Necm Sûresinin Otuz İkinci Âyetinde Geçen ‘Lemem’ Kelimesi Bağlamında Küçük ve Büyük Günah Meselesi

Yıl 2024, Cilt: 60 Sayı: 3, 845 - 872, 27.09.2024

İsmail Karagöz

https://doi.org/10.61304/did.1436255

Öz

İnsanların kulluk görevlerinde ve dünya sınavlarında başarılı olabilmeleri ve günahlardan uzak durabilmeleri için Kur’an’ın rehberliğinden faydalanmaları, Kur’an’ın emir ve yasaklarına uyabilmeleri için de Kur’an’ı doğru anlamaları gerekir. Sahâbe döneminden itibaren günümüze kadar İslâm âlimleri Kur’an’ı anlamaya çalışmışlar, onlarca tefsir kaleme almışlardır. Arap dilinin özelliği ve Kur’an’ın veciz bir kelâm olmasından kaynaklı bazı kelime ve cümleleri farklı anlamışlardır. Farklı anlaşılan cümlelerinden biri Necm Sûresinin otuz ikinci âyetinin ilk cümlesinde geçen “lemem” kelimesidir. Müfessirlerden bazıları “lemem” kelimesine “iman öncesi işlenen günah”, bazıları, “küçük günah”, bazıları, “şehvetle bakmak ve tutmak gibi zina dışındaki söz, eylem ve davranışlar”, bazıları “bir iki kere işlenip tövbe edilen ve bir daha işlenmeyen günah” anlamını vermişlerdir. Kelimenin sözlük anlamı, âyetin diğer âyet ve hadislerle birlikte değerlendirildiği zaman “lemem” kelimesinin, “Allah’ın koruması olmadan kaçıp kurtulma imkânı bulunmayan, bir iki defa yapılıp sonra tövbe edilen, bir daha yapılmayan ve ısrar edilmeyen küçük olan günah” anlamında olduğunu söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Allah, Kur’an, Lemem, Günah.

The Issue of Minor and Major Sins in the Context of the Word ‘Lamam’ in Verse 32 of Surah al-Najm in the Qur’an

Öz

People need to benefit from the guidance of the Qur’an to succeed in their duties and worldly tests, avoid sin, and understand the Qur’an accurately to follow its divine instructions and restrictions. Since the time of the Companions until today, Islamic scholars have tried to understand the Qur’an better and have written tens of tafsir books to explain it accurately. The Qur’an’s use of concise language and the inherent richness of Arabic can lead to nuanced understandings of specific words. One of them is the first sentence of Surah al- Najm and the word ‘lamam’ in this sentence. Some commentators understood “lamam” as a “sin committed before having faith.” Others interpreted it as a minor sin, while some saw it as “words, actions, and behaviors other than fornication, such as touching lustfully.” Still others interpreted it as a sin committed just once or twice but then repented and never committed again. If we consider the dictionary definition of “lamam” alongside other verses and hadiths, it can be understood as literally meaning “a minor sin.” This sin is impossible to commit without Allah’s protection and typically involves a transgression committed only once or twice, followed by sincere repentance and a commitment to avoid repeating it.

