TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNİN YAZMA EDİMİNE YÖNELİK METAFORİK ALGILARI

Yıl 2025, Cilt: 176 Sayı: 1, 103 - 132, 01.07.2025

Sıdıka Büyük , Ergün Hamzadayı

https://doi.org/10.33690/dilder.1632845

Öz

Bu araştırmada, Türkçe öğretmenlerinin yazma edimine yönelik metaforik algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmış ve tarama deseni kullanılmıştır. Çalışma kümesini 2023-2024 eğitim öğretim yılında Gaziantep ili devlet ortaokullarında görev yapan 381 Türkçe öğretmeni oluşturmuştur. Araştırma verileri, araştırmacılar tarafından hazırlanan metafor uygulama formu ile toplanmış, içerik analizi ile çözümlenmiştir. Metaforlar gerekçeleriyle birlikte değerlendirilmiş, ortak özellikleri dikkate alınarak 11 farklı kategori altında toplanmıştır. Araştırma sonuçları, Türkçe öğretmenlerinin yazmayı daha çok iletişim bağlamında ele aldıkları, yazmaya ilişkin olumlu algıya sahip oldukları, öğretmenlerin yazmaya ilişkin algılarının cinsiyete ve görev yapılan yerleşim yerine göre farklılaştığı yönündedir.

Anahtar Kelimeler

Yazma , yazma eğitimi , metafor , türkçe öğretmeni

METAPHORIC PERCEPTIONS OF TURKISH LANGUAGE TEACHERS TOWARDS THE ACT OF WRITING

Öz

This study aimed to examine Turkish language teachers' metaphorical perceptions of the act of writing according to various variables and used a scanning design. The study group consisted of 381 Turkish teachers working in state secondary schools in Gaziantep province in the 2023-2024 academic year. The research data were collected with the metaphor application form prepared by the researchers and analyzed with content analysis. Metaphors were evaluated with their justifications and were grouped under 11 different categories considering their common features. The research results show that Turkish teachers approach writing more in the context of communication, have a positive perception of writing, and teachers' perceptions of writing differ according to gender and place of duty.

