About Nickname of Kara Yülük Othman Beg

Yıl 2015, Cilt: 16 Sayı: 16, 191 - 198, 06.08.2015

Fatma Akkuş Yiğit

Öz

In this article, short evaluation has been realised about etymolojical structure and historical period of this nickname according to the nickname of Kara Yuluk Othman who ruled to Ak Koyunlu State between the years of 1402-1435.The nick name of Othman Beg is Kara Yülük or Kara Ilig. In the Kitab-ı Diyarbekriyye which is the very important reference for Turkmens of Ak Koyunlu and Kara Koyunlu, the name of Kara Yülük Osman is referred only Othman Beg or Emir-i Namdar. He is called Kara Othman Turkmen in Timuridsources. Ak Koyunlu Beg is called as Emir Othman, Emir Kara Othman, Kara Yülük or Kara Eylük in Mamluk sources. From this point of view some information is given about first of all the title Kara and then the titles Yülük or İlig and their meaning and purpose, etymological structure and history

Anahtar Kelimeler

-

Ak Koyunlu Beyi Osman Bey’in Unvanı: Yülük mü İlig mi?

Öz

Bu makalede 1402–1435 yılları arasında Ak Koyunlu Devleti’ne beylik yapmış olan Osman Bey’in “Kara Yülük” lakabından hareketle, bu lakabın etimolojik yapısı ve tarihî seyri hakkında kısa bir değerlendirme yapılmıştır. Osman Bey’in lakabı Kara Yülük veya Kara İlig’dir. Ak Koyunlu ve Kara Koyunlu Türkmenleri için çok önemli bir kaynak olan Kitâb-ı Diyârbekriyye’de Kara Yülük Osman Bey’in adı sadece Osman Bey veya Emîr-i Nâmdar olarak geçer. Timurlu kaynaklarında Kara Osman-ı Türkmân olarak anılır. Memlûk kaynaklarında ise Ak Koyunlu beyinden Emîr Osman, Emîr Kara Osman, Kara Yülük, Emîr Kara Yülük ve Emîr Osman bin Tur Ali bin Kara Yülük veya Kara Eylük olarak bahsedilir. Buradan hareketle ilk olarak Kara unvanının ve daha sonra Yülük veya İlig unvanının Türklerde hangi anlam ve amaçla kullanıldığı, bu unvanların kelime manası, etimolojik yapısı ve tarihî seyri hakkında bilgi verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Kara, Yülük, İlig, Kara Yülük Osman Bey

