AN ANALYSIS AND ASSESSMENT OF THE STATEMENT MADE BY PROPHET MUHAMMAD “MAY MY MOTHER AND FATHER BE SACRIFICED FOR YOU”

Yıl 2022, Cilt: 58 Sayı: 1, 235 - 262, 15.03.2022

Hakan Temir Ömer Faruk Akpınar

Öz

Prophet Muhammad (pbuh), who lived in an area where Arabic language and culture were predominant, made use of the local culture in determining his words and behaviors. In order to speak eloquently, he utilized the exclamations, words and maxims in Arabic, which laconically expressed emotions, thrill and enthusiasm. Such that his addressing to Ashab who took responsibilities in critical times with exclamatory statements, became a part of the Prophet’s expression. For powerfully expressing his attachment to two companions who relieved him from his troubles, he said to them: “Let my parents be sacrificed for you!” Ashab also liked this honoring manner and used the same expression towards him and each other. Sacrificing parents to gain the respect of the interlocutor is a powerful and impressive example of self-abnegation. However, it should be questioned that whether or not this statement is actually a phrase unique to the Islamic culture. And also, the word "O Messenger of Allah, may our lives/parents be sacrificed for you!" is it a continuation of the same effect, or not. In this paper, the using forms of that phrase from past to present is determined with a historical approach and its using suitability today, is discussed.

Anahtar Kelimeler

Sirah, Prophet Muhammad, Culture, Sacrifice, Sympathy.

HZ. PEYGAMBER TARAFINDAN KULLANILAN “ANAM BABAM SANA FEDA OLSUN” SÖZÜNÜN TAHLİL VE DEĞERLENDİRMESİ

Öz

Arap dilinin ve kültürünün hâkim olduğu bir coğrafyada yaşayan Hz. Muhammed (s.a.s.); söz ve davranışlarını belirlerken yerel kültürden faydalanmıştır. Etkili konuşmak adına duyguların, heyecan ve coşkunun özlü bir seslenişle anlatıldığı nida cümlelerinden ve muhataplara samimi mesajlar veren özlü terkiplerden istifade etmiştir. Öyle ki kritik zamanlarda mühim vazifeler üstlenen ashâba terkipli söz söylemek nebevî üsluplardan olmuş, savaş sırasında sıkıntısını gideren iki sahâbîye “Babam, anam sana feda olsun!” diye seslenmiştir. İnsanı onurlandıran bu tavır ashâbın hoşuna gittiğinden onlar da aynı terkibi kendisine ve birbirlerine karşı kullanmışlardır. Muhatabın takdirini ve ikramını kazanmak için anne babanın feda edilmesi güçlü, etkileyici bir samimiyet örneğidir. Ancak “Anam, babam sana feda olsun!” şeklinde Türkçeye çevrilen bu sözün, İslâm kültürüne has bir terkip olup olmadığının sorgulanması gerekir. Son zamanlarda sıklıkla duyulan “Yâ Resûlallah, canım/anam-babam sana feda olsun!” sözleri de aynı etkinin bir devamı olarak düşünülebilir mi? Bu makalede temel kaynaklardaki verilerden hareketle, tarihî bir yaklaşımla, sözün geçmişten günümüze kullanım şekilleri belirlenerek, günümüzde kullanmanın mahzuru olup olmayacağı üzerinde durulacaktır

