Isaac Barrow’un Kaleminden Türklerde Batıl İnançlar/Hurafeler/Halk İnanışları

Yıl 2019, , 165 - 188, 20.10.2019

Ahmet Naim Çiçekler

https://doi.org/10.30767/diledeara.635502

Cited By: 2

Öz

Bu
çalışma 17. yüzyılda yaşamış bir matematikçi ve teolog olan Isaac Barrow’un
1656-1658 yılları arasında seyahatinin merkezinde yer alan İstanbul’da kaleme
aldığı eserlerinde geçen batıl inançları konu
etmektedir. Isaac Barrow İstanbul’da bir buçuk yıl kalarak çeşitli gözlemler yapmış, bu dönemdeki
yaşantıyı, kültürü, dinî yapıyı ve Osmanlı İmparatorluğu’nun içinde bulunduğu
politik durumu anlatan  çeşitli eserler yazmıştır. Günümüzde batıl inanç̧ların yaygıņ ve gündelik
hayatın ayrılmaz bir parçası hâlini aldığını söylemek yanlış olmayacaktır. Bu batıl inançların
çoğunun temelinde ise Türk gelenek ve inanışları vardır.
Öte yandan böyle bir konuda klasik Osmanlı Türkçesi sınırları içinde bir
yabancı seyyahın gözlemleri ise konuyu daha ilginç ve önemli kılmaktadır.
Bilindiği gibi yabancıların yazdığı Osmanlı sahasını ilgilendiren Latin harfli
metinler dil araştırmaları için vazgeçilmez kaynaklardır. Konunun halk kültürü
ve kültür tarihi kısmına odaklanan bu çalışmada Türklerde batıl inançları
anlatan kısa bir girişten sonra Isaac Barrow’un hayatı ortaya konmuş,
çalışmanın son bölümünde ise Isaac Barrow’un kaleminden Türklerde batıl
inançlar ele alınmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Batıl İnançlar, Isaac Barrow, Osmanlı, Etnoloji

Superstitions of Turks by Isaac Barrow

Öz

This study is about the superstitious beliefs of Isaac
Barrow, a mathematician and theologian who lived in the 17th century, in his
works written in Istanbul, which is at the center of his journey between
1656-1658. Isaac Barrow stayed in Istanbul for a year and a half and made
various observations and wrote various works describing the life, culture,
religious structure and political situation of the Ottoman Empire. It would not
be wrong to say that superstitions are becoming common and an integral part of
everyday life. Most of these superstitions are based on Turkish traditions and
beliefs. On the other hand, observations of a foreign traveller within the
boundaries of classical Ottoman Turkish on such a subject make the subject more
interesting and important. As it is known, texts written in Latin letters
concerning the Ottoman field written by foreigners are indispensable sources
for language research. In this study, which focuses on folk culture and
cultural history of the subject, Isaac Barrow's life was revealed after a short
introduction about superstitions in Turks, and in the last part of the study,
superstitions in Isaac Barrow were discussed.

Anahtar Kelimeler

Superstitions, Isaac Barrow, Ottoman, Ethnology

Kaynakça

• Akova, S. (2011), “Batıl inançlar ve metaforlarının reklam disipliniyle ilişkisi”. Filiz Otay Demir (Der.), Mistik Pazarlama: Efsaneler, Batıl İnançlar ve Spiritüelliğin Pazarlama İletişimindeki Rolü: 119-152. İstanbul: MediaCat Yayınları.
• Aksan, Y. vd (2012). Construction of the Turkish National Corpus (TNC). In Proceedings of the Eight International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC 2012). İstanbul. Turkiye. Erişim adresi: http://www.lrec-conf.org/proceedings/lrec2012/papers.html.
• Damisch, L., Stoberock, B., & Mussweiler, T. (2010, June 30). Keep your fingers crossed: How superstitious improves performance. Psychological Science, 21 (7) 1014–20. doi:10.1177/0956797610372631.
• Fayda, M. (2005), https://islamansiklopedisi.org.tr/muhammed#1-hayati
• Fayda, M. (1991), https://islamansiklopedisi.org.tr/bahira
• Feingold M. (1990), Before Newton The Life and Times of Isaac Barrow, Cambridge, Cambridge University Press.
• Gülüş, İ. (2016), “Batıl İnançların İletişimsel İşlevi ve Medyadaki Yansımaları”. Atatürk İletişim Dergisi, Sayı 10, S. 111-136.
• Hill, A. (2018), The Works Of Isaac Barrow, Londra, Palala Press.
• Hughes, T. S. (1830), The Works Of Isaac Barrow With Some Account of His Life Summary of Each Discourse, Notes, &c. I. Cilt, Londra, A. J. Valpy.
• İnalcık, H. (1971), “İmtiyâzât”, EI V. III, London.
• Kara, İ. (1990), Mızraklı İlmihal, Çıdam Yayınları, İstanbul.
• Karaşahan, Z. Yayımlanmamış çalışma.
• Kilgarriff, A. Rychly, P., Smrz, P., Tugwell, D. (2004). The Sketch Engine. Proceedings of EURALEX. Lorient, France.
• Köse, A. ve Ayten, A. (2009), “Batıl İnanç̧ ve Davranışlar Üzerine Piko- Sosyolojik Bir Analiz”. Dilbilimleri Akademik Araştırma Dergisi Cilt 9, Sayı 2, S. 45- 70.
• Köse, A. ve Ayten, A. (2012), Din Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Marmor, J. (1994), Psychiatry in Transition: Second Edition. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers.
• Özgüven, N. (2013), “Batıl inançların yenilikçilikteki rolünün analizi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 27(3): 111-124.
• Seyyar, A. (2007), “Batıl İnanç̧” İnsan ve Toplum Bilimleri Terimleri Ansiklopedik Sosyal Bilimler Sözlüğü, İstanbul: Değişim Yay.
• Sinanoğlu, A. F., Sinanoğlu, A. (2012), “21. Yüzyıl Malatya’sında Batıl İnançlar.” Türklük Bilimi Araştırmaları, Sayı 31, S. 239-257.
• Strauss, L. (1997), Spinoza’s Critique of Religion. The United States of America: The University of Chicago Press.
• Tanyu, H. (1976), “Dini folklor veya dini-manevi halk inançlarının çeşit ve mahiyeti üzerine bir araştırma”. Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 20: 123-143.
• Taş, N. (2019), Tıp ve İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinde Batıl İnanç, Dindarlık ve Mutluluk İlişkisi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ünal, K. (2007), “Popüler dinin düşünüş biçimi üzerindeki etkisi.” Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi. 7/1.
• Vyse, S. (2013). Believing in Magic: The Psychology of Superstitious, Updated Edition; 019999692X; Oxford University Press.
• Yaman, I. (2019), Eflani İlçesinde Bulunan “Alkış-Kargış ve Batıl İnançların Dil ve Anlam Yönünden İncelenmesi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bili Dalı Yeni Türk Dili Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yau, H. T. A. (2015). To be or not to be superstitious– that’s the question. Procedia – Social and Behavioural Sciences, 208, 5-12.
• İnternet Kaynakları Sketc Engine internet Türkçe derlem: Erişim tarihi 30.09.2019. https://app.sketchengine.eu/#dashboard?corpname=preloaded%2Ftrtenten12_trmorph_v2
• https://www-history.mcs.st-and.ac.uk/DSB/Barrow.pdf Erişim tarihi 30.09.2019.