Mavi Anadoluculuk ve Sabahattin Eyüboğlu’na Eleştirel Bakışlar

Yıl 2018, , 79 - 86, 21.04.2018

Emel Koşar

https://doi.org/10.30767/diledeara.417658

Cited By: 1

Öz

1950’li yıllarda Mavi Anadolucular (Halikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir
Kabaağaçlı], Sabahattin Eyüboğlu, İsmet Zeki Eyüboğlu, Azra Erhat, Vedat
Günyol, Faik Zeki İzer) “ana yurt” Anadolu’ya coğrafya temelli vatan anlayışı
etrafında baktılar. Batı medeniyetinin kaynağı olan Yunan medeniyetine (Antik
Yunan efsaneleri, mitolojisi) değer verdiler. Bodrum’u merkez alarak Gökova
Körfezi’ni denizden dolaşmaya dayanan “Mavi Yolculuk”lara çıktılar. Anadolu’yu
tüm medeniyetlerin beşiği olarak gördüler. Kendilerini antik hümanist
felsefenin mirasçıları olarak tanımladılar. Bir insanda bütün insanlığı gören
hümanizma anlayışına yöneldiler. Antik Yunan’a ait değerleri benimseyerek Anadolu’yu
kucakladılar. Halk oyunları, efsaneler, şiir, el işleri gibi kültürel ögelerin
dış etkilerden çok yüzyıllarca Anadolu topraklarında kazandıklarımızla iç içe
geçerek, birikerek meydana geldiğini savundular.

Gergedan’daki “Cumhuriyet için Hümanizma” adlı
dosyada yazan yazarlar, (Murat Belge, Ekrem
Işın, Ahmet Oktay, Enis Batur, Selim İleri) Mavi Anadolucular deyince ilk
akıllarına gelen isimler, Sabahattin Eyüboğlu ve Halikarnas Balıkçısı olduğu
için yazılarında onlar üzerinde dururlar. Murat Belge, Ekrem Işın, Ahmet Oktay
ve Enis Batur’un ciddi üslûplarına karşın Ece Ayhan’ın üslûbu alaycı ve
suçlayıcıdır. Selim İleri ise, deneme türündeki yazısında Mavi Anadolucular’ı
ve kendisini samimi bir dille eleştirir.

Adı geçen dosyada Mavi Anadolucular Cumhuriyet aydını ve ideolojisi,
Tercüme Bürosu ve Köy Enstitüleri, Osmanlı tarihine bakış ve modernleşme
bağlamında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mavi Anadoluculuk, Sabahattin Eyüboğlu, Anadolu

Critical Approaches to Mavi Anadoluculuk and Sabahattin Eyüboğlu

Öz

1950’li yıllarda Mavi Anadolucular (Halikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir
Kabaağaçlı], Sabahattin Eyüboğlu, İsmet Zeki Eyüboğlu, Azra Erhat, Vedat
Günyol, Faik Zeki İzer) “ana yurt” Anadolu’ya coğrafya temelli vatan anlayışı
etrafında baktılar. Batı medeniyetinin kaynağı olan Yunan medeniyetine (Antik
Yunan efsaneleri, mitolojisi) değer verdiler. Bodrum’u merkez alarak Gökova
Körfezi’ni denizden dolaşmaya dayanan “Mavi Yolculuk”lara çıktılar. Anadolu’yu
tüm medeniyetlerin beşiği olarak gördüler. Kendilerini antik hümanist
felsefenin mirasçıları olarak tanımladılar. Bir insanda bütün insanlığı gören
hümanizma anlayışına yöneldiler. Antik Yunan’a ait değerleri benimseyerek Anadolu’yu
kucakladılar. Halk oyunları, efsaneler, şiir, el işleri gibi kültürel ögelerin
dış etkilerden çok yüzyıllarca Anadolu topraklarında kazandıklarımızla iç içe
geçerek, birikerek meydana geldiğini savundular.

Gergedan’daki “Cumhuriyet için Hümanizma” adlı
dosyada yazan yazarlar, (Murat Belge, Ekrem
Işın, Ahmet Oktay, Enis Batur, Selim İleri) Mavi Anadolucular deyince ilk
akıllarına gelen isimler, Sabahattin Eyüboğlu ve Halikarnas Balıkçısı olduğu
için yazılarında onlar üzerinde dururlar. Murat Belge, Ekrem Işın, Ahmet Oktay
ve Enis Batur’un ciddi üslûplarına karşın Ece Ayhan’ın üslûbu alaycı ve
suçlayıcıdır. Selim İleri ise, deneme türündeki yazısında Mavi Anadolucular’ı
ve kendisini samimi bir dille eleştirir.

Adı geçen dosyada Mavi Anadolucular Cumhuriyet aydını ve ideolojisi,
Tercüme Bürosu ve Köy Enstitüleri, Osmanlı tarihine bakış ve modernleşme
bağlamında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mavi Anadoluculuk, Sabahattin Eyüboğlu, Anadolu

Kaynakça

• “Cumhuriyet için Hümanizma”, Gergedan, Sayı: 7, Eylül 1987, ss 85-102 Batur, Enis. “Cumhuriyet Hümanisti için Profilden Vesikalık Fotoğraf”, Gergedan, Sayı: 7, Eylül 1987, ss 101-102 Belge, Murat. “Mavi Anadolu Hümanizmi”, Gergedan, Sayı: 7, Eylül 1987, ss 86-88 Ece Ayhan. “‘Prens Sabahattin’ Eyüboğlu”, Gergedan, Sayı: 9, Kasım 1987, ss 50 Işın, Ekrem.“Cumhuriyet ve Hümanizm”, Gergedan, Sayı: 7, Eylül 1987, ss 89-92 İleri, Selim.“Yetişme Yıllarım, Kafka’nın Böceği”, Gergedan, Sayı: 7, Eylül 1987, ss 93-96 Koşar, Emel. Sabahattin Eyüboğlu’nun Denemelerinde Sanata Bakış, E Yayınları, İstanbul, 2013 Oktay, Ahmet. “Halikarnassos’dan Bodrum’a-Türkiye’de Hümanist Söylem’in Tarihçesi ve Ütopist Bir Aydın Hareketi Üzerine”, Gergedan, Sayı: 7, Eylül 1987, ss 97-100 Uğurcan, Sema. “Sabahattin Eyüboğlu Üzerine Bir Portre Denemesi”, Sabahattin Eyüboğlu Kitabı, Haz: Emel Koşar, Mühür Yayınları, İstanbul, 2014, ss 11-19.