Anahtar Kelimeler

Allah, Qur’an, Interpretatioon, Lamam, Sin.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. thk. Şuayb Arnaût. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Altuntaş, Halil – Şahin, Muzaffer. Kur’an-ı Kerîm Meâli. Ankara: DİB Yayınları, 2002.
• Ateş, Süleyman. Kur’an-ı Kerim ve Yüce Meâli. Ankara: Kılıç Kitabevi, 1983.
• Begavî, Muhyissünne Ebu Muhammed el-Hasan b. Mes’ûd el-Ferrâ. Şerhu›s- Sünne. thk. Şuayb Arnaût - Muhammed Zehîr Şâvîş. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslamî, 1983.
• Beyhakî, Ahmed b. el-Huseyin. Şu’abü’l-îmân. Bombay: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
• Bezzâr, Ebû Bekir Ahmed b. Amr. el-Müsned. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 2009.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiu's-sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâhu tâcü’l-luga ve sıhâhu’l-Arabiyye. Beyrut: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 1987.
• Durmuş, İsmail. “İstisnâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/388-390. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı: Meâl-Tefsir. İstanbul: İşaret Yayınları, 2002.
• Ezdî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasan b. Düreyd. Cemheratü’l-lüga. Beyrut: Dâru’l- İlmi li’l-Melâyin, 1987.
• Ezherî, Muhammed b. Ahmed. Tehzîbu’l-luga. Beyrut: Dâru İhyâ-i’t-türâsi’l-Arabi, 2001. Ferrâ’, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd b. Abdillâh. Meâni’l-Kur’ân. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, ts.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Ebû Tâhir Muhammed b. Ya’kûb. Tenvîru’l-mikbâs min Tefsîri İbn Abbâs. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Hâkim, Ebû Abdullah en-Nisâbûrî. el-Müstedrek ʿale’s-Sahîhayn. Beyrut: Dâru’l- Ma’rife, ts.
• Halil b. Ahmed, Ebû Abdürrahman. Kitâbü’l-‘Ayn. b.y.: Mektebetü’l-Hilal, ts.
• Hindî, Muhammed Tahir Sıddıkî. Mecme’u bihâri’l-envâr fî garâibi’t-tenzîl ve letâifi’l-ahbâr. Haydarabad: y.y., 1971.
• İbn Fâris, Ahmed. Mu’cemü mekâyîsi’l-luga Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979.
• İbn Hibbân, Muhammed. el-İhsan fî tertîbi Sahîhi İbn Hibbân. thk. Şuayb el- Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1988.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîm. Beyrut: Dâru’t- Tayyibe, 2. Basım, 1999.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim. Tefsîrü garîbi’l-Kur’ân. thk. Ahmed Sakar es-Seyyid. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1978.
• İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemâlüddin Muhammed. Lisânü’l-‘Arab. Beyrut: Daru’l- Fikr, 1994.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahman b. Alî b. Muhammed. Zâdü’lmesîr fî ‘ilmi’t-tefsîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1422.
• Îcî, Munammed b. Abdurrahman. Câmi’u’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 2024.
• Karagöz, İsmail. Allah Kelamı Kur’an’ın Anlamı ve Tefsiri, Açıklamalı ve Kırık Meali. Ankara: Kar Yayınları, 2020.
• Karagöz, İsmail. Günahlar Tövbe ve İstiğfar. Ankara: DİB Yayınları, 2010.
• Kâsımî, Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed. Mehâsinü’t-te’vîl. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1418.
• Kısa, Mahmut. Kısa Açıklamalı Kur’an-ı Kerim Meâli. Konya: Armağan Kitaplar, 2012.
• Koçyiğit, Talat. Kur’an-ı Kerîm ve Türkçe Meâli. Ankara: Kılıç Kitabevi, ts.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’ li ahkâmi’l-Kur’ân. Kahire: Dâru Kütübi’l-Mısrıyye, 3. Basım, 1964.
• Mâtürîdî, Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne. Beyrut: Dâru Kütübi’l- İlmiyye, 2005.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib. en-Nüket ve’l-‘uyûn. Beyrut: Dâru Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib. Tefsîru’l-Kur’ân: İhtisârü’nnüket li’l-Mâverdî. thk. Abdullah b. İbrâhim Vehibi. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1416/1996.
• Mekkî b. Ebî Talib, Ebû Muhammed. el-Hidâye ilâ bülûğu’n-nihâye. b.y.: Mecmû’atü Bühûsi’l-Kitabi ve’s-Sünneti, 2008.
• Mükatil b. Süleyman. Tefsîr. Beyrut: Dâru İhyâü’t-Türâs, 1423.
• Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî. es-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1982.
• Nesefî, Ebü’l-Berakât Abdullah b. Ahmed. Medâriku’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Nîsâbûrî, Nizâmüddîn el-Hasan b. Muhammed. Garâibü’l-Kur’ân ve rağâibü’l- furkân. Beyrut: Dâru Kütübi’l-İlmiyye, 416.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an-ı Kerîm Meâli. İstanbul: Düşünce Yayıncılık, 2011.
• Râzî, Fahruddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-gayb (et-Tefsîru’l- kebîr). Beyrut: Dâru İhyâü’t-Türâsîyyi, 3. Basım, 1420.
• Râzî, Zeynüddîn Muhammed b. Ebî Bekir b. Abdilkâdir. Muhtâru’s-Sıhâh. Beyrut: Dâru’l-Besâir, 1987.
• Seâlibî, Ebû Zeyd Abdurrahman b. Muhammed. el-Cevâhiru’l-hısân fî tefsîri’l- Kur’ân. Beyrut: İhyâi’t-Türâsî, 1418.
• Seâlibî, Ebû Mansur Abdülmelik b. Muhammed. Fıkhu’l-lugati ve sırru’l-Arabiyye. Beyrut: İhyâü’t-Türâsi’l-Rabiyyi, 2002.
• Sa’lebî, Ebû İshak Ahmed b. Muhammed. el-Keşfü ve’l-beyân an tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İhyâü’t-Türâsi’l-‘Arabî, 2002.
• Saran, Ali Kemal. Gafillerin Kurtuluş Yolu. Ankara: İkbal Yayınları, ts.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed. Bahru’l-‘ulûm. b.y.: y.y., ts.
• Süyûtî, Celâlüddîn Muhammed b. Ahmed el-Mahallî - Abdurrahman b. Ebî Bekir, Celâlüddîn. Tefsîru’l-Celâleyn. Kâhire: Dâru’l-Hadis, ts.
• Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekir. ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsîr bi’lmensûr. Beyrut: Daru’l-Fikri, 1983.
• Şener, Abdülkadir v.dğr. Yüce Kur’an ve Açıklamalı-Yorumlu Meâl. İzmir: y.y., 2009.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali. Fethu’l-kadîr. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1414.
• Şinkîtî, Muhammed el-Emîn b. Muhammed. Edvâü’l-beyân fî îzâhi’l-Kur’ân bi’l- Kur’ân. Lübnan: Dâru’l-Fikri, 1995.
• Tabbâre, Afîf Abdülfettâh. el-Hatâyâ fî nazari’l-İslâm. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l- Melâyîn, ts.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu’cemü’l-kebîr. thk. Hamdi Abdülmecîd es-Selefî. b.y.: y.y., 2. Basım, ts.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi’u’l-beyân an tefsîri âyi’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’r- Risâle, 2000.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevrâ. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Yıldırım, Celal. Kur’an-ı Kerîm Meâli. İstanbul: Tercüman Yayıncılık, 1982.
• Yılmaz, Mehmet Nuri. Kur’an-ı Kerîm ve Meâli. Ankara: Moro Yayıncılık, 2000.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyd Muhammed b. Muhammed. Tâcü’l-‘arûs min cevâhiri’l-kâmûs. Beyrut: Dâru’l-Hidâye, ts.
• Zeccâc, Ebû İshak İbrahim b. Serî b. Sehl. Me’âni’l-Kur’ân ve i’râbüh. Beyrut: y.y., 1988.
• Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf an hakâiki an gavâmizi’t-tenzîl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabiyyi, 3. Basım, 1407.