Filistinli Bir Müfessire Referansla Beytülmakdis: İzzet Derveze Örneği

Yıl 2024, Cilt: 60 Sayı: 4, 1283 - 1310, 25.12.2024

Murat Kayacan

https://doi.org/10.61304/did.1517810

Öz

Bu makalede ilahî kökenli üç dinde de büyük önem atfedilen ve kutsal sayılan Beytülmakdis’in (Kudüs) İslâm dünyasındaki yeri ve İzzet Derveze’nin bu konuya bakışı ele alınmaktadır. Derveze, tarih boyunca birçok medeniyetin merkezi olan Beytülmakdis’in İslâm kültürü ve medeniyeti içindeki değerine vurgu yapmaktadır. Araştırmada içerik analizi yöntemi kullanılmış ve daha önce incelenmiş alanları dışarıda bırakarak çalışmanın gerekliliğini ortaya koyan literatür analizi gerçekleştirilmiştir. Bu yöntem ve analizle Derveze’nin Beytülmakdis’e dair yaklaşımları tefsir ilmi odaklı olarak incelenmiş ve Kudüs’ün İslâm’daki yeri, önemi ve Müslümanlar için taşıdığı manevi değer değerlendirilmiştir. Derveze’nin Kudüs’e dair görüşleri, modern İslâm düşünürlerinin bakış açılarıyla karşılaştırılmıştır. Makale, Kudüs’ün İslâm dünyasındaki konumunu analiz etmekte ve Derveze’nin görüşlerini temel alarak önemli bir kaynak sunmaktadır. Sonuç olarak bu çalışma, Derveze’nin Beytülmakdis’e dair yorumunu eleştirel bir değerlendirmeye tabi tutarak bu kavramın İslâm düşüncesindeki yerini ortaya koymakta ve Derveze’nin Kudüs’ün kutsallığını anlama yaklaşımının hem klasik hem de modern İslâm tefsiri bağlamında güncelliğini koruduğunu vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kudüs, Beytülmakdis, Derveze, İbadet

Referencing a Palestinian Exegete for Bayt al-Maqdis: The Case of Izzat Darwaza

Öz

This article explores the significance of Bayt al-Maqdis (al-Quds), which is highly revered and considered sacred in the three Abrahamic religions, within the Islamic world, as well as ‘Izzat Darwaza’s perspective on the subject. Darwaza emphasizes the importance of Bayt al-Maqdis, a city central to various civilizations throughout history, within Islamic culture and civilization. The study employs content and literature analysis, excluding previously explored areas, to demonstrate the necessity of this research. Through this method, Darwaza’s perspectives on Bayt al-Maqdis are examined, with a focus on Qur’anic exegesis, assessing the place, significance, and spiritual value of al-Quds in Islam and for Muslims. Darwaza’s views on al-Quds are then compared with those of modern Islamic thinkers. The article analyzes the role of al-Quds in the Islamic world, drawing on Darwaza’s insights as an important source. In conclusion, the study critically assesses Darwaza’s commentary on Bayt al-Maqdis, highlighting the enduring relevance of his approach in understanding the sanctity of al-Quds within both classical and modern Islamic tafsir contexts.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, al-Quds, Bayt al-Maqdis, Darwaza, Worship

