GOLDZIHER’E GÖRE KIRÂATLERIN KAYNAĞI

Yıl 2017, Cilt: 53 Sayı: 4, 11 - 34, 06.12.2017

Lokman Şan

Öz

Oryantalizm, sadece İslâmi eserlerle
ilgilenen bir akım değildir. Bilakis oryantalizm bizzat İslâm tarihiyle,
İslâm’ın ortaya çıkışı ve onun ana kaynağıyla yakından ilgilenir.
Oryantalistler, İslâm dininin çeşitli alanlarında bu bağlamda araştırmalar yapmışlardır.
Bu alanlardan birisi ve belki de en önemlisi kırâattır. Oryantalistler arasında
kırâatlerle ilgili detaylı çalışma yapanlardan biri de Ignaz Goldziher’dir.
Onun kırâatlerin ortaya çıkışı ve kırâatlerin farklılıkları ile ilgili
görüşlerini, Kur’ân metinlerinin Mushaf hâline getirilmesi ve Hz.Osman’ın
Kur’ân istinsah çalışmaları hakkındaki görüşlerini araştırdık. Böylelikle
Goldziher’in Kırâatlerin ortaya çıkışıyla ilgili görüşüne açıklık getirmeye
çalıştık. 

Anahtar Kelimeler

Oryantalizm, Goldziher, Kırâat, Mushaf

THE ORİGİON OF QIRAA’AH ACCORDİNG TO GOLDZIHER

Öz

Orientalism is not a movement that
is just interested in Islamic works. On the contrary, orientalism exactly is
related to Islamic history. Orientalism is interested in emergence of Islam and
its main sources. Orientalists have made researches on these various areas of
Islam. One of the most critical area of these studies is the recitation of
Quran i.e. qiraa’ah. Ignaz Goldziher is one of the famous scholars that made
researchers on qiraa’ah. In this paper, we are focused on his works.
Especially, we have investigated his views on the emergence of different
qiraa’ah styles and their differences, and also his views on working up Quran
into mushaf and copying of Quran by caliph Uthman. Thus we have tried to
clarify Goldziher’s views on the emergence of qiraa’ah styles. Afterward we
have reviewed the responses of Islamic scholars to Goldziher and other
orientalist. 

