RUSÇADA DARALMA SÜRECİ

Yıl 2020, , 177 - 200, 07.07.2020

Zulfiya Şahin

https://doi.org/10.33690/dilder.703850

Öz

Yabancı dil öğreniminde dilin sessel yapısına özgü sesletim becerilerinin edinimi büyük önem teşkil etmektedir, zira her dilin öğreniminin temel amacı olan iletişim ancak doğru sesletim sayesinde gerçekleştirilebilmektedir. Dilin sessel yapısı çatısı altında varlık gösteren sesbilimsel süreçler sesletimin doğal ve mutlak olgularıdır. En az çaba yasası (İng. Least effort law) temelinde gelişen sesbilimsel süreçlerin öğrenimi ve bu doğrultuda becerilerin edinimi yabancı dil kullanımının etkinliğini önemli ölçüde arttırmaktadır.
Yapılan çalışma çağdaş ölçünlü Rusçanın sessel yapısına özgün olan ve ünlüler dizgesinde varlığını gösteren daralma sürecini ayrıntılı bir biçimde betimlemektedir. Dillerde nadir görünen iki kademeli daralma Rusçanın en belirgin özelliklerindendir. Sürecin iki kademeli oluşu, hem konumsal hem birleşimsel bağlama göre değişkenlik göstermesi, tüm bunların yanı sıra sürecin yazılı dile yansımaması yabancı dil olarak Rusça öğreniminin en zor konulardan biri olmasına neden olmaktadır.
Sunulan çalışmada sürecin ayrıntılı incelemesini, daralmaya yönelik becerilerin edinimi için öneriler izlemektedir. Betimlemede temel alınan ağız, çağdaş ölçünlü Rusçanın temelini oluşturan Moskova ağzıdır. Sunulan veriler daralma sürecini Rus sesbilimsel geleneği çerçevesinde ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Rusça, Ses Bilgisi, Sesbilimi, Ünlü Daralması, Daralma, Sesbilimsel süreçler

Kaynakça

• Akişina, Alla A. ve Svetlana A. Baranovskaya S.A. Russkaya fonetika. Moskva: Russkiy yazık, 1980.
• Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil. Ankara: TDK, 1990.
• Avanesov, Ruben İ. Sovremennoye literaturnoye proiznoşeniye. Moskva: Prosveşçeniye,1984.
• Barnes, Jonathan. Phonetics and Phonology in Russian Unstressed Vowel Reduction: A study in hyperarticulation. Boston: Boston University, 2007. Web. 27 Aralık 2019.
• Bondarko, Liya V., Lyudmila A. Verbirtskaya ve Mirra V. Gordina. Osnovı obşçey fonetiki. Moskva-S-Peretburg: Akademiya, 2004.
• Çernışev, V. Zakonı i pravila russkogo proiznoşeniya. Zvuki. Formı. Udareniye. S-Peterburg: Tipografiya İmperatorskoy Akademii nauk, 1908.
• Enguehard, Guillaume. “A thought on the form and the substance of Russian vowel reduction.” Advances in formal Slavic linguistics. Berlin: Language Science Press, 2016. 109-125.
• Ergenç, İclal ve Pınar Bekar Uzun. Türkçenin Ses Dizgesi. Ankara: Seçkin, 2017.
• İosad, Pavel. “Vowel reduction in Russian: No phonetics in phonology.” Journal of Linguistics 48 (3) (2012): 521-571.
• Jaworski, Sylwester. “Phonetic and Phonological Vowel Reduction in Russian.” Poznan Studies in Contemporary Linguistics 46 (1) (2010): 51-68.
• Karaağaç, Gülay. Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK, 2013.
• Knyazev, Sergey V. ve Sofya K. Pojaritskaya. Sovremennıy russkiy yazık. Fonetika. Moskva: Yurayt, 2017.
• Kononov, Andrey N. Grammatika sovremennogo turetskogo literaturnogo yazıka. Moskva-Leningrad: AN SSSR, 1956.
• Korkmaz, Zeynep. Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK, 2010.
• Kozırev, İvan S. ve Larisa P. Demidenko. Sovremennıy russkiy yazık. Fonetika. Orfoepiya. Minsk: Vısşaya şkola, 1981.
• Lyubimova, Nina A. Lingvistiçeskiye osnovı obuçeniya artikulyatsii russkih zvukov. Moskva: Russkiy yazık kursı, 2011.
• Matuseviç, Margarita İ. Sovrenmennıy russkiy yazık. Fonetika. Moskva: Prosveşçeniye, 1976.
• Matveyeva, Tatyana V. Polnıy slovar lingvistiçeskih terminov. Rostov-na-Donu: Feniks, 2010.
• Özsoy, A. Sumru. Türkçe’nin Yapısı-I. Sesbilim. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2004.
• Panteleyev, Andrey F., Yelena V. Şeyko ve Natalya A. Belik. Sovremennıy russkiy yazık. Fonetika. Fonologiya. Grafika. Orfografiya. Moskva: RIOR: İNFRA-M, 2017.
• Pullum, K. Geoffrey ve William A. Ladusaw. Phonetic Symbol Guide. 2nd ed. Chicago and London: University of Chicago Press, 1996.
• Şahin, Zulfiya. Rusçanın Ses Dizgesi. Kuramsal Zemin. Ankara: Gazi Kitabevi, 2019.
• Şahin, Zulfiya. “Slojnosti russkogo vokalizma. Redurtsiya glasnıh: Opıt tyurkoyazıçnoy auditorii.” Russkoye slovo v mnogoyazıçnom mire: Materialı XIV Kongressa MAPRYAL. Ed. N.A. Bojenkova, S.V. Vyatkina ve N.İ. Kluşina. S-Petersburg: MAPRYAL, 2019. 1513-1516.
• Şçerba, Lev V. İzbrannıye rabotı po russkomu yazıku. Moskva: Aspekt Press, 2007.
• Vıgotskiy, Lev S. Psihologiya iskusstva. Moskva: Ripolk-Klassik, 2018.
• Zinder, Lev R. Obçşaya fonetika. Moskva: Vısşaya şkola, 1979.