MEALLERDE KISSALARA RASYONALİST YAKLAŞIM

Yıl 2022, Cilt: 58 Sayı: 3, 929 - 954, 15.09.2022

Bayram Köseoğlu

Öz

Mealler Kur’ân’ın manalarını aktarmada önemli bir yere sahiptir. Bu bağlamda, çok eski zamanlardan itibaren Kur’ân farklı dillere çevrilmiştir. Türkçe mealler açısından bakıldığında, özellikle son yıllarda meallerin sayısında büyük oranda artış olduğu görülmektedir. Buna bağlı olarak meal yaklaşımlarında bir çeşitlilik göze çarpmaktadır. Lafzî mealler yanında açıklamalı mealler de bu süreçte yaygınlık kazanmıştır. Meal sahibinin bakış açısının ve düşünce tarzının az veya çok bu tür meallerde yer alan açıklamalara yansıması meallerde birtakım problemleri de beraberinde getirmiştir. Bu durumda, asıl amacı Kur’ân’ın manalarını okuyucuyla buluşturmak olması gereken mealler ön yargılı ve ideolojik yorumlara sahne olmaktadır. Bu çalışmada, meallerde karşılaşılan bu tür tutumlardan biri olan rasyonalist yaklaşım ele alınmıştır. İlk olarak meal ve rasyonalist gibi kavramlar üzerinde durulmuş akabinde Kur’ân kıssaları ve kıssaların gerçekliği konusuna değinilmiştir. Son olarak, özellikle son yıllarda ülkemizde yayınlanmış olan meallerden bu konuda öne çıkanlar seçilmek suretiyle rasyonalist yaklaşımlar örneklendirilerek değerlendirilmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’ân, Meal, Kıssa, Rasyonalist.

Teşekkür

Makalemin derginizde yayınlanmasından mutluluk duyar, teşekkür ederim.

RATIONALIST APPROACH TO THE NARRATIVES IN QUR’AN TRANSLATIONS

Öz

Translations of the Qur’an have an important place in conveying the meaning of the Qur’an. In this context, the Qur’an has been translated into different languages since ancient times. In terms of Turkish translations, it is seen that there has been a significant increase in the number of translations, especially in recent years. Depending on this increase, there is a diversity in translation approaches. In addition to the literal translations, the annotated translations also gained popularity in this process. The reflection of the point of view and way of thinking of the owner of the translation on the explanations in such translations has brought some problems in the translation. In this case, the translations, whose main purpose should be to bring the meanings of the Qur’an together with the reader, have also been the scene of prejudiced and ideological interpretations. In this study, the rationalist approach, which is one such approach encountered in translations, is discussed. First of all, concepts such as translation and rationalist were emphasized, then the narratives of the Qur’an and the reality of the narratives were mentioned. Finally, the rationalist approaches in these translations have been exemplified, and this approach has been evaluated by selecting the prominent ones on this subject, especially among the translations published in our country in recent years.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr, Qurʾān, Translation, Narrative, Rationalist.