Anahtar Kelimeler

Orientalism, Goldziher, Qiraa’ah, Mushaf

Kaynakça

• ALBAYRAK, İsmail: Tefsire Akademik Yaklaşımlar, Editörler M. Akif Koç - İsmail Albayrak, Otto Yay., Ankara 2013. BEYDAVÎ, Nâsırüddîn Ebû Saîd Abdullāh b. Ömer b. Muhammed, Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, Beyrut h. 1418. BULUT, Yücel: _______,“Oryantalizm”, DİA, İstanbul 2007, 33/428-437. _______,Oryantalizmin Kısa Tarihi, Küre Yayınları, İstanbul 2014. CERRAHOĞLU, İsmail: “Oryantalizm ve Batıda Kur’ân ve Kur’ân İlimleri Üzerine Araştırmalar”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XXXI, sayı:1, 1990, s. 95-136. ÇAĞRICI, Mustafa, “Saygı”, DİA, İstanbul 2009, 36/211-212. ÇETİN, Abdurrahman ”Kur’ân Kırâatlerına Yönelik Oryantalist Yaklaşımlar”, Marife Dergisi, Yıl: 2, Say. 3, 2002, s. 65-106. ÇETİN, Nihad M.: “Arap Yazısı”, DİA, İstanbul 1991, 3/276-309. Ebû Muhammed Mekkî b. Ebî Tâlib Hammûş b. Muhammed el-Kaysî, el-İbâne an Maâni’l-Kırâat, Abdulfettah İsmail Şelebî (Tah.), Dâru Nahza, Kâhire. DİMYATİ, Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. Abdülganî, İthafü Füdelai’l-Beşer fi’l-Kırâati’l-Erbaati Aşer, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2006. El-KADÎ, Abdulfettah Abdulganî, el-Kırâat fi Nazari’l-Müsteşrikîne ve’l-Mülhidin, Daru Mısır.h. 1402. et-TAVÎL, Seyyid Rızk, Madhal fi Ulûmi’l-Kırâat, Mektebetu’l-Feysaliyye, Mekke 1985 FERRÂ’, Ebu Zekeriya Yahya b.Ziyad b.Abdullah b.Manzur ed-Deylemî, Meâni’l-Kur’ân, Daru’l-Mısriyye, Mısır. GOLDZIHER, Ignace, İslâm Tefsir Ekolleri (Die Richtungen der İslâmichen Koranauslegung), Çev. Mustafa İslâmoğlu, Denge Yay. 1997. GÖRGÜN, Tahsin-HATİPOĞLU, M.Sait: “Yahudi asıllı Macar şarkiyatçısı Ignaz Goldziher”, DİA, İstanbul 1996, 14/ 102-111. HÂZİN, Ebü’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Muhammed b. İbrâhîm el-Bağdâdî, Lübâbü’t-te’vîl fî meâni’t-tenzîl, I-VII, Darü’l-Fikr Beyrut, 1979. HÜSEYİN, Muhammed Bâhâddin, el-Müsteşrikun ve’l-Kur’ân’i’l-Kerîm, Daru’n-Nefâis, Amman 2014. ITIR, Nureddin Muhammed, Ulumu’l-Kur’âni’l-Kerim, Matbaatü’s-Sabbah Dimeşk, 1993. İBN EBÎ DAVÛD, Ebû Bekir, Kitâbü’l-Mesâhif, Muhammed b. Abduh (Tah.), Faruku’l-Hadisiyye, Kâhire 2002. İBN HALDUN, Abdurrahman b. Muhammed, Mukaddime, Çev. Halil Kendir,Yeni Şafak Yay., Ankara 2004. İBN HALEVEYH, Ebu Abdullah Huseyin b. Ahmed b. Himdan, el-Kırâatu’ş-Şâzze, Daru’s-Sahâbe, Tanta 2008. İBN MANZUR, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed, Lisanü’l-Arab, Darü’l-Maarif, Kahire 1119 h. İBNÜ’L-CEZERÎ, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed: _______, Müncidü’l-Mukriin ve Mürşidü’t-Talibin, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1999. _______, en-Neşr fi’l-Kırâati’l-Aşr, Ali Muhammed Dabbâ’ (Tah.), Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1960. İBN YÛSUF Ahmed, ed-Dürrü’l-Mesun fi Ulumi’l-Kitabi’l-Meknun, Darü’l-Kalem Dimeşk. İBN YÛSUF, Muhammed, Tefsiru’l-Bahri’l-Muhit, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1993. İSAVÎ, Yusuf b. Halef b. Muhill, Raddü’l-Bühtan an İ’rabi Ayatin mine’l-Kur’âni’l-Kerim, Daru İbni’l-Cevzî, 2010. KURTUBÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh, el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Ķur’ân, Daru Alemi’l-Kütüb, Riyad, 2003. MEKKÎ, Ebû Muhammed b. Ebî Tâlib, el-İbâne an Meâni’l-ķırâat, Daru Nahza, Mısır. OKUMUŞ, Mesut, “Arthur Jeffery ve Kur’ân Çalışmaları Üzerine”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XLIII, sy. 2, 2002, s. 121-150. ÖNEN, Hacı, Kırâat Tarihi, Rağbet Yayınları, İstanbul 2017. RAZÎ, Ebû Abdillâh Zeynüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdilkadir, Mefatihu’l-Ğayb, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, Beyrut h. 1420. SAİD, Edward W., Şarkiyatçılık, çev. Berma Ülner, Metis Yay., İstanbul 2014. SALİH, Subhî, Mebahis fi Ulumi’l-Kur’ân, Daru’l-İlim Li’l-Melâyin, Beyrut 2014. SİNDÎ, Abdülkayyum Abdülgafur, Safahat fi Ulumi’l-Kırâat, Mektebetü’l-İmdadi’l-İlmî, Mekke, 2015; Cem’u’l-Kur’âni’l-Krim fi Ahdi Hulefai’r-Raşidin, Macmau’l-Melik Fehd, Medine. ŞELEBÎ, Abdülfettah İsmail, Rasmü’l-Mushafi’l-Osmanî ve Evhamü’l-Müsteşrikine fi Kırâati’l-Kur’âni’l-Kerim, Darü’ş-Şüruk, Cidde, 1983. TABERÎ, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî el-Bağdâdî, Tahkik, Ahmed Muhammed Şakir, Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Ķur’ân I-XXIV, Müessetü’r-Risale, 2000. ZEMAHŞERÎ, Ebü’l-Kasım Mahmud b.Ömer, el-Keşşaf an Hakaiki’t-Tenzil, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, Beyrut t.siz. ZERKEŞÎ, Bedrüddin Muhammed b. Abdullah b. Bâhâdır, el-Burhân fi Ulûmi’l-Kur’ân, Daru İhyai Kütübi’l-Arabiyye, Beyrut 1957. ZÜRKANÎ, Muhammed Abdü’l-Azim, Menahilü’l-İrfan fi Ülumi’l-Kur’ân, Darü’t-Tevfikiyye li’t-Türas, Kahire, 2011. YURDAGÜR, Metin, “Tenzîh”, DİA, İstanbul 2011, 40/472.