. Geçmişte hacim ölçüleriyle ölçülen tarım ürünlerinin neredeyse hepsi artık tartılmaktadır. Veskin karşılığını hem tarihteki hem de günümüzdeki ağırlık ölçüleri bakımından tespit etmede birçok farklı yaklaşım bulunmaktadır. Ayrıca günümüzde tarım ürünlerinin zekât nisabının tek bir kilogram olarak veya ürününe göre farklı kilogramlarla belirlenmesi şeklinde yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Makalede, eski ölçülerin günümüzdeki karşılıklarına ilişkin şimdiye kadar yapılan çalışmalar incelenmiş, ardından İslâm dünyasındaki ilgili ve yetkili kurumların tarım ürünlerinin zekât nisabını belirleme yöntemleri ve bu noktada ortaya çıkan problemler tartışılmıştır. Böylece hem fıkıh birikimiyle uyumlu hem de günümüzde zekât verecek kişilerin kolaylıkla uygulayabileceği bir ölçünün ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmada, tarım ürünlerinin zekât nisabını her üründe kilogram cinsinden farklı farklı ilan etmek yerine, tek bir kilogram şeklinde ilan etmenin mümkün olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Hukuku, Zekât, Nisap, Tarım Ürünleri, Vesk, Öşür

Kaynakça

• Akyüz, Vecdi. Zekât. İstanbul: İz Yayıncılık, ts.
• Aydoğan, Seydi - Soylu, Süleyman. “Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğeleri ile Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi”. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 26/1 (2017).
• Aynî, Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. el-Binâye şerhu’l-Hidâye. 13 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/2000.
• Babar Sajjad - Kahloon, Ali Haider. “Zekâtın Pakistan’da Kurumsallaşması”. Tarihte ve Günümüzde Zekât Uygulamaları: Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı, 03-04 Aralık 2016. İstanbul: Ensar Neşriyat - İSAV, 2017.
• Beytü’z-Zekât. Ahkâm ve fetâva’z-zekât ve’s-sadakât ve’nüzûr ve’l-keffârât. Küveyt: Beytü’z-Zekât, 1440/2019.
• Beytü’z-Zekât ve’s-Sadakât el-Mısrî. “Kavâidü’z-zekât”. Erişim 13 Mart 2023. https://baitzakat.org.eg/rules/
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük İslâm İlmihali. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1986.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukûk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kâmusu. 8 Cilt. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1980.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiʿu’s-sahîh. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 9 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
• Buhûtî, Mansûr b. Yûnus. Dekâiku ülî’n-nühâ li-Şerhi’l-Müntehâ. 3 Cilt. Kahire: Âlemü’l-Kütüb, 1414/1993.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî. Şerhu Muhtasari’t-Tahâvî fi’lfıkhi’l- Hanefî. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye - Medine: Dârü’s-Sirac, 1431/2010.
• Cici, Recep. “Günümüz İslâm Ülkelerinde Zekâtın Kurumsallaştırılması Çabaları”. Bir Sosyal Güvenlik Kurumu Olarak Kur’an ve Sünnette Zekât: Tartışmalı İlmi Toplantı 17-18 Kasım 2007. İstanbul: Ensar Neşriyat - İSAV, 2008.