Anahtar Kelimeler

Siyer, Hz. Muhammed, Kültür, Fedakarlık, Sevgi

Kaynakça

• Abdülhamîd Ömer, Ahmed Muhtar. Mu‘cemü’l-lugati’l-Arabiyyeti’l-muâsıra. Beyrût: Âlemü’l-Kütüb, 1429/2008.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel. Müsned. thk. Şuayb Arnavût. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Ay, Alper. Divan-ı Hikmet’te Manevî Ayet İktibasları. Ankara: Ahmet Yesevi Ü. Yayınları, 2020.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. Şuʿabü’l-îmân. thk. Abdülali Abdülhamîd. Riyad: Mektebetü'r-Rüşd, 1423/2003.
• Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr. el-Beyân ve’t-tebyîn. Beyrût: Dâru Mektebeti Hilal, 1423.
• Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr. Kitâbü’l-Mehâsin ve’l-azdâd. Beyrût: Dâru Mektebeti Hilal, 1423.
• Dellû, Burhaneddin. Ceziretü’l-Arab kable’l-İslâm: et-Târîhü’l-iktisâdî el-ictimâî es-sekâfî ve’s-siyasî. Beyrût: Dâru’l-Farâbî, 2001.
• Demi̇r, Mehmet Emin. “Okçular Tepesi’nin Komutanı Abdullah b. Cübeyr”. Siyer Araştırmaları Dergisi 12 (01 Ocak 2022), 117-132.
• Ebû Temmâm, Habîb b. Evs b. Hâris et-Tâî. el-Hamâsetü’s-suġrâ (el-Vahşiyyât). thk. Mahmûd Muhammed Şâkir. Kâhire: Dâru’l-Me’ârif, 3. Basım, ts.
• Ebû Ubeyd, Kāsım b. Sellâm el-Herevî. Garîbü’l-hadîs. thk. Muhammed Abdülmuizhan. Dankan: Dâru’l-Me'ârifi’l-Osmaniyye, 1384/1964.
• Erul, Bünyamin. Sahabenin Sünnet Anlayışı. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2021.
• İbn Asâkir, Ebu’l-Kāsım Alî b. el-Hasen. Târîhu Medîneti Dımeşk. thk. Amr b. Garâme. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1995.
• İbn Ebî Âsım, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. ed-Dahhâk. el-Âhâd ve’l-mesânî. thk. Bâsim Faysal Ahmed el-Cevâbire. Riyad: Dâru’r-Râye, 1419/1998.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullâh b. Muhammed. el-Musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr. thk. el-Hût Kemâl Yûsuf. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 1409.
• İbn Ebî Tâhir, Tayfûr el-Mervezî. Belâġātü’n-nisâʾ. thk. Ahmed el-Elfâ. Kâhire: Medresetü Vâlideti Abbasi’l-Ulâ, 1326/1908.
• İbn Ebi’d-Dünyâ, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed. er-Rikka ve’l-bükâʾ. thk. Muhammed Hayr Ramazan. Beyrût: Dâru İbn Hazm, 1419/1998.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî el-Askalanî. Fethu’l-bârî. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1379.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed. es-Sahîh. thk. Şuayb Arnavût. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1408/1988.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed. es-Sîretü’n-nebeviyye ve ahbâru’l-hulefâ. Beyrût: Dâru’s-Sekâfe, 3. Basım, 1417.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddin Abdülmelik. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa Saka - İbrahim Abyârî. Mısır: Şirketü Mektebeti ve Matbaati Mustafa, 1375/1955.
• İbn İshâk, Muhammed. Sîretü İbn İshâk. thk. Süheyl Zekkâr. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1398.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Muhammed b. Ebî Bekr. Bedâiu’l-fevâid. thk. Alî b. Muhammed b. Imrân. Beyrût: Dâru İbn Hazm, 2019.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullâh b. Müslim ed-Dineverî. ʿUyûnü’l-ahbâr. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418.
• İbn Saʻd, Ebû Abdullah Muhammed. et-Tabakâtü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. 9 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed. el-Kâmil fi’t-târîh. thk. Ömer Abdüsselam. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1417/1997.
• İbnü’l-Mulakkin, Sirâcuddîn Ebû Hafs Ömer b. Alî. el-İ‘lâm bi fevâidi Umdeti’l-ahkâm. thk. Abdülazîz b. Ahmed. Suudi Arabistan: Dâru’l-Âsıme, 1997.
• Kādî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen b. Ahmed. Tesbîtü delâʾili’n-nübüvve. Kâhire: Dâru Mustafa, ts.
• Kādî İyâz, Mûsâ b. İyâz el-Yahsûbî. Meşâriku’l-envâr ʿalâ sıhâhi’l-âsâr. Beyrût: Dâru’t-Turâs, ts.
• Kastallânî, Ahmed b. Muhammed. el-Mevâhibü’l-ledünniyye. Mısır: Mektebetü’t-Tevfîkiyye, ts.
• Kureşî, Muhammed b. Ebî Hâtıb. Cemheretü eşʿâri’l-ʿArab. thk. Ali Muhammed el-Bicâvî. Mısır: Nehdatü’l-Mısr, ts.
• Makrîzî, Ebû Muhammed (Ebü’l-Abbâs) Takıyyüddîn Ahmed b. Alî. İmtâʿu’l-esmâʿ bi-mâ li’r-rasûl. thk. Muhammed Abdülhamid en-Nemîsî. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/1999.
• Neşvân b. Saîd el-Himyerî, Ebû Saîd. Şemsü’l-ʿulûm ve devâʾü kelâmi’l-ʿArab mine’l-külûm. thk. Hüseyin b. Abdullah el-Ömerî. Beyrût: Dâru’l-Fikri’l-Mu‘âsır, 14220/1999.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. el-Minhâc fî şerhi Sahîhi Müslim b. Ḥaccâc. Beyrût: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, 2. Basım, 1392.
• Nüveyrî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Abdilvehhâb. Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb. Beyrût: Dâru’l-Kütüb, 1423.
• San‘ânî, Ma‘mer b. Râşid el-Basrî. el-Câmi‘. thk. Habîburrahmân el-A’zamî. Beyrût: el-Meclisü’l-İlmi, 2. Basım, 1403.
• Sicistânî, Ebû Hâtim Sehl b. Muhammed. Kitâbü’l-Mu’ammerîn. Mısır: 1323/1905.
• Süheylî, Abdurrahmân b. Abdillâh. er-Ravzü’l-ünüf fî tefsîri’s-sîreti’n-nebeviyye lî İbn Hişâm. thk. Ömer Abdüsselam. Beyrût: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, 1421/2001.
• Şâmî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Yûsuf. Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd. thk. Abdullah Adil. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1414/1993.
• Taberânî, Ebu’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed. Müsnedu’ş-Şâmiyyîn. thk. Hamdî b. Abdilmecîd es-Silefî. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1984.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Târîhü’t-Taberî. Beyrût: Dâru’t-Turâs, 2. Basım, 1387.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Tehzîbu’l-âsâr ve tafsîlu’s-sâbit an Rasûlillâh mine’l-ahbâr -Müsnedu Alî b. Ebî Talib. thk. Mahmûd Muhammed Şâkir. Kâhire: Matbaatu’l-Medenî, ts.
• Uçar, İlyas. Hz. Muhammed Zamanında Medine’de Gündelik Hayat -Mekânın Üretimi-. Ankara: Fecr Yayınları, 2019.
• Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer. Kitâbü’l-Meğāzî. thk. Marsden Jones. Beyrût: Âlemü’l-Kütüb, 3. Basım, 1409/1989.
• Zebîdî, Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed. Tâcu’l-arûs min cevâhiri’l-kâmus. Kuveyt: Dâru’l-Hidâye, ts.