A Bibliometric Analysis of the Concept of Sûfîsm

Yıl 2024, Cilt: 60 Sayı: 3, 1025 - 1050, 27.09.2024

Edibe Taş

https://doi.org/10.61304/did.1477969

Öz

Sûfîsm represents a rich spiritual tradition that holds a significant place both historically and in contemporary contexts. An in-depth and comprehensive examination of Sûfîsm is crucial for understanding its impact on Islamic thought and culture. This study examines the multifaceted nature of Sûfîsm and its position within other disciplines through bibliometric analysis. The objective of this research is to comprehend the scope, distribution, and impact of academic works related to the concept of Sûfîsm, identify prominent studies and authors in this field, and reveal the changes in academic literature on sûfîsm over time. Analyses conducted on 1601 articles, accessed through the Web of Science database using the keyword “Sûfîsm,” aim to achieve these objectives. The results show that these articles, spread across 76 different subject areas and 81 different countries, are most frequently published in the field of religion and predominantly in the United States. Notable figures include Arin S. Salamah-Qudsi from the University of Haifa, while Annemarie Schimmel is the most cited author. The journal publishing the most articles on sûfîsm is the Journal of Sûfî Studies, based in the Netherlands. The trend of studies, which started in 1974 and particularly increased after 2005, indicates a growing interest in sûfîsm in recent years.

Anahtar Kelimeler

Sûfîsm, Bibliometric Analysis, Bibliometrics, Web of Science, Article.

Tasavvuf Kavramına Yönelik Bibliyometrik Bir Analiz

Öz

Tasavvuf, köklü bir manevi geleneği temsil eder ve tarihsel olarak da önemli olan bir alanı kapsar. Bu derin geleneğin çağdaş ve tarihsel boyutlarını anlamak, İslâmî düşünce ve kültür üzerindeki etkilerini değerlendirmek açısından büyük öneme sahiptir. Araştırmanın amacı, bibliyometrik analiz yöntemiyle tasavvuf kavramının yer aldığı akademik çalışmaların kapsamını, dağılımını ve etkisini anlamak, bu alanda öne çıkan çalışmaları ve yazarları belirlemek, ayrıca tasavvuf konusundaki akademik literatürün zaman içindeki değişimini ortaya koymaktır. Araştırma Web of Science veri tabanında “Sûfîsm” anahtar kelimesiyle yapılan arama sonucunda ulaşılan 1601 makale üzerinden gerçekleştirilmiştir. Bulgular 76 konu alanına ve 81 ülkeye dağılan makalelerin en çok Din alanında ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yayınlandığını göstermektedir. Öne çıkan isimler arasında Arin Salamah-Qudsi bulunurken, en çok atıf alan yazar Annemarie Schimmel’dir. En çok makale yayınlanan dergi Journal of Sûfî Studies’tir. 1974 yılından itibaren başlayan ve özellikle 2005 yılından sonra artan eğilimle devam eden çalışmalar, son yıllarda tasavvufa yönelik bir ilginin olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Bibliyometrik Analiz, Bibliyometri, Web of Science, Makale.

Etik Beyan

Tasavvuf özelinde yapılan araştırmalara ilişkin Web of Science (WoS) veritabanında “Sufism” anahtar kelimesiyle başlıklarda tarama yapılmış ve tarama sonucunda 1601 makaleye ulaşılmıştır.

