Müzik-Edebiyat İlişkisinin Metinlerarası Yorumları: Aşk-ı Muhabbet Sevda

Yıl 2021, , 255 - 290, 20.03.2021

Hayrunisa Topçu

https://doi.org/10.30767/diledeara.830484

Öz

Metinlerarasılığın kuramsal bir zemine oturtulması, edebî anlatıların çok boyutlu bakış açısıyla değerlendirilmesini sağlar. Edebî eserin farklı metinlerle veya diğer sanat dallarıyla olan ilişkisini yorumlamayı hedefleyen metinlerarasılık sayesinde anlatıyı destekleyen ve güçlendiren farklı anlam katmanları açığa çıkar. Müzik-Edebiyat İlişkisinin Metinlerarası Yorumları: Aşk-ı Muhabbet Sevda isimli çalışmada Erhan Bener’in Aşk-ı Muhabbet Sevda isimli öykü kitabı metinlerarasılık ışığında değerlendirilecektir. Bu kitabın müzik-edebiyat ilişkisi bağlamında değerlendirilmeye uygun görülmesinin nedeni, zengin malzeme içeriğidir. Erhan Bener’in klasik müziğe olan özel ilgisi, bu konudaki birikimi eserlerine yansır. Çoğunluğu, insan ilişkilerini konu alan ve psikolojik öykülerden oluşan kitapta müzikle ilgili unsurlar karakter yaratımında sıklıkla kullanılır. Aşk-ı Muhabbet Sevda isimli kitap, Alabalık, Ne İmiş Aşk-ı Muhabbet, Sevda, Requiem, Bir Roman Kahramanı, Allegro Cantabile, Arabesk, Humoresque, Apollon, Zephyros ve Hyakinthos, Taşrada Gizli Aşk, Liebestote, Arkası Yarın, Aşk Yüzünden Cinayet, Hâlâ Kanayan, Cosi Fan Tutte öykülerinden oluşur. Bu öykülerden, Alabalık, Ne İmiş Aşk-ı Muhabbet, Requiem, Allegro Cantabile, Arabesk, Humoresque, Liebestote ve Cosi Fan Tutte isimli olanlarında metinlerarasılık yöntemlerinden alıntı, gönderme ve anıştırma yoluyla kurulan müzik-edebiyat ilişkisinin gözlemlenmesi mümkündür. Çalışmada, öncelikle öykülerde geçen müzikle ilgili terimler, eser ve sanatçı isimleri tespit edilecek, ardından bunların hangi metinlerarası yöntemler eşliğinde kullanıldıkları belirlenecektir. Bu sınıflandırmanın ardından müzikle ilgili unsurların öyküye içerik ve teknik konularındaki katkıları tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türk öyküsü, metinlerarasılık, göstergelerarasılık, edebiyat ve müzik, Erhan Bener

The Intertextual Interpretations of The Relationship Between Music-Literature: Aşk-ı Muhabbet Sevda

Öz

Putting intertextuality on a theoretical ground enables the evaluation of literary texts from a multi-dimensional perspective. Different layers of meaning supporting the text appear because of the intertextuality that aims to interpret the relationship between the literary works and different texts or other branches of art. In the study called The Intertextual Interpretations of the Relationship between Music and Literature: Aşk-ı Muhabbet Sevda, the story book titled as Aşk-ı Muhabbet Sevda by Erhan Bener will be evaluated in terms of intertextuality. The reason why this book is considered appropriate to be evaluated in the context of relationship between music and literature is that it is rich in material. Erhan Bener's special interest in classical music is reflected in his works on this topic. In the book, which deals with human relations and psychological narratives mostly, the elements about the music are used frequently while forming the characters. Aşk-ı Muhabbet Sevda includes the following stories: Alabalık, Ne İmiş Aşk-ı Muhabbet, Sevda, Requiem, Bir Roman Kahramanı, Allegro Cantabile, Arabesk, Humoresque, Apollon, Zephyros ve Hyakinthos, Taşrada Gizli Aşk, Liebestote, Arkası Yarın, Aşk Yüzünden Cinayet, Hâlâ Kanayan, Cosi Fan Tutte. Among these stories including Alabalık, Ne İmiş Aşk-ı Muhabbet, Requiem, Allegro Cantabile, Arabesk, Humoresque, Liebestote and Cosi Fan Tutte, this relationship established through the intertextuality methods such as quoting, reference, and allusion between music and literature is observed. In the study, the elements about the music, the name of the works and the artists will be determined first, and then the intertextual methods they are used with will be determined. After this classification, the contribution of musical elements to the story in terms of content and the technique will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Turkish story, intertextuality, intersemiotic, music and literature, Erhan Bener