• Cumhûriyyetü’l-Cezâiriyye Vizâratü’ş-Şüûni’d-Dîniyye ve’l-Evkâf. “Keyfe tahsib zekâte mâlik”. Erişim 10 Ocak 2023. https://www.marw. dz/%D9%83%D9%8A%D9%81-%D8%AA%D8%AD%D8%B3%D8%A8- %D8%B2%D9%83%D8%A7%D8%A9-%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%83
• Cumhûriyyetü’l-Cezâiriyye Vizâratü’ş-Şüûni’d-Dîniyye ve’l- Evkâf. “Nisâbu’z-Zekât”. Erişim 31 Mart 2023. https://marw. dz/%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9% 83%D8%A7%D8%A9
• Dâiratü’l-İftâ el-Ürdüniyye. “ez-Zürû‘u’l-letî tecibü fîhe’z-zekât”. Erişim 31 Mart 2023. https://www.aliftaa.jo/Question.aspx?QuestionId=2924#. YVdRTJrwPFI
• Dâiratü’l-İftâ el-Ürdüniyye. “Kıymetü zekâti’l-hubûbi bi’l-kiluvât”. Erişim 01 Nisan 2023. https://www.aliftaa.jo/Question.aspx?QuestionId=2277#. YVdQbJrwPFK
• Dâiratü’l-İftâ el-Ürdüniyye. “Mâ hüve mikdâru zekâti’l-fıtr”. Erişim 01 Nisan 2023. https://www.aliftaa.jo/Question.aspx?QuestionId=1221#.YVddKZrwPFI
• Dâiratü’l-İftâ el-Ürdüniyye. “Mikdâru Zekâti’l-Fıtr li Âm 1435”. Erişim 01 Nisan 2023. https://www.aliftaa.jo/Decision.aspx?DecisionId=255#. YVdfE5rwPFL
• Dârü’l-İftâ el-Mısriyye. “Zekâtü fâkiheti’l-mancû”. Erişim 19 Mart 2023. https://www.dar-alifta.org/ar/fatawa/14941/%D8%B2%D9%83%D8%A7%D8 %A9-%D9%81%D8%A7%D9%83%D9%87%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9 %85%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%88
• Dârü’l-İftâ el-Mısriyye. “Zekâtü’z-zürûi ve’s-simâr ve sûretü ihrâcihâ”. Erişim 10 Ocak 2023. https://www.dar-alifta.org/ar/fatawa/13476/%D8%B2% D9%83%D8%A7%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%B1%D9%8 8%D8%B9-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%85%D8%A7%D8 %B1-%D9%88%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%A9-%D8%A5%D8%AE% D8%B1%D8%A7%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%A 3%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B0-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D 9%83%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D8%B4%D9%88%D9%82%D9%8A- %D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87
• Dîvânü’z-Zekât es-Sûdânî. “Zekâtü’z-zürû‘i ve’s-simâr”. Erişim 01 Nisan 2023. http://www.zakat-sudan.org/index.php-page=subject2&pid=30.htm
• DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. Fetvalar. Ankara: DİB Yayınları, 2015.
• DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. Fetvalar. İzmir: DİB Yayınları, Aralık 2018.
• DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. Fetvalar I. Ankara: DİB Yayınları, 2014.
• DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. “Günümüz Şartlarına Göre Öşür Oranları ve Yapılan Masrafların Ziraî Mahsulden Düşürülmesi”. Erişim 01 Nisan 2023. https://fetva.diyanet.gov.tr/Karar-Mutalaa-Cevap/11329/gunumuz-sartlarinagore- osur-oranlari-%E2%80%8Eve-yapilan-masraflarin-zirai-mahsuldendusurulmesi% E2%80%8E
• DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. “Zekât, Fıtır Sadakası ve Kurban Nisaplarının Hesaplanması Hk. 16.11.1980 tarihli ve 7 No’lu Genelge”. Diyanet İlmî Dergi 23/2 (1987).
• DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. Zekât: Sıkça Sorulanlar. Ankara: DİB Yayınları, 2010.
• DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. Zekat: Sıkça Sorulanlar. İstanbul: DİB Yayınları, 2017.
• DİYKA, Din İşleri Yüksek Kurulu Arşivi. Kurul Kararları.
• Döndüren, Hamdi. Delilleriyle İslâm İlmihali. İstanbul: Erkam Yayınları, 2002.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eşʿas b. İshâk el-Ezdî es-Sicistânî. Sünenu Ebî Dâvûd. nşr. Şuayb el-Arnaût - Muhammed Kâmil Karabellî. 7 Cilt. b.y.: Dâru’r- Risâleti’l-Âlemiyye, 1430/2009.
• Ebû Yûsuf, Ya‘kûb b. İbrâhîm b. Habîb b. Sa‘d el-Kûfî. Kitâbü’l-Harâc. Beyrut: Dârü’l-Marife, 1399/1979.
• Erkal, Mehmet. “Nisab”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/138- 140. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Erkal, Mehmet. “Öşür”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/100- 103. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Erkal, Mehmet. Zekât : -bilgi ve uygulama-. İstanbul : Erkam Yayınları, 2004.
• EÜMFGMB, Erciyes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü. “Buğdayın Dış Görünüşü”. Erişim 01 Nisan 2023. https://gida.erciyes. edu.tr/upload/AJOTJ1N8-tahillarda-koku,-renk,-yab-madde,-tane-Ir.,-hektolitre,- bintane-donusturuldu.pdf
• Güman, Osman. “Zekât Nisab Değerlerinin Güncellenmesi”. Tarihte ve Günümüzde Zekât Uygulamaları: Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı, 03-04 Aralık 2016. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
• Günay, Emre. “Emevî Dönemine Ait Dînâr ve Dirhemlerden Örnekler”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10/2 (2021).
• Hamîdullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Salih Tuğ. 2 Cilt. Ankara: Yeni Şafak Gazetesi, İmaj İç ve Dış Ticaret A.Ş., 2003.
• Hattâb, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed. Mevâhibü’l-celîl fî Muhtasarı Halîl. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1992.
• Hey’etü’l-Âmme li’ş-Şüûni’l-İslâmiyye ve’l-Evkâf. “Zekâtü’n-nahli’l-lezî fi’lbüyût”. Erişim 31 Mart 2023. https://www.awqaf.gov.ae/ar/Pages/FatwaDetail. aspx?did=92632
• Hinz, Walther. İslâm’da Ölçü Sistemleri. çev. Acar Sevim. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları, 1990.
• Islamic Fiqh Academy India. “Deduction of Expenses for Determining the Nisab of ‘Ushr”. Erişim 01 Nisan 2023. http://www.ifa-india.org/pdfs/pdf- 20210602062051.pdf
• Islamic Fiqh Academy India. “Nizâmu’l-‘Uşri ve’l-Harâc fi’l-İslâm ve Hükmü Erâdi’l-Hind ve Bâkistân”. Erişim 01 Nisan 2023. http://www.ifa-india.org/ar/ pdfs/pdf-20211110043508.pdf
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer ed-Dımaşkî. Reddü’l-muhtâr ale’d- Dürri’l-muhtâr. Mısır: Dârü’-t-Tıbâati’l-Mısriyye, 1272.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer ed-Dımaşkî. Reddü’l-muhtâr ale’d- Dürri’l-muhtâr. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 1423/2003.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed el-Endelüsî. el-Muhallâ bi’l-âsâr. Beyrut: Dârü’l-Fikr, ts.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn. el-Muğnî. 10 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Kahire, 1388/1968.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî. el-Bahrü’r-râik şerhu Kenzi’d-dekâik. Bulak: el-Matbaatü’l-Kübrâ el-Emîriyye, 1313.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid. 4 Cilt. Kahire: Dârü’l-Hadîs, 1425/2004.
• İbn Şâs, Ebû Muhammed Celâlüddîn Abdullah b. Necm. İkdü’l-cevâhiri’ssemîne. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1423/2003.
• İbnü’l-Hâcib, Ebû Amr Cemâlüddîn. Câmiʿu’l-ümmehât. b.y.: el-Yemâme li’t- Tıbâʿa ve’n-Neşr, 1421/2000.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid es-Sivâsî. Fethu’lkadîr. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
• İdâratü’l-İftâ el-Küveytiyye. “Bâbü’l-hâric mine’l-ard”. el- Fıkhu’l-müyesser. Erişim 01 Nisan 2023. https://eftaa.awqaf.gov.kw/ ar/%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87%20%D8%A7%D 9%84%D9%85%D9%8A%D8%B3%D8%B1/%D8%A8%D8%A7%D 8 % A 8 - % D 8 % A 7 % D 9 % 8 4 % D 8 % A E % D 8 % A 7 % D 8 % B 1 % D 8 % A C - %D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6-4912
• Kacır, Temel. İslam Hukuk Düşüncesinde Mali Mükellefiyetler Açısından Nisap. Ankara: Fecr Yayınları, 2018.
• Kacır, Temel. “Öşre Tâbi Ürünlerin Nisabı”. Güncel Dinî Meseleler İstişare Toplantısı XI: Öşür Hesaplamalarıyla İlgili Güncel Dini Meseleler. Ankara: DİB Yayınları, 2022.
• Kallek, Cengiz. “Dânek”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/457- 458. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Kallek, Cengiz. “Kile”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/568- 571. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Kallek, Cengiz. “Men”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/105- 107. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Kallek, Cengiz. “Rıtl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/52-55. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Kallek, Cengiz. “Sâ‘”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/317-319. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Kallek, Cengiz. “Vesk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/70. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Karadâvî, Yûsuf. Fıkhü’z-zekât. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1424/2003.
• Karâfî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. İdrîs el-Mısrî. ez-Zehîra. 14 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1994.
• Karaman, Hayreddin. İslâm’ın Işığında Günün Meseleleri. 3 Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 2001.
• Kâsânî, ʿAlâüddîn Ebû Bekr b. Mesʿûd. Bedâiu’s-sanâiʿ fî tertîbi’ş-şerâiʿ. 7 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406/1986.
