MODAL INDETERMINACY AND SEMATIC ROLES IN TURKISH

Yıl 2008, Sayı: 141, 55 - 66, 01.09.2008

Zeynep Erk Emeksiz

https://doi.org/10.1501/Dilder_0000000098

Cited By: 6

Öz

This study aims at describing the disambiguation of modal meanings in terms of thesemantic roles assigned. The basic claim of this work is that the morpheme -mAlIis polysemious in the deontic domain when there is an agent as the subject that onecan impose an action. There are two deontic interpretations with agent subjects:Obligation and suggestion. However, the morpheme -mAlI becomes monosemiouswith ‘obligation’ when there is an indirect subject. This morpheme becomes ambigious between deontic and epistemic interpretations when it is attached tocomplex and nominal predicates with the verb ‘ol’. The meaning is disambiguatedin relation to the semantic role assigned to the subject. The deontic interpretationis forced when the subject is assigned to ‘patient role’

Anahtar Kelimeler

Modality, Polysemy, Ambiguity, Semantic Roles.

TÜRKÇEDE KİPLİK ANLAMININ BELİRSİZLİĞİ VE ANLAMSAL ROLLER

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkçede yükümlülük ve bilgisellik kiplikleri arası anlamsalgeçişimi bir anlamsal sınırlılık oluşturan anlamsal rol yükleme açısından betimlemektir. Çalışmanın temel iddiası şudur: Türkçede yükümlülük işaretleyen -mAlIbiçiminin basit yüklemlerde dolaysız kılıcı özne olduğunda yükümlülük kipliğiiçinde zorunluluk ile öneri arasında çok anlamlıdır (polysemious). Zorunluk ileöneri arasındaki anlamsal belirsizlik ise edimsel düzlemde, şematik bilgiye dayalıolarak çözülebilir. Özne dolaylı olduğunda ise -mAlI tek anlamlıdır ve yalnızcazorunluluk işaretler. Ol- koşaçı ile kurulan adcıl yüklemlerde ise -mAlI yükümlülükkipliği ile bilgisel kiplik arasında çift anlamlıdır (ambigious). Çift anlamlılıköznenin yüklendiği anlamsal role göre çözülebilir. Öznenin ‘etkilenen’ rolüüstlendiği durumlarda bilgisel kiplik; öznenin kılıcı olduğu durumlarda ise yükümlülük kipliği belirginleşir

Anahtar Kelimeler

Kiplik, Çok Anlamlılık, Çift Anlamlılık, Anlamsal Rol.

Kaynakça

• Aktaş, M. 2007. Eski Anadolu Türkçesinde ‘gerek’. IV. Türk Dil Kurultayı bildirileri. Ankara: TDK.
• Barbiers, S. 2002. Modality and polarity. İçinde Barbiers, S ve F. Beukama (Hazırlayanlar) Modality and its interaction with the verbal system. Amsterdam, Philedelphia: John Benjamins.
• Bybee, J., Perkins, R. and W. Pagliuca. 1994. The evolution of grammar. Chicago: University of Chicago Press.
• Clauson, Sir Gerald. 1972. An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkic. Oxford: Clarendon Press.
• Coates, J. (1983). The semantics of the modal auxiliaries. London: Croom.
• Helm. Coates, J. (1990). “Modal Meaning: The Semantic-Pragmatic Interface”. Journal of Semantics 7: 53-63.
• Emeksiz, E. Z. (2008). ‘Deontic modality in Turkish: Pragmatic and semantic constraints’. MIT Working Papers, 58.
• Erdal, M. 2000. A grammar of old Turkic. Leiden, Boston: Brill.
• Ergin, M. 1981. Türk Dilbilgisi. Boğaziçi yayınları. İstanbul.
• Frawley, W. 1992. Linguistic semantics. New Jersey: Lawrence Erlbaum Publications.
• Hopper, P. and Traugott, E. 2003. Grammaticalization. Cambridge: CUP.
• Keifer, F. 1994. Modality. İçinde Asher, R. E ve J.M.Y. Simpson (Hazırlayanlar) The Encyclopedia of language and linguistics. Oxford: Pergamon.
• Lyons,J. 1977. Semantics. Cambridge: CUP.
• Papafragou, A. (2000). Modality: Issues in the semantics-pragmatics interface. Elsevier, Amsterdam.
• Talmy, L. 1985. Lexicalization patterns. İçinde Shopen, T. (hazırlayan). Language typology and syntactic description. Cambridge: CUP.
• Traugott, E. 2001. Grammaticalization. Cambridge: CUP