Doğu Türkistan’daTohar Kavim Adlarından Yapılmış Yer ve Su Adları

Yıl 2013, Cilt: 13 Sayı: 13, 73 - 92, 01.12.2013

Hakan Aydemir

Öz

As far as is known, Tocharians were the oldest inhabitants of Xinjiang and they were present in that area since before our era. Their Turkification and total linguistic assimilation probably took place in the 12th–13th centuries. Thus, there are many unsolved problems and unknown aspects with regard to Tocharian-Turkic linguistic and ethnic relations. One of these problems is whether or not the Tocharian ethnonyms occurring in Old Turkic (Twqry, Twq’ry) and Sogdian (Twγr’k) sources can be shown in the toponymy of Xinjiang. To solve this problem, the present study investigates Uighur and Chinese place names and tries to list Tocharian ethnotoponyms and ethnohydronyms in and around Xinjiang. At the end of the study, a map based on Tocharian ethnonyms is also given to show the former geographical distribution of Tocharians in Xinjiang

Anahtar Kelimeler

Tocharians, ethnotoponyms, ethnohydronyms, exonyms, Tocharian place names, Uighur place names

Tocharian ethnotoponyms and ethnohydronyms in Xinjiang

Öz

Bilindiği gibi Toharlar Doğu Türkistan’ın en eski sakinlerindendi ve milattan önceki dönemlerden beri o bölgede yaşıyorlardı. Türkleşmeleri ve dilsel bakımdan tamamen asimile olmaları muhtemelen 12.-13. yüzyıllarda cereyan etti. Dolayısıyla, Tohar-Türk dil ve etnik ilişkilerinin bilinmeyen pek çok yönü ve çözüm bekleyen pek çok problemi var. Bu problemlerden biri, Eski Türkçe (Twqry, Twq’ry) ve Soğdca (Twγr’k) kaynaklardaki Tohar kavim adlarının Doğu Türkistan yer adlarında yaşayıp yaşamadığı meselesidir. Çalışma, bu problemi çözmek için Doğu Türkistan ve çevresindeki Uygur ve Çin yer adlarını inceleyerek, Tohar kavim adından yapılmış yer ve su adlarının bir listesini çıkarmaya çalışıyor. Çalışmanın sonunda, Toharların geçmişte Doğu Türkistan’daki coğrafi dağılımlarını gösteren, Tohar kavim adlarına dayalı bir harita da veriliyor

Anahtar Kelimeler

Toharlar, etnotoponim, etnohidronim, eksonim (dış adlandırma), Tohar yer adları, Uygur yer adları

Kaynakça

• Pulleyblank 1966 Pulleyblank, G. Edwin, Chinese and Indo-Europeans. Journal of the Royal Asiatic Society 1-2. 1966, 9-39.
• Rybatzki 1997, Rybatzki, Wolker, Die Toñuquq-Inschrift. Studia uralo-altaica 40. Szeged. 1997.
• Sabit/Nasir 1994 ﺳﺎﺑﯩﺖ ﺋﺎﺑﺪﯗﺭﯦﺸﯩﺖ Sabit, Abdurišit/ﻧﺎﺳﯩﺮ ﺗﯘﺭﺩﻯ Nasir, Turdi, ﻟﯘﻏﯩﺘﻰ ﻧﺎﻣﻠﯩﺮﻯ ﻳﻪﺭ ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﭼﻪ-ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ Henzuče-Uygurče Šinjiang Yer Namliri Lugiti. ﻧﻪﺷﺮﯨﻴﺎﺗﻰ ﺧﻪﻟﻖ ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ Šinjiang Helk Nešriyati (2nd edition). 1994. ㄏ䩳 ⼍じ ⣏Ⓒ⣏ヰ】⮢ᶱ啷㱽ⷓ⁛ 䌳交亜 㔎䃴 慲⎵ . ℤ孢ᷕ⚥⎸䀓仿Ṣ 㕘䔮䣦Ể䥹⬎ 㫥⭂大➇⎴㔯⽿ ℙ⌟ 冢䀋⓮⊁⌘㚠棐 ‭⿺ 冢⊿ 摇ℜ渺 大➇⛘⎵侫⻽ ⚥⭞⚦Ḏ椮↢䇰䣦 摇ℜ渺 㮹↢䇰䣦 枑ㄏ 大➇⚦⽿ 㕘䔮Ṣ