ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE dürt- FİİLİYLE “(yağ, merhem …) sürmek” ANLAMINDA EŞ DEĞER KULLANILABİLEN FİİLLER

Yıl 2016, Cilt: 10 Sayı: 18, 151 - 166, 31.05.2016

Erkan Salan

Öz

Eski Anadolu Türkçesi dönemi için çeşitli konuların incelenmeye muhtaç olduğu ifade edilebilir. Fiillerin anlam özellikleri, dikkat çekici konulardan biridir. Eski Anadolu Türkçesi döneminde bir anlamın pek çok fiille karşılanabildiği kullanımlara rastlanmaktadır. Bu fiillerin bazıları sık kullanılırken bazılarının da ya bir eserde ya da birkaç eserde seyrek kullanıldığı görülür. Bu durum, herhangi bir anlam için farklı dönemlerde farklı fiillerin yaygın veya seyrek kullanılabildiğini gösterir. Bu kullanımlara ait fiil zenginliğinin tespiti, hem çalışmamıza konu alan Eski Anadolu Türkçesi hem de Türkçenin diğer dönemleri için gereklidir. Çalışmada; Eski Anadolu Türkçesi döneminde sür- / sürt-, ṭut- / dut-, yaḳ-, ur- / vur-, ḳo- / ḳoy-, ṣıġa- / ṣıva-, vir-, çek-, dart- ve bıraḳ- fiillerinin dürt- fiiliyle “(yağ, merhem ...) sürmek” anlamında eş değer kullanılabilen fiiller olduğu örneklerle ifade edilmiş ve fiillerin bu anlamı nasıl kazandığı konusunda çeşitli görüşler öne sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Eski Anadolu Türkçesi, fiiller, anlam

Kaynakça

• TOPALOĞLU, Ahmet (1989). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• TOSKA, Zehra (1989). Türk Edebiyatında Kelile ve Dimne Çevirileri ve Kul Mesûd Çevirisi II (Edisyon Kritik), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• UZEL, İlter (1992). Şerefeddin Sabuncuoğlu Cerrāḥiyyetü’l-Ḫāniyye I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• UZEL, İlter ve SÜVEREN, Kenan (1999). Şerefeddin Sabuncuoğlu Mücerreb-nâme (İlk Türkçe Deneysel Tıp Eseri – 1468), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• ÜSTÜNOVA, Kerime (2003). Kutbe’d-dîn İznikî Mukaddime Giriş-İnceleme-Metin-Sözlük, Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları.