Öz
Artin Hindoğlu tarafından hazırlanan ve 1838 yılında Viyana’da basılan “Hazine-i Lugat, Dictionnaire Turc-Français” tespit edilebilen ilk Türkçe- Fransızca sözlüklerdendir. Hindoğlu, sözlüğünü yazı dilinden çok konuşma dilini, yani kelimelerin telaffuzlarını öğrenmek isteyenler -seyyahlar ve iş adamları- için hazırladığını belirtir; bu yüzden sözlüğü diğer Türkçe- Fransızca sözlüklerden ayıran en önemli özellik kelimelerin telaffuzlarının da gösterilmiş olmasıdır. Kelimeler aynı zamanda Latin harfleri ile de yazıldığı için Arap harfli imlanın gizlediği Türkçenin ünlü ve ünsüzleri açıkça görülmektedir. Sözlükte hem yazı dili hem de konuşma dili bir arada kaydedilmeye çalışılmıştır; bu da özellikle alıntı kelimelerin asli, ara ve Türkçeleşmiş şekillerinin bir arada görülmesini sağlar. Ara ve Türkçeleşmiş şekiller alıntı kelimelerin, özellikle de Arapça ve Farsça kelimelerin o dönemdeki asli imlalarına çoğu zaman uymayan telaffuzlarıdır. Makalede önce Artin Hindoğlu ve sözlüğü hakkında bilgi verilmiş, sonra sözlükteki veriler konuşma ve yazı dili özellikleri bakımından karşılaştırmalı olarak -diğer çeviri yazılı metinlerdeki kayıtlarla da karşılaştırılarak- incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ADAMOVIÇ, Milan (2009). Floransalı Filippo Argenti’nin Notlarına Göre (1533) 16. Yüzyıl Türkçesi, (Çeviren: Aziz Merhan), Ankara: TDK Yay.
- BIANCHI, Xavier (1843). Dictionnarie Francais-Turc, Paris.
- CARBOGNANO, Cosimo Comidas de (1794). Primi Principi della Gramatica Turca, Roma.
- CLODIUS, Johannes Christianus (1730). Compendiosum lexicon latino-turcico-germanicum, Leipzig.
- COŞKUN, M. Volkan (2000). “Türkiye ve Özbek Türkçelerinde ğ”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı 9, Bahar 2000, s. 251-260.
- DAVIDS, Arthur Lumley (1832). A Grammar of the Turkish Language, London.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mayıs 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 12 Sayı: 22 |
