THE INTERACTION OF TEMPORAL ADVERBIALS AND SITUATION TYPES IN NARRATIVE TEXTS

Yıl 2004, Sayı: 125, 7 - 23, 01.09.2004

Seda Gökmen

https://doi.org/10.1501/Dilder_0000000019

Öz

The aim of this study is to analyze the temporal adverbials in Turkish in terms of to determine the effects of these adverbials on the verb functioning as the predicate of these sentence using the spoken adult data and to define a proto-type depending on the situation types that one used with the temporal adverbials. With this purpose in mind with respect to these aims, the basic conclusion to be achieved is that the most frequent adverbials to be used within the spoken narrative texts of adult language and child language data are the temporal adverbials. In addition to that, this kind of adverbials occur frequently with all situation types. This conclusion makes it appearent that there is a conditionality between the acquisition hierarchy and the competence hierarchy

Anahtar Kelimeler

narrative, temporal adverbial, situation type, state, activity, accomplishment, achievement

YETİŞKİN DİLİ SÖZLÜ ANLATI METİNLERİNDE ZAMAN BELİRTECİ - HÂL TÜRÜ ETKİLEŞİMİ

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkçedeki zaman belirteçleri(temporal adverbials)’ni, zaman belirteçleri için önerilmiş sınıflama açısından ele alarak, bu tür belirteçlerin bir tümce içinde yer alan eylemin sözcüksel görünüş(lexical aspect)’ünü belirlemedeki etkilerini yetişkin dili sözlü anlatı verisi üzerinden sorgulamak ve zaman belirteci türlerinin hangi hâl türleri(situation types)’yle kullanıldıklarına ilişkin betimlemeye dayalı bir öntür(proto-type) oluşturmaktır. Bu amaç çerçevesinde ulaşılan en temel sonuç, yetişkin dili ve çocuk dili sözlü anlatı metinlerine dayalı veri tabanında en çok kullanılan belirteç türü zaman odaklı belirteçlerdir. Ayrıca, bu belirteç türü, bütün hâl türleri ile yüksek kullanım sıklığı sergilemektedir. Bu sonuç edinim hiyerarşisi ve kullanım hiyerarşisi arasında koşutluk olduğunu göstermektedir

Anahtar Kelimeler

anlatı, zaman belirteci, hal türü, durum, edimsellik, tamamlama, bitirme

Kaynakça

• Aksu-Koç, A. 1993. Anlatı yapısının kavramsal ve dilsel gelişimi. Dilbilim Araştırmaları 1993. Ankara: Hitit Yay. 51-60.
• Bennet, M. 1981. Of tense and aspect: One analysis: P Tedeschi-A. Zaenen (Yay.) Syntax and Semantics. New York: Academic Press Yay. 13-29.
• Carlson, L. 1981. Aspect and quantification. P Tedeschi-A. Zaenen (Yay.) Syntax and Semantics, New York, Academic Press Inc. 31-64.
• Erguvanlı-Taylan, E. 1996. The parameter of aspect in Turkish. A. Konrot (Yay.) Modern Studies in Turkish Linguistics: Proceedings of the 6 th International Conference on Turkish Linguistics. Eskişehir, Anadolu Üni. Yay. 153- 168.
• Gökmen, S. 2003. Görünüş kuramı çerçevesinde zaman belirteci- hâl türü etkileşimi. A. Kıran-E. Korkut- S. Ağıldere (Yay.) Günümüz Dilbilim Çalışmaları, Multilingual Yay. 82-97.
• Kılınç, B. 2001 Sözlü anlatı çözümlemesi: Veri tabanlı bir uygulama örneği. Ankara Üniversitesi Bitirme Tezi.
• Lee, C. 1999. Aspect in Korean psych-Predicates: W. Abraham-L. Kulikov (Yay.) Tense- Aspect, Transivity and Causativity-Essays in Honour of Vladimir Nedjalkov. Amsterdam. John Benjamin Yay. 223-249.
• Lyons, J. 1990. Semantics Volume 2. Cambridge: Cambridge Un. Press.
• Mourelatos, A.P.D. 1981. Events Process, and States. P Tedeschi-A. Zaenen (Yay.) Syntax and Semantics. New York: Academic Press Inc. 191-212.
• Shrai, Y. and R. W. Andersen 1995. The acquisition of tense- aspect morphology- A prototype account. Language 71. 743-762.
• Smith, C. 1983. The theory of aspectual choice. Language 59:3. 479-501.
• Smith, C. 1986. A speaker based view of aspect: Linguistics and Philosophy Volume 9, no.2- May 1986. Coper, R. and R.E. Grandy Yay. 97-115.
• Smith, C. 1991. The Parameter of Aspect. Dortrecht: Kluwer Academic Pub.
• Vlash, F. 1981. The Semantics of the Progressive. P Tedeschi-A. Zaenen (Yay.) Syntax and Semantics. New York. Academic Press Inc. 271-292.
• Vendler, Z. 1967. Linguistics in Philosophy. Cornell: Cornell Uni. Press.