Kaynakça

• KAYNAKÇA Abay, Muhammet. “Türkçedeki Kur’an Meâllerinin Tarihi ve Kronolojik Bibliyografyası”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 10/19-20 (2012). 231-301.
• Aydar, Hidayet. Kur’an-ı Kerim’in Tercümesi Meselesi. İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları, 2014.
• Aydın, Mehmet S. “İkbal, Muhammed”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22/17-23. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Balcon, J.M.S. Kur’an Yorumunda Çağdaş Yönelimler. çev. Şaban Ali Düzgün. Ankara: Fecr Yayınları, 1994.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. thk. Muhammed Abdurrahman el-Mar’aşlî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1418.
• Bolay, Süleyman Hayri. Felsefe Doktrinleri ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: Atlas Yayınları, 12. Basım, 2018.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 10. Basım, 1995.
• Cevizci, Ahmet. Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 5. Basım, 2002.
• Çalışkan, İsmail. M. Esed’in Kur’an Mesajı’nın Tahlil ve Tenkidi. Ankara: Akara Okulu Yayınları, 2009.
• Demir, Ömer -Mustafa Acar. Sosyal Bilimler Sözlüğü. Ankara: Vadi Yayınları, 3. Basım, 2002.
• Düzgün, Şaban Ali. “Rasyonalist Düşüncenin Son Dönem Kur’an Yorumuna Etkileri”. 2. Kur’an Sempozyumu Tebliğler-Müzakeler 4-5 Kasım 1995. Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları, 1996. 305-324.
• Eliaçık, R. İhsan. Yaşayan Kur’an-Nüzul Sırasına Göre Türkçe Meal-Tefsir. İstanbul: İnşa Yayınları, 12. Basım, 2020.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı-Meal-Tefsir. çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 3. Basım, 1997.
• Gürkan, Alper. Dünyevî Aklın Buhranı. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları, 2017.
• Halefullah, Muhammed Ahmed. Kur’an’da Anlatım Sanatı. çev. Şaban Karataş. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• İslamoğlu, Mustafa. Nüzûl Sırasına Göre Hayat Kitabı Kur’an-Gerekçeli Meal-Tefsir. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 11. Basım, 2020.
• Kanca, Fatih. Tarihin Penceresinden Kur’ân’ın Aydınlığına. İstanbul: Kopernik Yayınları, 2021
• Karaalp, Cahit. “Son Dönem Meallerinde Kur’an’ın Yeniden Yorumlanması Çabaları: Tahlil ve Tenkit”. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (2019). 53-78.
• Kılıç, Sadık. “Tarih Felsefesi Açısından Kıssalar”. 1. Kur’an Sempozyumu: Tebliğler, Müzakereler. Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları, 1994. 87-98.
• Köseoğlu, Bayram. “Kur’an Meâlinde İdeolojik Yaklaşım: Bir Örnek İncelemesi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/1 (2021). 26-44.
• Kutub, Muhammed. Çağdaş Fikir Akımları. çev. M. Beşir Eryarsoy. 3 cilt. İstanbul: İşaret Yayınları, 3. Basım, 1993.
• Mehrân, M. Beyyûmî. “Tarihî Bir Kaynak Olarak Kur’ân-ı Kerim”. çev. İdris Şengül. Diyanet İlmi Dergi 32/1 (1996). 107-114.
• Mennâu’l-Kattân. Mebâhis fî ulûmi’l-Kur’ân. Kahire: Mektebetu Vehbe, 1995.
• Meydan Larousse. 14 cilt. İstanbul: Meydan Yayınları, ts.
• Özdemir, Gazi. Allah’ın Tek Dini İslam’a Son Davet Kur’an. İstanbul: Şira Yayınları, 9. Basım, 2021.
• Özel, Recep Orhan. “Kur’âniyyûn Akımının Mısırlı Bir Mümessili: Muhammed Ebu Zeyd (H.1349/M.1930) Örneği”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12 (2019). 55-81.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. et-Tibyân fî ulûmi’l-Kur’ân. Dımeşk/Beyrut: Mektebetü’l-Gazâlî/Müessesetü Menâhili’l-İrfân, 2. Basım, 1981.
• Süyûtî, Celâlüddin, Celâlüddin el-Mahallî. Tefsîru’l-Celâleyn. Dımaşk/Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 9. Basım, 1419/1998.
• Şener, Abdülkadir vd. Yüce Kur’an ve Açıklamalı-Yorumlu Meâli. İzmir: Tibyan Yayıncılık, 3. Basım, 2011.
• Şengül, İdris. “Kur’ân Kıssalarının Tarihî Değeri”. Diyanet İlmi Dergi 32/4 (1996). 63-91.
• Şimşek, Said. Günümüz Tefsir Problemleri. Konya: Kitap Dünyası Yayınları, ts.
• Yeni Türk Ansiklopedisi. 12 cilt. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1985.
• Yılmaz, Hakkı. Nüzul Sırasına Göre Necm Necm Kur’ân’ın Türkçe Meâli. İstanbul: İşaret Yayınları, 4. Basım, 2015.
• https://sozluk.gov.tr/ (Erişim: 27.04.2022)