Kaynakça

• Akbaş, Ahmet. “Beytülmakdis’in Selahddin Eyyûbî Tarafından Fethinin Tefsirlerdeki Yansımaları”. Journal of Islamicjerusalem Studies 20/3 (2020), 309- 318. https://doi.org/10.31456/beytulmakdis.808593
• Alphan, Abdülhalim. Muhammed İzzet ed-Derveze’nin et-Tefsiru’l-Hadîs Adlı Eserinde Nüzûl Sebepleri. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Asad, Muhammad. The Message of the Qur’ān. Gibraltar: Dar al Andalus, 1980.
• Aydın, Hayati. “Mi‘râc Olayı, İmkânı ve Keyfiyeti”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 62/62 (2022), 99-123. https://doi.org/10.15370/maruifd. 1052176
• Begavî, Mesud el-Ferrâ. Meâlimu’t-tenzîl. thk. Muhammed Abdullah en- Nemr v.dğr. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Tayyibe li’n-Neşri ve’t-Tevzi`, 4. Basım, 1417/1997.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl. thk. Muhammed Abdurrahman el-Mar`aşlî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1418.
• Buba, Fatih. Ayetlerin Nüzul Zamanlarının Tespitinde Blachere ve Derveze’nin Mukayesesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensitütüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Derveze, Muhammed İzzet. el-Kur’anü’l-mecid. çev. Vahdettin İnce . İstanbul: Ekin Yayınları, 2. Basım, 2008.
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîrü’l-ḥadîs̱̱. 10 Cilt. Kahire: Dâru İhyai’l- Kütübi’l-Arabiyye, 1383.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî. Sünenu Ebî Dâvûd. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 1992.
• Ergin, Özge. Muhammed İzzet Derveze’nin Tefsirinde Nesh. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Hamd, Abdullah Hadir. el-Kifâye fi’t-tefsîr bi’l-me’sûr ve’d-dirâye. 8 Cilt. Lübnan: Dâru’l-Kalem, 1438/2017.
• Hasan, Hamka. “Ahl al-Kitāb Through the Interpretation of the Tartīb Nuzūlī Izzat Darwazah”. Ilmu Ushuluddin 9/2 (2022), 285-312. https://doi.org/10.15408/ iu.v9i2.29179
• Hasanoğlu, Eldar. “Tanah’a Göre Kudüs’ün Kutsallaşması Süreci”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24/2 (2015), 125-148.
• İskender, Hatice Kübra. Derveze Tefsirinde Sîret-Nüzûl İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Kılıç, Hasan. “Modern Dönem Kıssa Teorisine İlişkin Bir Analiz: İzzet Derveze Örneği”. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 9/1 (2024), 85-110. https:// doi.org/10.20486/imad.1457783
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l- Ḳurʾân. thk. Ahmed el-Berduni - İbrâhim el-Itfiyyiş. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l- Mısriyye, 2. Basım, 1384/1964.
• Kutub, Seyyid. Fî zılâli’l-Kur’ân. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’ş-Şuruk, 17. Basım, 1412/1992.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. thk. Mecdî Bâslûm. 10 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen. en-Nüket ve’l-ʿuyûn. thk. Abdülmaksûd b. Abdurrahîm. 6 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Mutlu, Büşra. Seyyid Kutup ve İzzet Derveze’nin Tefsirlerinde Mekki ve Medeni Sureler Bağlamında Kur’an Kıssaları. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât. Tefsîrü’n-Nesefî (Medârikü’t-tenzîl ve hakāiku’t-teʾ- vil). thk. Yusuf Ali Bedîvî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 3. Basım, 1419/1998.
• Neuendorf, Kimberly A. The Content Analysis Guide Book. California: Sage Publications, 2002.
• Poonawala, İsmail K. “Muhammed İzzet Derveze’nin Çağdaş Tefsir Yöntemi: Kur’an Hermenötiğine Bir Katkı”. çev. Süleyman Gezer. Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2002).
• Sa‘lebî, Ebû İshâk. el-Keşf ve’l-beyân ʿan tefsîri’l-Ḳurʾân. thk. Ebû Muhammed İbn Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1422.
• Shahrouri, Ahmad Daud v.dğr. “The Origins and Construction of Al-Aqsa Mosque in Islamic Tradition”. International Journal of Religion 5/11 (2024), 3151-3172. https://doi.org/10.61707/jyhvad61
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Beyrut: Dâru Hicr Li’t-Tabaa ve’n-Neşr ve’t-Tevzi` ve’l-İ`lan, 1422/2001.
• Vâḥidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî. el-Vasîṭ fî tefsîri’l- Ḳurʾâni’l-mecîd. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Muavvaz v.dğr. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-`İlmiyye, 1415/1994.
• Weber, Robert Philip. Basic Content Analysis. California: Sage Publications, 1990.
• Webster, Jane - Watson, Richard T. “Analyzing the Past to Prepare for the Future: Writing a Literature Review”. MIS Quarterly 26/2 (2002), xiii-xxiii.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. 4 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-Arabi, 3. Basım, 1407/1986.
• Zühaylî, Vehbe. et-Tefsîru’l-münîr fi’l-akîde ve’ş-şerîa’ ve’l-menhec. 30 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Fikri’l-Muâsır, 2. Basım, 1418/1997.