Edebî Metinlerde Ağız Kullanımı: Recep Seyhan Örneği

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 34, 213 - 225, 31.05.2024

Melike S. Turan

https://doi.org/10.54316/dilarastirmalari.1399748

Öz

Dil ile kültür daima birbiriyle ilişki içindedir. Hiç şüphesiz ki bir toplumun yaşamını anlamanın yolu da dilden geçer. Dil, bünyesinde barındırdığı söz varlığı ile toplum ve toplumun kültürüne dair taşıdığı izleri yansıtır. Dil konuşuru, bulunduğu coğrafyaya göre dil sahası içinde söyleyiş farklılıkları gösterir. Bu hususta dil konuşurunun kodlanmamış bilgisi devreye girer.
Bu çalışmada doğup büyüdüğü ilin ve civar illerin söz varlığını edebî metne taşıyan Recep Seyhan’ın Azazil’in Kapısı’nda adlı hikâye kitabı incelenmiş ve içinde barındırdığı ağız unsurlarının söz varlığı tespit edilmiştir. Tespit edilen söz veya söz grupları üç başlık altında toplanmıştır: Derleme Sözlüğü’nde Geçen Sözcükler, Hem Derleme Sözlüğü’nde hem de Türkçe Sözlük’te Geçen Sözcükler, Derleme Sözlüğü’nde Geçmeyen veya Farklı Anlamda Verilen Sözcükler.

Anahtar Kelimeler

Recep Seyhan, Azazil’in Kapısı’nda, Ağızlar, Metinlerde Ağız Kullanımı

Dialect Use in Literary Texts: Example of Recep Seyhan

Öz

Language and culture are always in an uninterrupted relationship. Undoubtedly, the way to understand the life of a society is through language. Language reflects the vocabulary it contains and the daily trace it carries everywhere in society and society. Language speakers show differences in pronunciation according to their geography and language area. When this issue is expressed, uncoded information comes into play.
Recep Seyhan's story book titled Azazil'in Kapısı’nda, which carries the literary text of the vocabulary of this growing province and the surrounding provinces, was examined and the vocabulary of the dialect elements it contained was determined. The identified words or word lists are grouped under three headings: Words Mentioned in Derleme Sözlüğü, Words Appearing in Both the Derleme Sözlüğü and Türkçe Sözlük, Words Not Mentioned in Derleme Sözlüğü or Words Given in a Different Meaning.

Anahtar Kelimeler

Recep Seyhan, Azazil’in Kapısı’nda, Dialects, Dialect Use in Texts

Kaynakça

• AKSAN, Doğan (2015). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• AKSAN, Doğan (2020). Türkçeye Yansıyan Türk Kültürü. Ankara: Bilgi.
• AKSOY, Duygu (12.4.2016). edebistan. 1.2.2024 tarihinde edebistan: https://edebistan.com/soylesiler/recep-seyhan-la-soylesi adresinden alındı.
• AYDIN, Mehmet (2008). Elbistanca Bir Sözlük ve Tahsin Yücel'in Dönüşüm'ündeki Hikâyeler. Türkiye Türkçesi Ağızları Çalıştayı Bildirileri (s. 101-106). Şanlıurfa: Türk Dil Kurumu.
• BURAN, Ahmet (2002). Konuşma Dili Yazı Dili İlişkileri ve Derleme Faaliyetleri. Türkbilig, 4, 97-104.
• DEMİR, Nurettin (2009). Edebi Metinlerde Ağız Kullanımı Hakkında Bir Ön Çalışma. Bernt Brendemoen Armağanı (s. 97-108). içinde Oslo: Novus forlag.
• ERGİN, Muharrem (2012). Türk Dil Bilgisi. istanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
• Göztaş, Gülbeyaz (2017). Edebi Metinlerde Ağız Kullanımı: Bekir Yıldız Örneği. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi(42), 113-134.
• SEYHAN, Recep (2018). Azazil'n Kapısında. İstanbul: Bilge Kültür Sanat .
• TURAN, İsmail (2022). Recep Seyhan'ın Eserlerinde Nesneler Dünyası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. (24.7.2023) https://sozluk.gov.tr/.
• Türkçe Sözlük. (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Cilt I). (1963). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Cilt II). (1965). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Cilt III). (1968). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Cilt VI). (1972b). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Cilt V). (1972a). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Cilt VII). (1974). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Cilt VIII). (1975). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Cilt IX). (1977). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Cilt X). (1978). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Cilt XI). (1979). Ankara: Türk Dil Kurumu.