KURAN’IN TÜRKÇE SÖZCÜK ÇEVİRİLERİNE KAYNAK METİN MERKEZLİ BİR ELEŞTİRİ DENEMESİ

Yıl 2017, Cilt: 11 Sayı: 21, 189 - 198, 30.11.2017

İsmail Sökmen

Öz

Kuran’ın sözcük çevirileri, sahip oldukları söz varlığı bakımından eleştirilirken, açılacak başlıklardan birisi de kaynak metindeki bir anlam için birden fazla ve birbirinden farklı kelimelerle karşılık verilmesi durumudur. Bu durumun söz varlığı bakımından salt bir “sözcük çeşitliliği”nden öte çeviri kalitesi bakımından bir “zenginlik” sayılabilmesinin bazı koşulları bulunmaktadır. Bu koşulların başta geleni ve belki de en önemlisi, hedef metindeki bu karşılıkların kaynak metnin taşıdığı dilbilimsel özelliklere gösterdiği uygunluktur. Bu çalışmada, kaynak metinde tespit edilen bazı anlambilimsel ve edimbilimsel özelliklerin bir ölçme-değerlendirme kriteri
olarak kullanılması yoluyla hedef metinlerde sözü edilen karşılıkların durumunu değerlendirmek ve bu bağlamda bir inceleme önerisi sunmak amaçlanmıştır. Böylelikle durumun, yanlış tercüme etme korkusuyla veya salt farklı sözlükbirimler kullanmak adına veyahut daha başka sebeplerle bir anlamı ifade edecek bütün eşanlamlı yahut yakın anlamlı birimlerin gelişigüzel sıralanmasından mı ibaret olduğu yoksa kaynak metnin anlam özelliklerinin farkında olan ve buna dikkat eden bir bilinçten mi
kaynaklandığına dair fikir elde edilecektir. Hedef metin olarak ise, konu edinilen sözlükbilimsel özelliği belirgin bir biçimde taşıması nedeniyle, satıraltı tarzda yapılmış Kuran’ın Türkçe sözcük çevirilerinden biri olan Türk İslâm Eserleri Müzesi 73 numaralı nüsha seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kuran, sözcük çevirisi, sözcük anlambilim

Kaynakça

• ÇANGA, Mahmut. (2007). Kur’an-ı Kerim lügati, ilavelerle mu’cemü’l-müfehres. İstanbul: Timaş Yayınları. 725.
• ECKMANN, Janos (1971). Eastern Turkic Translations of the Koran.Studia Turcica, Budapest,149-157. “Kur’an’ın Doğu Türkçesine Tercümeleri”. (1973). (çev. Ekrem Ural), TDED, S. XXI,15-22.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican ve Akkoyunlu, Ziyat (2014). Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti’t-Türk, Giriş-Metin, Çeviri, Notlar, Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 995.
• İZ, Fahir (1987). Atatürk ve Türk Dili. Türk Dili. Mayıs 1987. C. LIII. 273-284.
• KEMPSON, Ruth. (2003). “Pragmatics: Language and Communication”. The Handbook of Linguistics. Ed.: Mark Aronoff & Janie Rees-Miller. Blackwell Publishing.