TÜRKÇEDEKİ BUYRUM TÜMCELERİNİN EDİMBİLİMİ ÜZERİNE

Yıl 2004, Sayı: 123, 31 - 48, 01.03.2004

Arif Sarıçoban Murat Hişmanoğlu

Öz

Bu makale Türkçedeki buyrum tümcelerini edimbilim çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır. Buyrum tümcesi kavramı tanımlanmakta, Söz Eylem Kuramı, Bağıntı Kuramı, Grice’ın İlkeleri ve Buyrum Tümceleri İlişkileri açıklanmakta ve buyrum tümceleri ile ilgili farklı işlevler örneklendirilmektedir. Türkçedeki buyrum tümcelerinin her zaman buyurucu güç yansıtmayacağı özellikle vurgulanmaktadır. Bu bağlamda, Söz Eylem Kuramının Türkçedeki buyrum tümcelerinin Edimbilimini açıklamada yetersiz kaldığı iddia edilmektedir

Anahtar Kelimeler

Buyrum Tümceleri, Yönlendiriciler, Söz Eylem Kuramı, Bağıntı Kuramı, Grice’ın İlkeleri, Buyrum Tümcelerinin Söylem İşlevleri, Söylem, Edimbilim.

ON THE PRAGMATICS OF THE IMPERATIVES IN TURKISH

Öz

This article aims at analyzing imperatives in Turkish within the framework of pragmatics. The concept of an imperative sentence is defined, Speech Act Theory, Relevance Theory, Grice’s maxims and Imperative Sentences Relations are expounded and various discourse functions related with imperative sentences are exemplified. That imperative sentences in Turkish do not always reflect a directive force is especially emphasized. In this context, that Speech Act Theory falls short in explaining the pragmatics of Turkish imperatives is claimed

Anahtar Kelimeler

Imperatives, Directives, Speech Act Theory, Relevance

Kaynakça

• Asena, Orhan. Tanrılar ve İnsanlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1996.
• Batu, Selahattin. Oğuzata. İstanbul: MEB Yayınları, 1992.
• Blakemore, Diane. Understanding Utterances An Introduction to Pragmatics. Oxford: Blackwell, 1990.
• Cumalı, Necati. Bir Sabah Gülerek Uyan. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Crystal, David. An Encylopedic Dictionary of Language and Languages. Oxford: Blackwell Publishers, 1992.
• Dizdaroğlu, Hikmet. Tümcebilgisi. Ankara: Kalite Basımevi, 1976.
• Doğan, Gürkan.“Bir Edimbilim Kuramı Olarak ‘Bağıntı’. Dilbilim Araştırmaları. Ankara: Hitit Yayınevi, 1990, 48-59.
• ____________. “Buyurmayan Buyrum Tümceleri”. Ankara: Basılmamış makale, Hacettepe Üniversitesi, 1996.
• Ergin, Muharrem. Üniversiteler için Türk Dili. İstanbul: İTÜ, 1988.
• Greenbaum, Sidney. An Introduction to English Grammar. Essex: Longman Group UK Ltd, 1991.
• Güldaş, Ayhan. Her şey Sevgiyle. İstanbul: MEB Yayınları, 1995.
• Hatiboğlu, Vecihe. Türkçenin Sözdizimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1972.
• Kocaman, Ahmet. “Modality in the Turkish Discourse” Studies on Turkish Linguistics, 463-468. Ankara: METU, 1988.
• Levinson, C. Stephen. Pragmatics. Cambridge: Cambridge University Press, 1992.
• Lyons, John. Semantics. Cambridge: Cambridge University Press, Volume II, 1979.
• Öztürk, Mahmut. İstanbul’un Fethi. İstanbul: MEB Yayınları, 1995.
• Pazarkaya, Yüksel. Mediha. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1993.
• Sav, Ergun. Bir Başkası. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995.
• Schiffin, Deborah. Approaches to Discourse. Massachusetts: Blackwell, 1994.
• Searle J., F. Kiefer ve M. Bierwisch. Speech Act Theory and Pragmatics. Dordrecht: D. Reidel Publishing Company, 1980.
• Sinclair, J. Collins Cobuild English Grammar. Birmingham: Birmingham University Press, 1990.
• Şimşek, Rasim. Örneklerle Türkçe Sözdizimi. Trabzon: Kuzey, 1987.