Yunus Emre’nin Eserlerinde Seslenme İfadeleri

Yıl 2022, Cilt 16, Sayı 30, 93 - 114, 31.05.2022

Nilüfer YILDIRIM

https://doi.org/10.54316/dilarastirmalari.1019504

Öz

Yunus Emre; Türk dili ve edebiyatına, Türk kültür dünyasına damgasını vurmuş sanatçıların başında gelmektedir. Divân’ı, Risâletü’n Nushiyye adlı didaktik içerikli mesnevisi Yunus’un hayat ile ilgili düşüncelerini, dünya, insanlar, yaşam-ölüm, dinî değerler hakkındaki gözlem ve fikirlerini ortaya koyan çok önemli eserlerdir. Gerek dil ve edebiyat gerek kültür ögeleri bakımından ilgi çekici ve zengin bir malzemeyle dolu olan bu eserler, seslenme ifadeleri bakımından da çeşitlilik arz etmektedir. Makalede Yunus Emre Divânı ve Risaletü’n-Nushiyye’de kullanılmış olan seslenme ifadeleri “Allah’a Yönelik Seslenmeler”, “İnsanlara Yönelik Seslenmeler”, “Canlı ve Cansız Varlıklara Yönelik Seslenmeler”, “Soyut Kavramlara Yönelik Seslenmeler”, “Şairin Kendisine Yönelik Seslenmeler” vb. olmak üzere seslenilen varlık temel alınmak suretiyle sınıflandırılacaktır. Seslenme ifadelerinin kullanım amacı ve yapısı örnek dizelerle açıklanacak; bu dil kalıpları aracılığıyla Yunus Emre’nin dili kullanma biçimi, duygu ve düşünce dünyasına ait kodlar çözülmeye çalışılacaktır. Ayrıca kullanılan seslenme ifadelerinin, sanatçının dili kullanmadaki ustalığını ve becerisini göstermedeki etkisi üzerinde de durulacaktır. Böylece Yunus Emre’nin dil ve gönül dünyasına, kullandığı seslenme ifadeleri penceresinden bakılmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, Seslenme İfadeleri, Kelime Grubu

Talkıng Expressıons In Yunus Emre's Works

Öz

Yunus Emre; is one of the leading poets who have left his mark on Turkish language and literature and the Turkish cultural world. His Divan and his didactic masnavi named Risâletü'n Nushiyye are very important works that reveal Yunus's thoughts about life, his observations and ideas about the world, people, life-death, religious values. These works, which are full of interesting and rich material in terms of language, literature and cultural elements, also show variety in terms of addressing expressions. In this article the addressing expresions used in Yunus Emre Divanı and Risaletü’n-Nushiyye will be classified on the basis of the adressed entitiy such as “Calls Towards Allah”, “Calls Towards Humans”, “Calls Towards Living and Inanimate Being”, “Calls Towards Abstact Consepts”, “Calls Towards the Poet Himself” and etc. The purpose and structure of the calling phrases will be explained with sample lines; Through these language patterns, Yunus Emre's way of using language and the codes of his world of emotion and thought will be tried to be deciphered. In addition, the effect of the addressing expressions used in showing the poet’s mastery and skill in using language will also be emphasized. Thus, Yunus Emre's world of language and heart will be viewed from the perspective of the addressing expressions that he uses.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, Addres Phrases, Word Group

Kaynakça

• AKALIN, L. Sami (1993). Türk Folklorunda Kuşlar. Ankara: Ersa.
• BABA, Safer (1998). Istılâhât- Sofiyye Fî vatan-ı Asliyye Tasavvuf Terimleri., İstanbul: Heten Keten.
• BACHELARD, Gaston (2006). Su ve Düşler Maddenin İmgelemi Üzerine Deneme. (Çev. Olcay Kunal). İstanbul: Yapı Kredi.
• CEBECİOĞLU, Ethem (2009). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Ağaç.
• ÇETİNDAĞ SÜME, Gülda (2019). Alıp Manaş’ın Sembolik Serüveni (Alıp Manaş Destanı’nın Altay Varyantı), İstanbul: Kesit.
• DEVELLİOĞLU Ferit (1997). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi.
• ERGUN, Pervin (2004). Türk Kültüründe Ağaç Kültü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• GÖLPINARLI, Abdülbâki (2020). Yunus Emre Hayatı ve Bütün Şiirleri. İstanbul: İş Bankası.
• GÜNAY, Umay; HORATA, Osman (2019). Risâletü’n-Nushiyye, Ankara: Akçağ.
• KORKMAZ, Zeynep (2017). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• KURNAZ, Cemal (1992). “Bülbül”. İslâm Ansiklopedisi 6. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 485-486.
• ÖGEL, Bahaeddin (2002). Türk Mitolojisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• TATCI, Mustafa (2020). Yûnus Emre Dîvânı. İstanbul: H.
• Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• YAĞMUR, Selim (2008). Yunus Emre Divanı. İstanbul: Dergâh.
• YAKIT, İsmail (2009). Yunus Emre’de Sembolizm Çıktım Erik Dalına. İstanbul: Ötüken.
• YILDIRIM, Nilüfer (2011). “Ölümle Ölümsüzleşen Şair: Yunus Emre”, IJSES Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 1 (1), 97-104.