Kaynakça

• Akkılıç, Demet (2010), “Lied Sanatında F. Schubert ve Schwanengesang Lied Dizisinden “Standchen”ın İncelenmesi”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 12, S. 1, s. 434-444. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/321616 (Erişim tarihi: 2020.11.24)
• Aktulum, Kubilay (2000), Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınevi.
• Aktulum, Kubilay (2011), Metinlerarasılık & Göstergelerarasılık, Ankara: Kanguru Yayınları.
• Andaç, Feridun (2004), Erhan Bener’in Dünyasına Yolculuk, İstanbul: Dünya Yayıncılık.
• Andante. (2012.02.14). “Cosi Fan Tutte Operasının Gala Temsili Mersin Devlet Opera ve Balesi’nde!” https://www.andante.com.tr/tr/3351/Cosi-Fan-Tutte-Operasinin-Gala-Temsili-Mersin-Devlet-Opera-Ve-Balesi-nde! (Erişim tarihi: 2020.11.16)
• Aytaç, Gürsel (2003), Genel Edebiyat Bilimi, İstanbul: Say Yayınları.
• Bener, Erhan (1992), Aşk-ı Muhabbet Sevda, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Bener, Erhan (2000), “Roman Anlayışım ve Romanın Geleceği Üzerine”, Dil Dergisi. S. 50, s. 78-81.
• Britannica. (2020). “Tristan und Isolde” https://www.britannica.com/topic/Tristan-und-Isolde-opera-by-Wagner (Erişim tarihi: 2020.11.16)
• Emektar, Güler (2002.05.12). “Hoş geldin ‘Arkadaş’ ”, Cumhuriyet Dergi, S. 842, s. 1-3. http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/53670/001529167006.pdf?sequence=1 (Erişim tarihi: 2020.11.13)
• Ersöz, Uğur (2013.11.14). “Beethoven’ın Kadere Başkaldırısı” https://www.edebiyathaber.net/beethovenin-kadere-baskaldirisi-ugur-ersoz/ (Erişim tarihi: 2020.11.16)
• Fenoglio, Irene - Georgeon, François, (2007), Doğu’da Mizah, çev. Ali Berktay, İstanbul: YKY.
• Güngör, Nazife (1992), Sosyokültürel Açıdan Arabesk Müzik, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Kaya, İlhami, (2017), “Müzikte Sembolizm Örneği Requiem’in Biçimsel Değişimi”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, C. 7, S. 1/1, s. 179-186. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/313237 (Erişim tarihi: 2020.11.23)
• Kongar, Emre (2007), 12 Eylül Kültürü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Köksal, Kemal - Ünal, Emre (2008). “Metinler Arası Okumanın Okuduğunu Anlamaya Etkisi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C. 7, S. 26, s. 154-169. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/70064 (Erişim tarihi: 2020.09.09)
• OnMusic Dictionary, (2006.05.20). “Cantabile” https://dictionary.onmusic.org/terms/595-cantabile (Erişim tarihi: 2020.11.12)
• OnMusic Dictionary, (2006.06.06). “Humoresque” https://dictionary.onmusic.org/terms/1741-humoresque (Erişim tarihi: 2020.11.16)
• OnMusic Dictionary, (2006.06.06). “Prelude” https://dictionary.onmusic.org/terms/2690-prelude (Erişim tarihi: 2020.10.24)
• Özçelebi, Betül (2004), Hayatı, Sanatı ve Eserleri, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış doktora tezi).
• The Multilingual Dictionary Tureng, (2020). “Humoresque” https://tureng.com/tr/turkce-ingilizce (Erişim tarihi: 2020.11.16)
• Türkçe Sözlük, (2020). “Allegro” https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 2020.11.12)
• Türkçe Sözlük, (2020). “Arabesk” https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 2020.11.14)
• Tekin, Arslan (1999), Edebiyatımızda İsimler ve Terimler, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Yalçın, Murat (2001), “Erhan Bener”, Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (1. cilt), s. 166-167, İstanbul: YKY Yayınları.
• Yıldırım, Bora (2007), D’Annuzio ve Wagner: “Tristan und Isolde” ve “Francesca da Rimini” Eserlerinin Karşılaştırılması, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (yayınlanmamış yüksek lisans tezi).