Anahtar Kelimeler

Writing , writing education , metaphor , Turkish language teacher

Kaynakça

• Aksan, D. (1999). Şiir dili ve Türk şiir dili. Ankara: Engin Yayınları.
• Anılan, H. (2005). Yazılı anlatım becerilerinin geliştirilmesinde kelime ağı oluşturma yönteminin etkililiği (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
• Aslan, G. (2020). 7. sınıf öğrencilerinin anlatım becerileriyle ilgili metaforik algıları: Siverek ilçesi örneklemi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon, Türkiye.
• Baki, Y., & Karakuş, N. (2017). Öğretmen adaylarının yazmaya ilişkin algıları ve yazma sürecinde karşılaştıkları güçlükler: RTEÜ örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 573-593.
• Baş, G., & Şahin, C. (2013). İlköğretim öğrencilerinin yazma eğilimlerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 3(1), 32-42.
• Booth, W. C. (2003). Gerçeğe uygun on tez. Kitap-lık. (M. H. Doğan, Çev.) (65), 70.
• Bozpolat, E. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının dört temel dil becerisine ilişkin metaforik algıları. Electronic Turkish Studies, 10(11), 313-340.
• Cameron, L. (2003). Metaphor in Educational Discourse. London: Continuum.
• Coşkun, İ. (2019). Yazmayı etkileyen etmenler ve yazmaya hazırlık çalışmaları. E. Ünal & F. S. Kırmızı (Ed.), İlk okuma yazma öğretimi (s.153-187) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. M. Bütün & S. B. Demir (Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çetinkaya, G. (2015). Examining teachers’ use of creative writing activities. The Anthropologist, 19(1), 111-121.
• Çetinkaya, G., & Aslandağ, B. (2019). Taslak metin geliştirme. N. Bayat (Ed.), Yazma ve eğitimi (s. 115-134) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Elçi, Z. A., & Hamzadayı, E. (2020). Yansıtıcı düşünme etkinliklerinin yazma başarısı, tutumu ve kaygısı üzerindeki etkisi. International Journal of Language Academy, (35), 231-242.
• Göçer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarına göre yazma becerisinin edinimi ve gelişiminde etkili olan unsurlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(24), 1-14.
• Güneş, G., & Demir, M. K. (2020). Okuma yazmayı farklı yazı türleriyle öğrenen öğretmen adaylarının bitişik eğik yazıya ilişkin görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 972-985.
• Hamzadayı, E. (2010). Bütünleştirilmiş öğrenme-öğretme yaklaşımının Türkçe öğretiminde okuduğunu anlama ve yazılı anlatım becerilerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Hamzadayı, E. (2019). Yazmaya ilişkin yanılgılar ve yaygın hatalar. N. Bayat (Ed.), Yazma ve eğitimi (223-248) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• İşeri, K. (2010). Evaluation of writing dispositions of elementary school sixth grade students. The New Educational Review, 22(3-4), 295-305.
• Kana, F., & Yıldırım, G. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma eğitimine yönelik algıları. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(28), 269-280.
• Karatay, H. (2013). Süreç temelli yazma modelleri: 4+1 planlı yazma ve değerlendirme modeli. M. Özbay (Ed.), Yazma eğitimi (s. 21-40) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Kıran, Z., & Kıran, A.E. (2023). Dilbilime giriş. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Kittay, E. F. (1990). Metaphor: Its cognitive force and linguistic structure. Oxford University Press.
• Kövecses, Z. (2003). Metaphor: A practical introduction. (A. Kaftan, Çev.) Kitap-lık, (65), 79-84.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2015). Metaforlar (Hayat, Anlam ve Dil). (G.Y. Demir, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Memiş, M.R. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma eğilimlerinin incelenmesi. XI. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu.
• Mert, E. L. (2013). Türkçe ögretmen adaylarının dört temel dil becerisine ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(27), 357- 372.
• Owen, N. (2006). The magic of metaphor: 77 stories for teachers, trainers and therapists. Crown House Publishing.
• Özdemir, E. & Binyazar, A. (1977). Yazmak sanatı. İstanbul: Varlık Yayınevi.
• Pugh, S. L., Hicks, J. W., Davis, M., & Venstra, T. ( 1992 ). Bridging: A teacher’s guide to metaphorical thinking (No. ED341985). U.S. Department of Education, ERIC.
• Salman, Y. (2003). Dilin düşevreni:eğretileme. Kitap-lık, (65), 53-54.
• Schmitt, R. (2005). Systematic metaphor analysis as a method of qualitative research. The Qualitative Report,10(2), 358-394.
• Solak, S. G. (2017). Mekân-kimlik etkileşimi: Kavramsal ve kuramsal bir bakış. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 13-37.
• Sözdemir, S. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının yazmaya yönelik algıları. 3. Uluslararası Sınırsız Eğitim ve Araştırma Sempozyumu (USEAS2019).
• Şahan, K. (2014). Türk şiirinde metafor (Yayımlanmamış doktora tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne, Türkiye.
• Şimşek, D. (2023). 8. sınıf öğrencilerinin dört temel dil becerisine yönelik metaforik algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi, Kars, Türkiye.
• Temizkan, M. (2010). Türkçe öğretiminde yaratıcı yazma becerilerinin geliştirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 621-643.
• Tok, M., Rachım, S., & Kuş, A. (2014). Yazma alışkanlığı kazanmış öğrencilerin yazma nedenlerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 267-292.
• Tiryaki, E., & Demir, A. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma becerisine yönelik metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 18-27.
• Tüfekçioğlu, B. (2010). Yazma becerisinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Dil Dergisi, (149), 30-45. Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük. (2011). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük. (2005). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük. (1988). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, Ç. (2007). Derrida’nın metafor kullanımı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.