Ahmet Mithat Efendi’nin “Hallu’l-Ukad” Adlı Eserinde Avrupalı İktisatçılara Yaklaşımı

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 18, 321 - 340, 19.10.2018

Engin Çağman

https://doi.org/10.30767/diledeara.472632

Öz

Ahmet Mithat Efendi, Tercüman-ı Hakikat gazetesinde iktisada dair kaleme aldığı yazılarını Ekonomi Politik ve Hallu’l-Ukad adlı kitaplarında bir araya getirmiştir. Belçikalı siyasetçi ve ekonomist Brusker (Brouckère)’in bir eserinden faydalanarak yazdığı Ekonomi Politik’te daha çok iktisadın temel kavramları üzerinde durmuştur. Hallu’l-Ukad’da ise önce genel olarak ilimlerin tasnifini yapan Ahmet Mithat Efendi, bir ilim olarak ‘ekonomi’yi bu tasnife göre konumlandırmaya çalışmıştır. Bu eserinde de kısmen iktisadın bazı temel kavramlarına değinmekle birlikte Avrupalı dört iktisatçının hayatı, fikirleri ve ekonomik icraatlarını ayrıntılı olarak ele almıştır. Yazının konusunu, Ahmet Mithat Efendi’nin Hallu’l-Ukad’da, sözü edilen iktisatçıların düşünceleri ve gerçekleştirdikleri iktisadî reformlara dair verdiği bilgilerle bu konularda yaptığı yorumlar teşkil etmektedir. Yazı ayrıca, müellifin, Adam Smith üzerinden klasik iktisada yaptığı eleştirilerini aktararak, dönemin himayeci/korumacı-liberal iktisat politikaları tartışmalarına katkı sunmayı amaçlamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Ahmet Mithat Efendi, Hallu’l-Ukad, Merkantilistler, Quesnay

Kaynakça

• Ahmet Mithat Efendi, İktisat Metinleri, I. Kitap-Ekonomi Politik, II. Kitap-Hallu’l-Ukad (Sadeleştirenler: Erdoğan Erbay-Ali Utku), Çizgi Kitabevi, Konya, 2005. Bulut, Mehmet. “XVII. Yüzyılda Osmanlılar Ve Merkantilistler”, https://www.researchgate.net/publication/272668400_English_Title_Not_ Available_Turkish_TitleXVII_YUZYILDA_OSMANLILAR_VE_ MERKANTILISTLER?enrichId=rgreq-c1f5ee15406d724fa6416d115450aee 0XXX&enrichSource=Y292ZXJQYWdlOzI3MjY2ODQwMDtBUzo0NDIz OTc2MDg5NDM2MTZAMTQ4MjQ4NzIxNzQxMg%3D%3D&el=1_x_3&_ esc=publicationCoverPdf (Erişim tarihi: 17 Haziran 2018), ss.23-35. Çağman, Engin. “Ahmet Mithat Efendi’nin “Ekonomi Politik” Adlı Eserinde İktisadî Serbestiyet ve Korumacılık Düşünceleri”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları, Güz, 2017; (16), ss.31-48. Çakmak, Orhan. “Osmanlı’da Piyasa Zihniyeti ve Girişimcilik (Adam Smith Yaklaşımına Göre Bir Analiz)”, http://www.orhinvest.com/Upload/Sayfa/1_osmanlida_piyasa_ zihniyeti. pdf, (Erişim tarihi 8 Haziran 2018), ss. 1-63. Çavdar, Tevfik. Türkiye’de Liberalizmin Doğuşu, Uygarlık Yayınları, İstanbul, 1982. Georgeon, François. “Ahmet Mithat’a Göre Ekonomi-Politik”, Osmanlı-Türk Modernleşmesi 1900-1930, (Çev. Ali Berktay), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2006, ss.141-159. Hanioğlu, M. Şükrü. “Osmanlı Aydınındaki Değişme ve “Bilim”, Toplum ve Bilim, S. 27, Güz, 1984, ss.183-190. Kılınçoğlu, D. Taner. “Veblen, Weber ve Ahmet Midhat Efendi’nin Kahramanlan”, https://www.researchgate.net/publication/296307822_Weber_Veblen_ve_Ahmed_Midhat_ Efendi’nin_Kahramanlari, (Erişim tarihi: 8 Haziran 2018), ss.441-472. Okay, M. Orhan. “İktisatta Millî Düşünceye Doğru”, Türk Kültürü Dergisi, C. XVIII, Sayı: 207-208, ss.72-98. Sayar, Ahmet Güner. Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması, Ötüken Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2000. Şemseddin Sami, Kamus-ı Türki, İstanbul, 1317. Türker, Ömer. İslam Düşüncesinde İlimler Tasnifi, http://dergipark.gov.tr/download/articlefile/4061 http://dergipark.gov.tr/download/article-file/4061, (Erişim tarihi: 10 Haziran 2018), ss.533-556.