ÇAĞATAY TÜRKÇESİNDE BOL- “OLMAK” FİİLİNİN ÇOK ANLAMLI YAPISI

Yıl 2016, Cilt: 10 Sayı: 19, 125 - 151, 30.11.2016

Filiz Meltem Erdem Uçar

Öz

Kelimelerin, çeşitli aktarmalar ve anlam genişlemeleri sonucu temel anlamlarıyla ilişkili yeni anlamlar kazanıp birden çok kavramı yansıtmasına çok anlamlılık adı verilir. Türkçenin her döneminde yaygın olarak görülen çok anlamlılık, özellikle kullanım sıklığı yüksek olan fiillerde daha çok göze çarpmaktadır. Metinlerin doğru yorumlanmasında kelimelerin, özellikle de fiillerin kazandığı yan anlamların tespit edilmesi büyük önem taşır. Bu durum, dilin işlenmişliği ve söz varlığı açısından ulaştığı seviyeyi yansıtması bakımından da ayrıca önemlidir. Bu doğrultuda çalışmamızda, Türkçede kullanım sıklığı oldukça yüksek olan bol- “olmak” fiilinin Çağatay Türkçesindeki çok anlamlı yapısı incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çok anlamlılık, Çağatay Türkçesi, anlam bilimi, bol fiili

Kaynakça

• TANÇ, Mustafa (2005). “Çağdaş Kıpçak Grubu Türk Lehçelerinde Bol- Yardımcı Fiilinin İktidar veİmkan Bildirmesi Üzerine”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi 2009, 19, s. 81-101.
• TEKİN, Talat (2003). Orhon Türkçesi Grameri, İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 9.
• TURAN, Zikri (1996). “Eski Anadolu Türkçesinde Ol- Cevherî Fiili”, TDAY-Belleten 1999, s. 265- 289.
• TURGUNBAYER, Caştegin (2008). “Kırgız Türkçesinde Bol- Fiilinin İşlevleri ve Türkiye Türkçesindeki Karşılıkları”. Türkbilig 15, s. 126-135.
• ULLMANN, Stephen (1959). The Principles of Semantics, Oxford: Basil Blackwell.
• ULUHAN, Özalan (2014). “Türk Dilinin Çağdaş Diyalektlerinde Cevherî Ek Fiil Olarak (B)o(l)- Fiili”, TÜRÜK Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 3, s. 6-31.