• Kılıç, Hasan. “Ekmeklik Buğdayda Bazı Tarımsal Özelliklerin Genotip X Çevre İntereaksiyonu, Kalıtım Derecesi Tahminleri İle Stabilite Analizleri Etkisi”. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 14/1-2 (2005), 75-84.
• Kılıç, Hasan vd. “Makarnalık Buğdayda Bazı Tarımsal Özelliklerin Genotip X Çevre İntereaksiyonu, Kalıtım Derecesi Tahminleri İle Stabilite Analizleri”. Erişim 01 Nisan 2023. http://acikerisim.bingol.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/ handle/20.500.12898/224/makarm.%c3%a7everxgenotip.pdf?
• Kutluay, Abdulmelik. “Farklı Tarım Ürünlerine Göre Öşür Nisabının Tespiti”. Güncel Dinî Meseleler İstişare Toplantısı XI: Öşür Hesaplamalarıyla İlgili Güncel Dini Meseleler. Ankara: DİB Yayınları, 2022.
• Kutluay, Abdulmelik. “Günümüz Ölçü Birimlerine Göre Tarım Ürünlerinin Zekât Nisabının Tespiti”. Darulfunun İlahiyat 33/1 (Haziran 2022), 209-245.
• Kürdî, Muhammed Necmeddin. el-Mekâdîrü’ş-şer’iyye ve’l-ahkâmü’lfıkhiyyeti’l- müteallikati bihâ. Kahire: y.y. 1426/2005.
• Majlis Ugama Islam Singapura. “A Guide To Zakat”. Erişim 01 Nisan 2023. https://www.muis.gov.sg/-/media/Files/Zakat/PDFs/A-Guide-to-Zakat.pdf Mevsılî, Ebü’l-Fazl Abdullah b. Mahmûd. el-İhtiyâr li taʿlîl’il-Muhtâr. 5 Cilt. Kahire: Matbaatü’l-Halebî, 1356/1937.
• Mevvâk, Muhammed b. Yûsuf Ebi’l-Kāsım. et-Tâc ve’l-iklîl şerhu Muhtasarı Halîl. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1416/1994.
• Meydânî, Abdülganî b. Tâlib b. Hammâde. el-Lübâb fî şerhi’l-Kitâb. Beyrut: el-Mektebetü’l-İlmiyye, ts.
• Miras, Kâmil. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi. Ankara: DİB Yayınları, 1978.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim. el-Câmiʿu’s-sahîh. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâiʾt-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Nesefî, Ebû Hafs Necmeddin Ömer b. Muhammed. Tılbetü’t-talebe fi’lıstılâhâti’l- fıkhiyye. 1 Cilt. Beyrut: Dârü’n-Nefâis, 1416/1995.
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahya b. Şeref. el-Mecmûʿ şerhu’l-Mühezzeb. 20 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, ts.
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahya b. Şeref. Ravdatü’t-tâlibîn. thk. Zuheyr eş-Şâvîş. 12 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1412/1991.
• Re’fet Osman, Muhammed. “Rudûdü’l-bâhisîn”. en-Nedvetü’t-tâsia li kadâya’z-zekâti’l-muâsıra 10-13 Muharrem 1420 - 26-29 April 1999. Küveyt: Beytü’z-Zekât, 2007.
• Sahillioğlu, Halil. “Dirhem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/368- 371. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Semerkandî, Ebû Bekr Alâüddîn Muhammed b. Ahmed. Tuhfetü’l-fukahâ. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1414/1994.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Maʿrife, 1414/1993.
• STB, Sungurlu Ticaret Borsası. “Buğday Çeşitleri”. Erişim 01 Nisan 2023. http://www.sungurlutb.org.tr/%C3%9Creticimize/ Bu%C4%9Fday%C3%87e%C5%9Fitleri/tabid/3889/Default.aspx Sundûku’z-Zekât el-Katarî. “el-Hulâsa fî ahkâmi’z-zekât”. Erişim 01 Nisan 2023. https://www.zf.org.qa/Contents/misTopics/zakat/library/books/zakat_ khlasa.pdf
• Sundûku’z-Zekât el-Lübnânî. “Keyfe yüzekki’l-müzâriûn mezrûâtihim”. Erişim 01 Nisan 2023. https://www.zakat.org.lb/pages/ar/questions-andanswers/ 1319
• Sundûku’z-Zekât el-Lübnânî. “Nisâbu zekâtü’z-zürû‘i ve’s-simâr bi’lkîlu”. Erişim 01 Nisan 2023. https://www.zakat.org.lb/pages/ar/questions-andanswers/ 909
• Sundûku’z-Zekât ve’s-Sadakât el-Bahreynî. “el-İstifsârâtü’ş-şer‘iyyeti’l-hâssa bi’z-zekât ve’s-sadakât”. Erişim 01 Nisan 2023. https://zakafund.bh/?page_id=313
• Şensoy, Necdet. “Çağdaş Bir Sosyal Güvenlik Kurumu Olarak Zekât: Malezya Zekât Sandığı Örneği”. Bir Sosyal Güvenlik Kurumu Olarak Kur’an ve Sünnette Zekât: Tartışmalı İlmi Toplantı 17-18 Kasım 2007. Ensar Neşriyat - İSAV, 2008.
• Şerîf, Muhammed Abdülğaffâr. “Münâkaşa”. en-Nedvetü’t-tâsia li kadâya’zzekâti’l- muâsıra 110-13 Muharrem 1420 / 26-29 April 1999. Küveyt: Beytü’z- Zekât, 2007.
• Şeybânî, Muhammed b. Hasen. el-Asl. thk. Mehmet Boynukalın. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1433/2012.
• Şeyhîzâde, Abdurrahman b. Muhammed Damad Efendi. Mecmaʿu’l-enhur fî şerhi Mülteka’l-ebhur. 2 Cilt. İstanbul: Eda Neşriyat, 1991.
• Tahtâvî, Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl ed-Dûkātî. Hâşiye alâ Merâki’l-felâh. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.
• Tehânevî, Muhammed b. A’la b. Ali el-Fârûkî el-Hanefî. Mevsûatu Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ulûm. Beyrut: Mektebetü Lübnan [Librairie du Liban], 1996.
• TMO, Toprak Mahsulleri Ofisi. “Toprak Mahsulleri Ofisi Hububat Alım ve Satış Esaslarına İlişkin Uygulama Yönetmeliği”. Erişim 01 Nisan 2023. https://www. tmo.gov.tr/Upload/Document/mevzuat/Icyonetmelik/46_hubyonetm22072011.pdf
• Ünal, Halit. “Arâyâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/337. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Yalçın, İsmail. “Malezya Kamusal Zekât Uygulaması Üzerine”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Dergisi 20/2 (Aralık 2016), 235-270.
• Yavuz, Yunus Vehbi. “Hz. Peygamber Dönemi Hayat Standartlarında Belirlenen Klasik Ölçüler Dikkate Alınarak Zekât Nisabının ve Fitre Miktarının Çağdaş Parasal Değerinin Belirlenmesi”. Zekât Nisabı ve Fitre Miktarının Çağdaş Parasal Değeri. Bursa: Kurav Yayınları, 2006.
• Yücel, Fatih. “Fetvanın Değişim Gerekçelerine Güncel Bir Bakış -Din İşleri Yüksek Kurulu Karar ve Fetvaları Örnekliği-”. Diyanet İlmî Dergi 58/3 (2022).
• Yücel, Fatih. “Türkiye’de Güncel Zekât Problemleri”. Tarihte ve Günümüzde Zekât Uygulamaları. İstanbul: Ensar Neşriyat - İSAV, 2017.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Fahruddîn Osmân b. Alî. Tebyînü’l-hakâik şerhu Kenzü’d-dekâik. Bulak: el-Matbaatü’l-Emîriyye, 1313.
• “Keyl”. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 35/177-182. Küveyt: Vizâratü’l-Evkâf ve’şŞüûni’l- İslâmiyye, ts.
• “Mekâdîr”. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 38/295-325. Küveyt: Vizâratü’l-Evkâf ve’ş-Şüûni’l-İslâmiyye, ts.
• “Mîzân”. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 39/400-404. Küveyt: Vizâratü’l-Evkâf ve’şŞüûni’l- İslâmiyye, ts.
• “Nisâb”. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 40/318-319. Küveyt: Vizâratü’l-Evkâf ve’şŞüûni’l- İslâmiyye, ts.
• “Veznî”. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 43/136-138. Küveyt: Vizâratü’l-Evkâf ve’şŞüûni’l- İslâmiyye, ts.
• “Zekât”. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 23/226-335. Küveyt: Vizâratü’l-Evkâf ve’şŞüûni’l- İslâmiyye, ts.
• “Zekât”. Şâmil İslâm Ansiklopedisi. ed. Ahmed Ağırakça. 6/442-444. İstanbul: Şamil Yayınevi, 1994.