RELIGION-CONTEMPLATION RELATIONSHIP

Yıl 2018, Cilt: 54 Sayı: 4, 87 - 106, 15.12.2018

Kemal Sözen

Öz

The concept of contemplation holds an important place
in religious terminology. It is so because the concept of contemplation and
other terms with similar meanings are often mentioned in the Qur’an. The
significance of contemplation from religious and moral perspective is
emphasized often. Attention is also drawn to the negative outcomes that may be
caused by lack or absence of contemplation.

This study deals briefly with the concepts of religion
and contemplation. In addition, the essence of the relationship between
religion and contemplation is analyzed with references to the verses related to
contemplation in the Qur’an. This study also provides some information about
the means and barriers of contemplation. Finally, this study provides some
necessary evaluations for the present time with a focus on the positive outcomes
brought about by the Qur’anic contemplation.

Anahtar Kelimeler

Religion, Islam, Contemplation, Religion-Contemplation Relationship

DİN-TEFEKKÜR İLİŞKİSİ

Öz

Tefekkür kavramı dinî terminolojide önemli bir yer
tutar. Çünkü Kur’ân’da tefekkür ve onunla yakın anlamlı olan terimler sıkça yer
alır. Tefekkür etmenin, dinî ve ahlakî açıdan önemi sürekli bir biçimde
vurgulanır. Tefekkür eyleminde bulunmamanın ise olumsuz sonuçlarına dikkat
çekilir.

Bu çalışmada din ve tefekkür kavramı üzerinde kısaca
durulmaktadır. Bunun yanı sıra Kur’ân’da yer alan tefekkür ile ilgili âyetlere
yer verilerek, din-tefekkür ilişkisinin mahiyeti incelenmektedir. Tefekkürün
vasıtaları ve engelleri hakkında birtakım bilgiler sunulmaktadır. Kur’ânî tefekkürün
ortaya çıkardığı müspet sonuçlar üzerinde durularak güncel bakımdan gerekli
bazı değerlendirmeler yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din, İslâm, Tefekkür, Din-Tefekkür İlişkisi

Kaynakça

• Aclûnî, İsmail b. Muhammed. Keşfu’l-Hafâ ve muzîlu’l-ilbâs amme’ş-tehera mine’l-ehâdîsi alâ elsîneti’n-nas. I, Beyrut: 1351 (h.).
• Akgün, İbrahim. “Kur’ân Perspektifinde Tefekkür ve Vasıtaları”. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (Nisan 2013): 55-80.
• Akgün, İbrahim. “Tefekkür ve Tefekküre Engel Durumlar”. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi sy. 6 (Ekim 2015): 103-117.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Otto Yayınları, 2014.
• Cürcani, Seyyid Şerif. Ta’rîfât, Tasavvuf Istılahları. Trc. A. Mecdi Tolun. Yayına haz. Abdulrahman Acer. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2014.
• Cürcani. Kitâbü’t-Ta’rifât. Thk. Abdurrahman Umeyra. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1987.
• Çetin, Mustafa. “Kur’ân’da Tefekkür Kavramı”. DEÜ İlâhiyat Fakültesi Dergisi sy. 8 (1994): 43-59.
• Çetinkaya, Bayram Ali. “Tefekkür Tezekkür ve Arınma”. Bilgiden Hikmete. Diyanet Aylık Dergi (Mayıs 2006): 37-39.
• Ehvanî, Ahmet Fuad. “Kindî”. Trc. Osman Bilen. İslâm Düşüncesi Tarihi. Ed. M. M. Şerif. İstanbul: İnsan Yayınları, 1990.
• Erdem, Hüsameddin. İlkçağ Felsefesi Tarihi. Konya: Hü-Er Yayınları, 2000.
• Ersoy, Mehmed Âkif. Safahat. Nşr. M. Ertuğrul Düzdağ. İstanbul: MÜ İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1987.
• Fığlalı, Ethem Rûhi. Günümüz İslâm Mezhepleri. İzmir: İzmir İlâhiyat Vakfı Yayınları, 2014.
• İbn Rüşd. Faslu’l-Makâl (Felsefe-Din İlişkisi). Trc. Bekir Karlığa. İstanbul: İşaret Yayınları, 1992.
• İbn Rüşd. Faslu’l-makâl. Nşr. A. Nasrî Nâdir. Beyrut: Daru’l-Mesrık, 1986.
• İbn Rüşd. Tehâfütü’t-tehâfüt. Nşr. Süleyman Dünya. Kahire: Daru’l-Maarif, 1968.
• İbn Rüşd. Tutarsızlığın Tutarsızlığı. Trc. Kemal Işık, Mehmet Dağ. Samsun: OMÜ Yayınları, 1986.
• Keklik, Nihat. Türk-İslâm Felsefesi Açısından Felsefenin İlkeleri. İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1987.
• Karaman, Hayreddin, Mustafa Çağrıcı, İbrahim Kâfi Dönmez ve Sadrettin Gümüş. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
• Kutluer, İlhan. “Düşünme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Mehmed, Vehbi. Hulâsatü’l-Beyân fi Tefsîri’l-Kur’ân. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1979.
• Sarıoğlu, Hüseyin. “Kur’ân’da Aklî Tefekkürün Boyutları”, Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları II. Ed. Bedreddin Çetiner. Yayına haz. İsmail Kurt-S. Ali Tüz. İslâmî İlimler Araştırma Vakfı, Tartışmalı İlmî Toplantılar Dizisi 34. İstanbul: Ensar Neşriyat 2001, s. 145-154.
• Sözen, Kemal. “Din-Felsefe İlişkisi Bağlamında Dinin Günümüz Türkiye’sinde Yorumlanması Sorunu”. SDÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 26 sy.1 (2011): 17-31.
• Toksöz, Hatice. “Elmalılı Hamdi Yazır’da Ahlakın Dini Temeli”, Diyanet İlmî Dergi (Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır-Özel Sayı-) 51/3 (Ankara 2015): 247-272.
• Tümer, Günay. “Din”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Marifet Yayınları, 1991.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, 1979.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Meşrutiyetten Cumhuriyete Makaleler. Haz. A. Cüneyd Köksal-Murat Kaya. İstanbul: Klasik Yayınları, 2011.
• Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.