Space And Descrıptıons As A Feel Of Suggestion, Criticizm, Iındoctrination In The Poems Of Mehmet Âkif Ersoy

Yıl 2021, , 55 - 83, 29.12.2021

Özlem Fedai

https://doi.org/10.30767/diledeara.1048641

Cited By: 1

Öz

One of the important elements which strengthen the bond of a literary work with life is the place and its description. In literary works, the concepts of space and description have special significance in terms of reflecting the connection of the text with reality, as well as contributing to the expression of the artist's inner world, as well as conveying his criticisms and values.
In the poems of Mehmet Âkif Ersoy (1873-1936), who witnessed the value change and cultural break with his poems from the last years of the Ottoman Empire to the transition period to the Republic of Turkey, the concept of space was also reflected in his poems, acting both as projector and the carrier of the poet's inner world, combined with the goal of criticizing, changing the realities of the Muslim Orient society, which he himself sees as the place of belonging.
In this study, the places identified in the poems of Mehmet Âkif Ersoy, the action poet embraced with the goal of protecting the Islamic culture and civilization, are examined under three main headings; it is evaluated that they try to reflect from particular to general through these spaces. The places in poet’s poems can be ranged from the sacred, idealized places to the "imperfect places" which the poet describes with a naturalist view and lastly the Muslim Orient geography, representing the carrier of the Islamic ideal. It is reached to the conclusion that Mehmet Akif Ersoy preferred all the places in his poems with an intention of reminding the responsibilities of the Muslims in the society, inculcating Islamic values and transforming them by criticizing.
.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Âkif Ersoy, Safahat, place, criticism, suggestion, reference

Mehmet Âkif Ersoy’un Şiirlerinde Telkin, Tenkit, Telmih Unsuru Olarak Mekân ve Tasvirler

Öz

Bir edebî eserin hayatla olan bağını güçlendiren önemli unsurlardan biri de mekân ve onun tasviridir. Edebi eserlerde mekân ve tasvir, metnin gerçekle olan bağını yansıtması açısından önemli olduğu kadar sanatçının iç dünyasının dışavurumuna katkı sağladığı kadar eleştirileri ve değerlerinin aktarılmasına hizmet etmesi açısından da önemlidir.
Osmanlı Devletinin son zamanlarından Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş sürecine kadar şiirleriyle bir değer değişimine, kültürel kırılmaya şahitlik eden Mehmet Âkif Ersoy (1873-1936)’un, şiirlerinde de mekân, hem şairin aidiyet alanı olarak gördüğü ve sahiplendiği Müslüman Şark toplumunun gerçeklerini eleştirerek değiştirmek amacıyla yansıttığı bir projektör hem de şairin iç dünyasının/davasının taşıyıcısı durumunda olmuştur.
Bu çalışmada ana hatlarıyla İslâm kültür ve medeniyetine sahip çıkma davasının aksiyoner şairi Mehmet Âkif’in şiirlerinde tespit edilen mekânlar üç ana başlık altında toplanmış; özelden genele bu mekânlar üzerinden yansıtmaya çalıştıkları değerlendirilmiştir. Şairin şiirlerindeki mekânlar; kutsal ve idealize mekânlar, natüralist bir nazarla tasvir ettiği “kusurlu mekânlar” ve İslâm ülküsünün taşıyıcısı durumundaki Müslüman Şark coğrafyası olarak sınıflandırılabilir. Sonuç olarak şairin şiirlerinde anlattığı tüm mekânları; Müslümanlara sorumluluklarını hatırlatma, İslâm değerlerini telkin etme, onları eleştirerek dönüştürme amaçlarını gerçekleştirmek için tercih ettiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Âkif Ersoy, Safahat, mekân, tenkit, telkin, telmih

