SPIRITUAL COUNSELLING AND CARE SERVICES OF THE PRESIDENCY OF RELIGIOUS AFFAIRS IN HOSPITALS IN TURKEY (1995-2015): LIMITATIONS AND A PROPOSAL FOR A TRAINING PROGRAM

Yıl 2017, Cilt: 53 Sayı: 4, 201 - 241, 06.12.2017

Mustafa Koç

Öz

The positive interest in the
spiritual counselling and care services in Turkey is increasing day by day in
the context of both institutional practices and academic researches. The
leading public institution in institutional services, regarding the mentioned
field is the Presidency of Religious Affairs, which is a public authority in
the field of religion. Within the scope of the service cooperation protocol
concluded with the Ministry of Health, the training of spiritual counsellors
has become an action item on the agenda since the Presidency of Religious
Affairs started to provide spiritual counselling and care services in the
hospitals. In the article, first, the limitations of spiritual counselling and
care services of the Presidency of Religious Affairs in the hospitals are
emphasized. Thereafter, a certificated and comprehensive training program was
suggested, based on a modular system from the perspective of the psychology of
religion and clinical psychology in order to increase basic and specific
qualifications of the spiritual counsellor who will work for the spiritual
counselling and care services, which have been recently provided in hospitals
in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Spiritual Counselling and Care, Presidency of Religious Affairs, Training Program, Modular System

DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN HASTANELERDEKİ MÂNEVÎ DANIŞMANLIK VE REHBERLİK HİZMETLERİ (1995-2015): SINIRLILIKLAR VE BİR EĞİTİM PROGRAMI ÖNERİSİ

Öz

Gerek kurumsal uygulamalar gerekse akademik
araştırmalar bağlamında Türkiye’deki mânevî danışmanlık ve rehberlik
hizmetlerine gösterilen pozitif ilgi her geçen gün artmaktadır. Adı geçen
alandaki kurumsal hizmetlerde ön plana çıkan kamu kurumu ise din alanında
kamusal bir otorite olan Diyanet İşleri Başkanlığı’dır. Sağlık Bakanlığı ile
yapılan hizmet işbirliği protokolü kapsamında Başkanlık tarafından hastanelerde
mânevî danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinin verilmeye başlanmasıyla birlikte
mânevî danışmanın eğitimi konusu da gündeme gelmiştir. Makalede öncelikle
Başkanlığın hastanelerde mânevî danışmanlık ve rehberlik hizmetlerindeki
sınırlılıkları belirtilmiştir. Daha sonra ise, Türkiye’deki hastanelerde
uygulanmaya yeni başlanan mânevî danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinde
çalışacak mânevî danışmanların temel ve özel alan yeterliliklerinin
arttırılmasına yönelik din psikolojisi ve klinik psikoloji perspektifinden
modüler sisteme dayalı kapsamlı biçimde geliştirilen sertifikalı bir eğitim
programı sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mânevî Danışmanlık ve Rehberlik, Diyanet İşleri Başkanlığı, Eğitim Programı, Modüler Sistem