Kaynakça

• AKA, İsmail (1993), Timurlular, Ankara:Diyanet Vakfı Yayınları.
• AKKUŞ, Fatma (2005), Ak Koyunlu-Memlûk Münasebetleri, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Bölümü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kutadgu Bilig (1947), (yay. haz. Reşid Rahmeti Arat), İstanbul: TDK Yayınları.
• BALA, Mirza (1950), “İlig”, İslam Ansiklopedisi(MEB), C. V/II, s. 972-973.
• BAYRAKTAR, Nesrin (2004), “Kara ve Siyah Renk Adlarının Türkçedeki Kavram ve Anlam Boyutu Üzerine”, Tömer Dil Dergisi, S. 126, s. 56-77.
• CLAUSON, S. Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Turkish Pre-Thirteen Century Turkish, Oxford: Oxford University.
• ÇAY, Abdulhalûk (1987), “Akkoyunlular ve Karakoyunlular”, Tarihte Türk Devletleri II, Ankara, s. 455-456.
• EBÛ BEKR-İ TİHRÂNÎ (1993), Kitâb-ı Diyârbekriyye, 2 Cilt, (Neşr. Necati Lugal- Faruk Sümer), Ankara: TTK Yayınları,
• EBÛ BEKR-İ TİHRÂNÎ (2001), Kitab-ı Diyarbekriyye (2001), (Çev. Mürsel Öztürk), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• EL- MAKRÎZÎ, Takiyüddin Ahmed (1972), Kitâbü’s-Sülûk li-Mârifet Düveli’l-Mülûk, C. IV/I, (tah. Sa’id Abdulfettâh Â’şur), Kahire, Matbaatü Dârü’l-Kütüb.
• ERDEM, İlhan (1990). “Akkoyunlu Devleti’nin Kurucusu Kara Yülük Osman Bey’in Hayatı ve Faaliyetleri”, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXXIV/1-2, Ankara, s. 99-108.
• ERDEM, İlhan- PAYDAŞ, Kâzım (2007), Ak-Koyunlu Devleti Tarihi, Ankara: Birleşik Yayınevi.
• ERŞAHİN, Seyfettin (2002), Akkoyunlular Siyasal, Kültürel, Ekonomik ve Sosyal Tarih, Ankara. Et-Tuhfetü’z-Zekiyye, Kıpçak Türkçesi Sözlüğü (2003) (Haz. Recep Toparlı, Hanifi Vural, Recep Karaatlı), Ankara: TDK Yayınları.
• GENÇ, Reşat (2002), Karahanlı Devlet Teşkilatı, Ankara: TTK Yayınları.
• HASAN-I RUMLU (2006), Ahsenü’t-Tevârih, (Çev. Mürsel Öztürk), Ankara: TTK yayınları.
• HOCA SADETTİN EFENDİ (1979), Tacü’t- Tevârih, 5 Cilt, (Haz. İsmet Parmaksızoğlu), İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• HONDMİR (1380 h.ş.), Tarih-iHabibü’s- Siyer fî Ahbâr-ı Efrad Beşer, 4 Cilt, (tah. Muhammed Debîr Sibâkî), Tahran, İntişârât-ı Hayyam.
• İDRİS-İ BİTLİSÎ (2013), Heşt Behişt, VII. Ketîbe Fatih Sultan Mehmed Devri (1451-1481),(tashih-tahkik-çeviri: Muhammed İbrahim Yıldırım), Ankara: TTK Yayınları.
• İBN HACER EL-ASKALÂNÎ (1986), İnbâ’el-Gumr bi-Ebnâ el- Umr, (tah. Muhammed Abdulmuid Han), Beyrut, Dârül-Kütübi’l-İlmiyye.
• İBN İYÂS (1984), Bedâyi‘ ez- Zuhûr fî Vekâyi‘ ed-Duhûr, 5 Cilt, (tah. M. Mustafa Ziyade), Kahire, el-Heyetü’l-Mısriyyetü’l-Âmme.
• İBN TAGRIBİRDÎ(1992), En-Nücûmü’z-Zâhire fî Mülûk Mısr ve’l-Kâhire, 16 Cilt, (tah. M. Hüseyin Şemseddin, Kahire, Dârü’l-Kütübü’l-İlmiyye. İstanbul’un Fethinden Önce Yazılmış Tarihî Takvimler (1984), (Yay. Osman Turan), Ankara.
• KAFESOĞLU, İbrahim (1984), Türk Millî Kültürü, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• MÜNECCİMBAŞI (tarihsiz), Sahaifü’l-Ahbar fî Vekayiü’l-A’sâr, II. Cilt, tarihsiz, Tercüman yayınları.
• ORUÇ BEĞ TARİHİ (Osmanlı Tarihi 1288-1502) (2008), (Haz. Necdet Öztürk), İstanbul.
• PRİTSAK, Omeljan (1977), “Karahanlılar”, İslam Ansiklopedisi (MEB), C. VI, İstanbul, 1977, s. 251-273.
• SÜMER, Faruk (1989), “Akkoyunlular”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. II, İstanbul, s. 273-274.
• SÜMER, Faruk (1999), Türk Devletleri Tarihinde Şahıs Adları, C. I, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• SÜMER, Faruk (2001), “Karakoyunlular”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. XXIV, İstanbul, s. 434-438. Tarama Sözlüğü (1972), C. VI, Ankara: TDK Yayınları..
• TAŞAĞIL, Ahmet (2000), “İlig”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. XXII, s. 108.
• TURAN, Osman (1942), “İlig Unvanı Hakkında”, Türkiyat Mecmuası, C. VII-VIII, İstanbul, s. 196-198.
• Türkçe Sözlük (1998), (Haz. İsmail Parlatır, Nevzat Gözaydın, Hamza Zülfikar, Tezcan Aksu, Seyfullah Türkmen, Yaşar Yılmaz), C. II, Ankara: TDK Yayınları.
• WOODS, John (1993), Akkoyunlular, (çev. Sibel Özbudun), İstanbul:Milliyet Yayınları.
• YİNANÇ, M. Halil (1978), “Akkoyunlular”, İslam Ansiklopedisi (MEB), C. I, İstanbul, s. 251-270.