Kaynakça

• Aksöz, Tuncay. “İnsan Benliğinin Arınması”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/31 (2015), 81-101. Doi:10.17335/Sakaifd.219896.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Kitabevi, 5. Basım, 2009.
• Çakmaklıoğlu, M. Mustafa. “Modern Dünyada Ezelî Hikmet Geleneğinin Yeniden Canlanışı: Batı’da İbnü’l-Arabî’ye Yönelik İlginin Tarihî Seyri”. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi 23 (2009), 425-56.
• Demirli, Ekrem. İslâm Metafiziğinde Tanrı ve İnsan. İstanbul: Alfa Yayınları, 2017. Gazzâlî, Hüccetü’l-İslâm Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed. İḥyâʾü ʿulûmi’d-dîn. çev. Mehmed A. Müftüoğlu. İstanbul: Tuğra Neşriyat, 1988.
• Gazzâlî, Hüccetü’l-İslâm Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed. Hakikat Arayışı - el-Münḳıẕ mine’ḍ-ḍalâl ve’l-müfṣıḥ ʿani’l-aḥvâl. çev. Abdurrezzak Tek. Bursa: Emin Yayınları, 2015.
• Gözütok, Şakir. Sûfî Pedagojisi Tasavvufta Şahsiyet Eğitimi. İstanbul: Nesil Yayınları, 2012.
• Hallinger, Philip - Chatchai, Chatpınyakoop. “A Bibliometric Review of Research on Higher Education for Sustainable Development, 1998–2018”. Sustainability 11/8 (2019), 2401, Doi:10.3390/Su11082401.
• Hücvîrî, Ali b Osman. Keşfu’l-mahcûb. çev. Süleyman Uludağ (İstanbul: Dergâh Yayınları, 2010.
• İdiz, Ferzende. “Tasavvufun İslâm Medeniyetine Katkıları”. Akademiar Akademik İslâm Araştırmaları Dergisi 4 (2018), 37-63.
• İsfahânî, Ebû Nuaym Ahmed b. Abdillâh b. İshâk. Hilyetu’l-evliya. çev. Hüseyin Yıldız - Hasan Yıldız. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2015.
• İz, Mahir. Tasavvuf: Mâhiyet, Büyükleri ve Tarikatlar. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2014.
• Kara, Mustafa. Tekkeler ve Zaviyeler: Din, Hayat, Sanat Açısından. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1990.
• Kelâbâzî, Ebû Bekr Tâcülislâm Muhammed b. Ebû İshâk İbrâhîm b. Ya‘kūb el-Buhârî. Doğuş Devrinde Tasavvuf Ta’arruf. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 6. Basım, 2019.
• Kuşeyrî, Ebü’l-Kāsım Zeynülislâm Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik. Kuşeyrî Risâlesi: Tasavvuf İlmine Dair. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2003.
• Muhâsibî, Ebû Abdillâh el-Hâris b. Esed. Nefis Terbiyesi. çev. Mehmet Zahid Tiryaki. İstanbul: Hayykitap, 2014.
• Muslu, Ramazan. “Seyr u Sülûk Metodları”. Tasavvuf El Kitabı. ed. Kadir Özköse. 340-369. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Ocak, Ahmet Yaşar. “Anadolu (Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslâmlaşması)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/110-116. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Özköse, Kadi̇r. “Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslâmlaşmasında Tasavvufî Zümre ve Akımların Rolü”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2003), 249-80.
• Özköse, Kadir. Tasavvuf ve Gönül Eğitimi. Malatya: Nasihat Yayınları, 2012.
• Sağır, Cemile. Tasavvuf ve Psikoloji İlişkisi. İstanbul: Kdy Akademi, 2023.
• Serrâc et-Tûsî, Ebû Nasr Abdullah b. Alî b. Muhammed. el-Lüma‘. Mısır: Dâru’l-Kütübi’l-Hadîse, 1960.
• Sühreverdî, Ebû Hafs Şihâbüddîn Ömer b. Muhammed b. Abdillâh b. Ammûye el-Kureşî el-Bekrî. Gerçek Tasavvuf: Avarifü’l-mearif. çev. Dilaver Selvi. İstanbul: Semerkand Yayıncılık, 2010.
• Şimşek, Halil İbrahim. “Tasavvufta Kalbin Kirlenmesi ve Temizlenmesi Konusu” Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/28 (2015), 35-48, Doi:10.14395/Hititilahiyat.526081.
• Tirmizî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Hasen. Nefs Terbiyesi. çev. Mehmet Zahit Tiryaki. İstanbul: İlk Harf Yayınevi, 2019.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvufun Dili 1 / Mürşid Mürid Yol. İstanbul: Mavi Yayıncılık, 2006.
• Yıldırım, Ergün. “Sosyoloji ve Tasavvuf”. Sosyal Bilimlerde Disiplinlerarası Çalışmanın İmkânı: Tasavvuf Örneği. ed. Ahmet Cahid Haksever. 351-368. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2022.
• Yılmaz, Hasan Kâmil. Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2004.