Kaynakça

• Ağılkaya Şahin, Zuhal, “Hıristiyan Gelenekte Mânevî Bakımın Teorik Temelleri”, Spiritual Psychology and Counseling, sy. 1, 47-77, İstanbul 2016. (http://dx.doi.org/10.12738/ spc.2016.1.0002). [Erişim: Mart 2016]. Alkan, Cevat, “Modüler Programlama ve Türkiye’de Uygulaması”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, c. 22, sy. 1, 13-22, Ankara 1989. Alkan, Cevat; Teker, Necmettin, Programlı Öğretim: Değişik Teknolojiler ve Türkiye’deki Uygulama, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1992. Altaş, Nurullah, “Hastanelerde Dinî danışmanlık Hizmetleri: Türkiye Uygulaması Üzerine Deneysel Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 39, 599-659, Ankara 1999. Altaş, Nurullah, “Hastanelerde Dinî danışmanlık Hizmetleri”, Dinî danışmanlık ve Din Hizmetleri, editör Nurullah Altaş - Mustafa Köylü, ss. 155-169. Ensar Neşriyat, İstanbul 2014. Amerikan Sağlık Hizmeti Uzmanları Enstitüsü / American Institute of Health Care Professionals-[AIHCP], (http://aihcp.net/spiritual-counseling-certification). [Erişim: Ekim 2015]. Apaydın, Halil; Eker, Rukiye, “Din Görevlilerinde Meslekî Tükenmişlik: Kahramanmaraş Örneği”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c. 15, sy. 1, 207-234, Samsun 2015. Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar, “Vâizlerde Aranacak Temel Yeterlilikler Üzerine”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 8, sy. 2, 17-24, Sivas 2004. Aytürk, Nihat; Çelik, Yaşar; Şahinarslan, Enver, “Diyanet İşleri Başkanlığı Teşkilât Tarihçesi (1924-1988)”, Diyanet Dergisi, c. 25, sy. 1, 31-66, Ankara 1989. Ballard, Paul H.; Pritchard, John L, Practical Theology in Action: Christian Thinking in the Service of Church and Society, 2. Edition. SPCK-Library of Ministry. London 2006. Başar, Serpil, “Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Yürüttüğü Cami Dışı Din Hizmetleri Kapsamında Hastanelerde Din Hizmeti İhtiyacı”, I. Din Hizmetleri Sempozyumu, editör M. Bulut, ss. 620-646. Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 2008. Blanton-Peale Enstitüsü ve Danışmanlık Merkezi / The Blanton-Peale Institute and Counseling Center, (http://www.blantonpeale.org), [Erişim: Şubat 2016]. Bülbül, Mustafa, “Almanya’da Hastanelerde Yapılan Mânevî Bakım (Din) Hizmeti”, Vaaz ve Vâizlik Sempozyumu-I, editör Hasan Kamil Yılmaz ve ark., ss. 590-630, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 2013. Cashwell, Craig S.; Young, J. Scott, Integrating Spirituality and Religion into Counseling: A Guide to Competent Practice. 2. Edition. American Counseling Association Press, Alexandria 2011. Cobb, Mark, The Hospital Chaplain’s Handbook: A Guide for Good Practice. Canterbury Press, Norwich 2005. Çetinkaya, Bengü; Altundağ, Sebahat; Azak, Arife, “Mânevî Bakım ve Hemşirelik”, Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, c. 8, sy. 1, 47-50. Aydın 2007. Danışmanlık Enstitüsü / Institute of Counselling-[IC], (http://www.instituteofcounselling. org.uk), [Erişim: Eylül 2015]. De Bruijn, Elly, “Modular Vocational Education and Training in Scotland and the Netherlands: Between Specificity and Coherence”, Comparative Education, c. 31, sy. 1, 83-100, 1995. Diyanet İ?leri Ba?kanl???, Hastanelerde Din ve Moral Hizmetleri Yurtd??? Uygulama Raporu ve Yurti?i Uygulamas? Ara?t?rma Sonu?lar?. Yay?nlanmam?? Rapor. ?r?at Hizmetleri ?ube M?d?rl???, Ankara 1995. Diyanet ??leri Ba?kanl???, Kurulu? ve Tarihi Geli?im, (şleri Başkanlığı, Hastanelerde Din ve Moral Hizmetleri Yurtdışı Uygulama Raporu ve Yurtiçi Uygulaması Araştırma Sonuçları. Yayınlanmamış Rapor. İrşat Hizmetleri Şube Müdürlüğü, Ankara 1995. Diyanet İşleri Başkanlığı, Kuruluş ve Tarihi Gelişim, (http://www.diyanet.gov.tr), [Erişim: Ocak 2016]. Easton, Kristen L.; Andrews, Jonathan C., “The Roles of the Pastor in the Interdisciplinary Rehabilitation Team”, Rehabilitation Nursing, c. 25, sy. 1, 10-12, 2000. Ergül, Şafak; Bayık, Ayla, “Hemşirelik ve Mânevî Bakım”, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, c. 8, sy. 1, 37-45, Sivas 2004. Gürtaş, Ahmet, “Diyanet İşleri Başkanlığı Eğitim Merkezleri ve Hizmet İçi Eğitim Faaliyetleri”, II. Din Şurası: Tebliğ ve müzakereleri-II, (ss. 566-571). Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 2003. Karagül, Arslan, “Mânevî Bakım: Anlamı, Önemi, Yöntemi ve Eğitimi (Hollanda Örneği)”, Dini Araştırmalar, c. 15, sy. 40, 5-27, Ankara 2012. Karaman, Fikret, “Diyanet İşleri Başkanlığı’na Eleman Hazırlama Politikası”, II. Din Şurası: Tebliğ ve müzakereleri-II, (ss. 433-439). Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 2003. Kayadibi, Fahri, “Diyanet İşleri Başkanlığı Personelinin Eğitim ve Bilgi Seviyesinin Yükseltilmesi”, II. Din Şurası: Tebliğ ve müzakereleri-II, (ss. 426-432). Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 2003. Kostak, Melahat A., “Hemşirelik Bakımının Mânevî Boyutu”, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, c. 2, sy. 6, 105-115, Elazığ 2007. Koç, Mustafa, “Modern Bir İmkân Olarak ‘Din Hizmetlerinde Kişisel Gelişim’ Yaklaşımı: Diyanet İşleri Başkanlığı Personeli Üzerine Uygulamalı Bir Model Önerisi”, Değerler Eğitimi Dergisi, c. 11, sy. 26, 149-183, İstanbul 2013. Lake, Frank, Clinical Theology: A Theological and Psychiatric Basis to Clinical Pastoral Care, Darton, Longman & Todd, London 1994. Lyall, David, Integrity of Pastoral Care. SPCK-Library of Ministry, London 2001. Medland, Jacqueline; Howard-Ruben, Josie; Whitaker, Elizabeth, “Fostering Psychosocial Wellness in Oncology Nurses: Addressing Burnout and Social Support in the Workplace”, Oncology Nursing Forum, c. 31, sy. 1, 47-54, 2004. Nazlım, Yusuf, Hastanelerde Mânevî Destek Hizmetleri Çalıştayı Sunusu, (22 Aralık 2015), Ankara 2015. Nazlım, Yusuf, Sağlık Tesislerinde Mânevî Destek Hizmetleri Bilgi Notu, Yayınlanmamış Not, D.İ.B. Sosyal ve Kültürel İçerikli Din Hizmetleri Daire Başkanlığı. (31.12.2015), Ankara 2015. Ok, Üzeyr, “Dini Danışmanlık: Tanımı ve Tarihi”, Dinî danışmanlık ve Din Hizmetleri, Nurullah Altaş - Mustafa Köylü, (ss. 35-54), Ensar Neşriyat, İstanbul 2014. Orallı, Levent Ersin, T.C. 1982 Anayasası, Platin Yay., İstanbul 2006. Özen, Yener, “Tanrı-Sen ve Ben Üçümüzün Yolu: Pastoral Psikoloji ve Danışmanlığın Gerekliliği Üzerine”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c. 10, sy. 2, 41-57, Samsun 2010. Özkan, Hasan Hüseyin, “Öğrenme Öğretme Modelleri Açısından Modüler Öğretim”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 6, sy. 2, 117-128, Erzurum 2005. Resmi Gazete, 17 Haziran 2014 Salı, Sayı: 29033. Başbakanlık (Diyanet İşleri Başkanlığı)-Diyanet İşleri Başkanlığı Görev ve Çalışma Yönetmeliği, (http://www.resmigazete.gov.tr), [Erişim: Ocak 2016], Ankara 2014. Rose, Jessica, Psychology for Pastoral Contexts: A Handbook. London: SCM Press, London 2013. Rowold, Jens, “Effects of Transactional and Transformational Leadership of Pastors”, Pastoral Psychology, c. 56, sy. 4, 403-411, 2008. Seyyar, Ali, Dünyada ve Türkiye’de Manevî Bakım Hukuku, (http://www.mânevîbakim.com), [Erişim: Mart 2016], 2014. Shafranske, Edward. P., “The Psychology of Religion in Clinical and Counseling Psychology”, Handbook of the Psychology of Religion and Spirituality, editör R. F. Paloutzian & C. L. Park, (ss. 496-514). The Guilford Press, New York - London 2005. Söylev, Ömer Faruk, “Psikolojik Yardım Hizmetleri Bağlamında Türkiye’de Dinî Danışma Ve Rehberlik”, İslâm Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, c. 1, sy. 2, 287-308, Kütahya 2015. Şirin, Turgay, Dini Danışma ve Rehberlik: İhsan Modeli Mânevî Danışmanlık, Mim Akademi Yay., İstanbul 2014. Taş, Kemalettin, Türk Halkının Gözüyle Diyanet. İz Yay., İstanbul 2002. Threlfall-Holmes, Miranda; Newitt, M., Being a Chaplain, SPCK-Library of Ministry, London 2011. Topuz, İlhan, Din Görevlilerinin Manevî Danışmanlık Yeterlilikleri. Manas Yay., Isparta 2014. VandeCreek, Larry, “Mahalle Papazlarının Hastanede Yatan Kilise Üyelerine Yönelik Dua Vâizliği”, (çev. Ali Rıza Aydın), Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c. 3, sy. 1, 153-167, Samsun 2003. Woodruff, C. Roy, “Pastoral Counselling: An American Perspective”, British Journal of Guidance and Counselling, c. 30, sy. 1, 93-101, 2002. Yılgın, Mehmet, “Diyanet İşleri Başkanlığı Hizmet İçi Din Eğitimi”, IV. Din Şurası: Tebliğ ve Müzakereleri, (ss. 771-784), Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 2009. Yutsyavichene, Paul. A., Theory and Practice of Modular Training, Shviesa Press, Kaunas 1989.