Öz
Sözcüklerini eklerle türeten, onları eklerle cümle içinde işleten, tamlamalarını, sözcük öbeklerini eklerle oluşturan Türk dili için ekler ve ek tasnifi konusu, Türkoloji’nin en önemli meselelerinden biri olarak hâlen çözüm beklemektedir. Son dönemde dilcilerin ekleri yeniden ele aldıkları ve yıllardır iki ana başlık (yapım ve çekim ekleri) altına sığdırılmaya çalışılan ekler için yeni başlıklar önerdikleri görülmektedir. Bu çalışmada lehçeler alanında eklerin nasıl ele alındığı belirlenerek tasnif çalışmalarına katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Çalışma Azerbaycan ve Türkmen Türkçesi gramerlerindeki ek tasnifleriyle sınırlandırılmıştır. Çalışmada ilk önce Türkiye’de Türkiye Türkçesi üzerine yapılan ek tasnifleri verilmektedir. Ardından Türkiye Türkçesi gibi Türk dili ailesinin Oğuz grubuna mensup Azerbaycan ve Türkmen Türkçesinin konuşulduğu yerlerde ve bu lehçelerin konuşurları tarafından hazırlanan gramer çalışmalarında eklerin hangi esaslara göre ve nasıl sınıflandırıldığı ortaya konmaktadır.
Tarih sıralamasına göre incelenen gramerlerde -özellikle- Sovyetler Birliği dönemi ve sonrasında bile farklı sınıflandırmalar olduğu görülmüştür. Bu farklar çalışmamızda değerlendirilmiş ve özellikle tasnifi tartışmalı olan eklerin lehçelerdeki durumu belirlenmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ÇOTUKSÖKEN, Yusuf (2011). Yapı ve İşlevlerine Göre Türkiye Türkçesinin Ekleri, İstanbul, Papatya Yay.
- DELİCE, Halil İbrahim (2000). “Türk Dilinde İşlevsel Ek Tasnifi Meselesi”, Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 24, s. 221-232.
- ERGİN, Muharrem (2009). Türk Dil Bilgisi, İstanbul, Bayrak Yay.
- ESENMEDOVA, A. (2010). Häzirki Zaman Türkmen Dili (Morfologiya), Aşgabat, Türkmenistan Bilim Ministirligi Magtımgulı Adındakı Dövlet Universiteti.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 12 Sayı: 23 |
