Ali Nihad Tarlan’ın Farsça Yayımlanmış Çalışmalarına Dair Bilgiler Ve Nâilî İle İlgili Bir Eserinin Türkçe Tercümesi

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 20, 189 - 227, 20.10.2019

Turgay Şafak

https://doi.org/10.30767/diledeara.635512

Öz

Eski Türk Edebiyatı Profesörü olarak uzun yıllar ders vermiş olan
Ali Nihad Tarlan Farsçadan yapmış olduğu çeviriler ile de tanınmaktadır.
Farsçadan yapmış olduğu tercümeler arasından en önemlileri Nîzâmî, Fuzûlî,
Yavuz Sultan Selim, Nef’î ve Pakistanlı şair Muhammed İkbal’den yaptığı
tercümelerdir. Tarlan’ın İran ve Pakistan’da katıldığı kongrelerde Farsça
yapmış olduğu konuşmalar ilgili ülkelerin dergilerinde yayımlanmıştır. Ali
Nihad Tarlan’ın İran’da dergiler dışında müstakil kitap olarak yayımlanmış iki
eseri bulunmaktadır. Bunlardan birincisi Mehmet Akif Ersoy hakkında hazırlamış
olan eserin tercümesi diğeri ise Nâilî’nin hayatı, sanatı ve altı gazelinin
şerhinden oluşan bir kitaptır.

Ali Nihad Tarlan’ın kaleme aldığı bu küçük kitap Hamîd Nutkî
tarafından Farsçaya tercüme edilmiştir. Tarlan eserin girişinde Nâilî’nin
hayatına kısaca değindikten sonra Sebk-i Hindî adıyla meşhur Hind Üslûbu
hakkında bilgiler vermiş ve Nâilî’nin şiirlerini mukayese edebilmek amacıyla bazı
Sebk-i Hindî şairlerinin şiirlerinden örnekler vermiştir.   

İki bölümden oluşan bu makalenin ilk bölümünde Ali Nihad Tarlan’ın
Türkiye dışında Farsça olarak yayımlanan çalışmaları hakkında bilgi
verilmiştir. İkinci bölümde ise Nâilî hakkında İran’da Farsça olarak
yayımlanmış ancak Türkçesi olmayan eser Türkçeye tercüme edilmiştir.  

Anahtar Kelimeler

Nâilî, Divan Edebiyatı, Sebk-i Hindî, Metin Şerhi, Ali Nihad Tarlan

Ali Nihad Tarlan's Studies that Published in Persian and the Turkish Translation of His Work on Naili

Öz

Ali Nihad Tarlan, who gave lectures for years as a professor of Turkish Literature, is also known with his translations from Persian into Turkish. He translated the works of Nizami, Fuzuli, Yavuz Sultan Selim, Nefi, and Muhammad Iqbal. The lectures and speeches he gave in Iran and Pakistan were published in the academic journals in these countries. Moreover, two of his works were published as books in Iran. The first is his study on Mehmet Akif Ersoy. The other is his book on the life and poetry of Naili and the commentaries of Naili’s six ghazals. Tarlan’s short book on Naili was translated into Persian by Hamit Nutki. