Sevim Ak’ın Öykülerinin Duyarlık Eğitimi Açısından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 19, 303 - 324, 21.03.2019

Esra Karakuş Tayşi

https://doi.org/10.30767/diledeara.542628

Cited By: 4

Öz

Çocuk edebiyatı, bireye yaşamı tanıma ve anlamlandırma yolculuğunda çocukluğun ilk dönemlerinden yetişkinliğe kadar eşlik eden önemli bir alandır. Çocuğun bilişsel gelişimine, dil gelişimine, toplumsal gelişimine, yaşamı sanatsal açıdan algılama ve anlamlandırmasına katkısı yadsınamaz derecede büyüktür. Ancak önemli olan çocuk edebiyatının bireye sağladığı bu katkıların sayısal olarak fazlalığı değil niteliğidir. Nitelikli çocuk edebiyatı eserinin ayırt edici yönlerinden biri de bireyin yaşama karşı duyarlık gösterebilme becerisine katkı sağlamasıdır. Bireyin kendi hayatının ve ait olduğu dünyanın dışından durumlarla da ilgilenebilmesi ve bu durumları umursaması olarak değerlendirilen duyarlık, geliştirilmesi zorlu ve köklü çabalara dayanan bir süreç istemektedir. Sürecin etkililiğini artırmak için de çocukların erken dönemden itibaren nitelikli çocuk kitaplarıyla buluşturulması gerekir.  Çalışmada, Sevim Ak’ın üç ayrı çocuk kitabı duyarlık eğitimi açısından incelenmiştir. Çalışmada temel nitel araştırma deseni kullanılmış, veriler doküman incelemesiyle elde edilmiştir. Duyarlık konularının belirlenmesinde ve gruplandırılmasında Aslan’ın (2016) oluşturduğu kategori dikkate alınarak içerik analizi yapılmıştır. Belirlenen 29 duyarlık konusundan biri dışında hepsi farklı oranlarda öykülerde tespit edilmiştir. En sık geçen konular insan ve insanın mutluluğu ve dilsel açıdan duyarlıktır. Bunların yanında aile bireylerine, aşka-sevgiye, hayvanlara, yardımlaşmaya, doğaya, dürüst olmaya karşı duyarlık sıkça ele alınmıştır. Bu yönüyle Ak’ın öykülerinin çocukların insana ve çevresindeki her şeye duyarlık kazanmasında, değer vermesinde etkili olacağı söylenebilir. Anahtar Kelimeler:  Sevim Ak, çocuk edebiyatı, duyarlık, duyarlık eğitimi

Anahtar Kelimeler

çocuk edebiyatı, duyarlık

Analysis Of Stories Of Sevim Ak In Terms Of Sensitivity Education

Öz

Children’s literature is a field which accompanies the individual in the journey of recognizing and interpreting life from childhood to adulthood. Its contribution to the child’s cognitive development, language development, social development, and understanding and interpreting life from artistic point of view is significantly great. However, the important thing is not the quantity of these contributions made by children’s literature but the quality of it. One of the distinctive aspects of quality children’s literature is that it makes contribution to the individual’s ability of showing sensitivity to life. Considered as the interest of the individual for situations which are out of his/ her own life and environment, sensitivity requires a process based on efforts which are essential and hard to develop. In order to increase effectiveness of the process, children should be introduced quality children’s books in their early ages. In this study, three different children’s books of Sevim Ak were analysed in terms of sensitivity education. Basic qualitative research design was used in the study, and the data was acquired through document analysis. In order to specify and classify the topics of sensitivity, content analysis was carried out by considering the coding carried out by Aslan (2016). Apart from one topic among the specified 29 topics, all topics were detected in stories at different rates. The most frequent topics are human, happiness of human, and sensitivity in terms of language. In addition to this, sensitivity to family members, love-compassion, animals, helping each other, nature, and being honest is frequently mentioned. From this point of view, it can be stated that stories of Ak can be effective in the individual’s acquisition of sensitivity to human and everything around him/her. 

