Öz
Türkiye Türkçesinde hâl kavramı, bir ismin cümle içinde başka bir kelimeyle ilgi kurmak üzere veya ek alarak girdiği durum olarak tanımlanırken, durum ekleri ise; genellikle adlarla tümcenin asıl öğesi olan yüklem arasında ilişki kuran, tümce içindeki isimleri diğer sözcüklere değişik anlam ilişkileri çerçevesinde bağlayan biçimbirimler olarak tanımlanmaktadır. Türkiye Türkçesinde ismin yalın hâl, araç, bulunma, çıkma, eşitlik, ilgi, yönelme, yükleme ve yön gösterme hâli olmak üzere dokuz hâli vardır. Bu hâl durumlarına gelen ekler kendi kazandıkları anlam dışında yeni anlamlar ifade etmeye de yararlar. Hâl eki nöbetleşmesi olarak da özetleyeceğimiz bu durum Yenisey ve Kırgızistan Yazıtlarında da gözlenmiştir. İsmin yönelme hâli (datif) olarak tanımlanan hâlin yalın hâl (nominatif), bulunma (lokatif),
ayrılma (ablatif) ve ilgi (genitif) durumları yerine kullanılması makalemizin ana temasını oluşturmuş olup yazıtlarda yer alan örnekler elimizdeki diğer çalışmalarla karşılaştırmalı olarak incelenmiş, incelenen metinler örneklerle tanıklanmış, okuma ve yorum farklılıkları belirtilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- KORMUŞİN, İgor (2017). Yenisey Eski Türk Mezar Yazıtları, Metinler ve İncelemeler (Çev. Rysbek ALİMOV), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. (AKDYT. TDK Yay. 1232.)
- NALBANT, Mehmet Vefa (2018). “Çağatay Türkçesinde Görülen {+nI} İlgi Hâli Ekinin Kökeni Üzerine”. Türkbilig, 2018/36: 21-28.
- NİZAM, Onur (2017). Eski Türkçede Çokluk ve Topluluk Yapıları. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- TOPALOĞLU, Ahmet (1989). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Ötüken Yayınları.
- UĞURLU, Mustafa (2003). “Türkiye Türkçesinde “Bakış” (“Aspektotempora”)”. Türkbilig, 2003/5: 124-133.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mayıs 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 13 Sayı: 24 |