Kaynakça

• AKYÜZ, Kenan (1986), Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi (1860-1923), İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• AYDOĞAN, Bedri (1997), “Mehmet Âkif Ersoy'un Meyhane ve Mahalle Kahvesi Şiirleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Türkoloji Araştırmaları, Adana, s. 85-106
• BOYNUKARA, Hasan (2007), “Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun Bir Ömür Boyu Kıbrıs / Boyun Eğiş Romanında Tasvirler ve Tahliller”, Erdem, nr. 49, s. 289-296.
• COŞKUN, Menderes (2008). “Mehmet Akif’in Şiir Anlayışı ve Şiir Seviyesine Yükselmiş Manzumeleri”, 1. Uluslararası Mehmet Akif Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Burdur, s. 547-562.
• ÇANTAY, Hasan Basri (1966), Âkifnâme (Mehmed Âkif), İstanbul: Ahmet Said Matbaası.
• ENGİNÜN, İnci (1997), “Safahat’ta İstanbul’un Romanı”, Vefatının 60. Yılında Mehmed Âkif Sempozyumu Bildirileri, İstanbul: İSAR Yayınları, s. 63-77.
• ERSOY, Mehmet Âkif (1999), Safahat (Haz: M. Ertuğrul Düzdağ), İstanbul: Şûle Yayınları
• FEDAİ, Özlem (2008), “Eşyaya Hakikati Söyletmek” Yahut Mehmet Akif Ersoy’un Şiirlerinde Tasvirin İşlevi”, 1. Uluslararası Mehmet Akif Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Burdur, s. 677-686.
• FEDAİ, Özlem (2013), “Mehmet Âkif’in Mısır’daki Mağarasından Yansıyan: Gölgeler”, Mehmet Akif ve Gölgeler Sempozyumu Bildirileri, İstanbul: TYB Yayınevi, s. 62-69.
• FOWLER, D. P. (1991), “Narrate and Describe, The Problem of Ekphrasis”, The Journal of Roman Studies, Vol. 81.
• GÖKÇEK, Fazıl (2007), Mehmet Âkif’in Şiir Dünyası, İstanbul: Dergâh Yayınları
• İNAN, Ruhi (2014), “Savaşın Gölgesindeki Metinler; Zeytin Dağı ve Necid Çölleri’nden Medine’ye”, International Journal of Language Academy, vol. 2/4, pp. 403-411.
• KALYON, Filiz (2021), “Mehmet Âkif’in Mısır’da Yazdığı Şiirler Mehmet Akif’in Bazı Şiirlerinde Mısır Yansımaları”, New Era Internatıonal Journal Of Interdıscıplınary Socıal Researches, Y. 6, Vol. 7, s. 11-19.
• KAPLAN, Mehmet (2014), Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar-2, 9.b., İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KARAKOÇ, Sezai (1974), Mehmed Âkif, 2. b., İstanbul: Diriliş Yayınları.
• KORKMAZ, Ramazan (2007), “Romanda Mekânın Poetiği”, Edebiyat ve Dil Yazıları Mustafa İsen”e Armağan, (Haz. Aynur Kulhanlıoğlu, Süer Eker), Ankara: Grafiker Yayınları.
• KORKMAZ, Ramazan(2017),“Romanda Mekânın Poetiği”, Romanda Mekân, (Edt.: Ramazan Korkmaz, Veysel Şahin), Ankara: Akçağ Yayınları.
• STENDHAL (Marie Henri Beyle) (1979), Kırmızı ve Siyah, (çev. Ş. Hulûsi), İstanbul: Ülkü Basım.
• TEKİN, Mehmet (2011), Roman Sanatı, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Tevfik Fikret, 18 Şubat 1317/3 Mart 1902; Tanin, 1324/1908, nr. 1/1327, Rübab-ı Şikeste, Tanin Matbaası: İstanbul.
• TUNCER, Hüseyin (1992), Tanzimat Edebiyatı (Arayışlar Devri Türk Edebiyatı-I), İzmir: Akademi Kitabevi.
• UĞUR, Veli (2016), “Safahat’i Bakhtin’le Okumak”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 9, S. 43, s. 462.
• WEAVER, Raymond M. (1991), “What is Description?”, The English Journal, Vol. 8, No. 2.
• WELLEK, Réne – VARREN, Austin (1993), Edebiyat Teorisi, (çev. Ömer Faruk Huyugüzel), İzmir: Akademi Kitabevi.