Anahtar Kelimeler

Sevim Ak, children’s literature, sensitivity

Kaynakça

• Aktaş, E. (2016). Okuma Eğitimi Açısından Sevim Ak’ın Çocuk Öykülerinde Söz Varlığı. Millî Eğitim, Sayı 210 Bahar, 539-562.
• Alamdar, S. G. ve Süngü, A. (2017) Nazım Hikmet’in Sevdalı Bulut Adlı Kitabındaki Masalların Duyarlık Eğitimi Bağlamında İncelenmesi. T. Şimşek ve B. V. Yıldız (Haz.) IV. Uluslarası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu içinde (s.301-314).
• Arpacı, Ö. (2006). Çocuk Kitaplarında İletiler ve İletilerin Aktarım Biçimi (Sevim Ak Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Aslan, C. (2006). Türk Çocuk Yazınında Çocuk-Yetişkin Çatışmasının Yer Aldığı Kimi Yapıtların İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39 (2), 193-216. Aslan, C. (2013). Duyarlık ve Düşünceyi Geliştirmede Çocuk/Gençlik Edebiyatı. Çoluk Çocuk Anne Baba Eğitimci Dergisi, (12), 29-32.
• Aslan, C. (2016). Oğuz Tansel’in Derleyip Yazdığı Masalların Duyarlık Eğitimi Bağlamında İncelenmesi. S. Sever ve S. Karagül (Haz.) Uluslararası Türk Masal Dünyası ve Doğumunun Yüzüncü Yılında Oğuz Tansel Sempozyumu içinde (s.131-152).Ankara Üniversitesi Çogem, Odtü, Ankara.
• Aslan, C. ve Güldenoğlu, D. (2018). Prof. Dr. Emine Akyüz’e Armağan Akademisyenlikte 50 Yıl. Y. Karaman Kepenekci ve P. Taşkın (Ed.), Çok Satılan Çocuk Edebiyatı Kitaplarında Çocuk Hakları Üzerine Bir Çözümleme içinde (90-102). Ankara: PegemA.
• Aytan, T. (2016). Türk Çocuk Edebiyatı Üzerine Bir Söz Varlığı Çalışması: Atasözleri. Millî Eğitim, S. 210, 425-445.
• Binyazar, A. (1996). Anadili Kitaplarında Yazınsal Metinlerden Yararlanılarak Duyarlık Eğitimini Gerçekleştirme. (Ed. H. Coşkun, İ. Kaya, J. Kuglin). Türkiye ve Almanya’da İlköğretim Ders Kitapları. Türk Alman Kültür İşleri Kurulu Yayın Dizisi, No.11.
• Dilidüzgün, S. (2007). Masallar ve Masalsı Türler, Z. Güneş (Ed.) İlköğretimde Çocuk Edebiyatı (ss. 93-124) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Doğan, Ç. (2015). Sevim Ak’ın Çocuk Kitaplarının Çocuk Edebiyatının Temel Ögeleri Yönünden İncelenmesi ve Türkçe Eğitimine Katkısı. Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Kayseri.
• Erdal, K. (2009). Eğitim Değerleri Açısından Çocuk Kitapları. Akademik Bakış, 17, 1-18. Kan, O. M. (2011). Türkçe Öğretmenlerinin Çocuk Edebiyatı İle İlgili Görüşleri Üzerine Nitel Bir Araştırma, 3. Ulusal Çocuk Ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, 05- 07 Ekim 2011 Ankara, 109-118.
• Karaca, G.; Temizyürek, F. (2017). Sevim Ak’ın Öykülerinin Çocuğa Görelik İlkesi Açısından İncelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 177-195.
• Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve Eğitim. Ankara: Engin Yayınevi.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin bir rehber. (Qualitataive Research Aguide to Desing and Implementation). (çev: Selahattin Turan), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Özdemir Mete, Ö. (2016). Sevim Ak’ın çocuk edebiyatı romanlarının söz varlığı açısından çözümlenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Özdemir, G. (2008). Sevim Ak’ın Hikâye Ve Romanlarında Yer Alan Eğitsel İletiler. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Özden, M. & Cavlazoğlu, B. (2015). İlköğretim Fen Dersi Öğretim Programlarında Bilimin Doğası: 2005 ve 2013 Programlarının incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3 (2), 40-65.
• Sever, S. (1998). Demokratik Kültür Bilinci Edinimi Sürecinde Dil ve Edebiyat Öğretimi. Yaşadıkça Eğitim, S(56), s.2-6.
• Sever, S. (2008). Çocuk ve Edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
• Şen, E. ( 2016). Çocuk Edebiyatında Bir Yaşam Gerçekliği Olarak Ölüm Olgusu Üzerine Bir İnceleme (Sevim Ak Örneği). Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi (TURKSOSBİLDER), 1 (1), 14-23.
• Türkçe Sözlük, Erişim Adresi: http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK. GTS.5c820a5fb13f33.14977493
• Uzuner Yurt, S. (2013). Sevim Ak`ın Öykülerinin Eğitsel Değerinin İncelenmesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 11. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları.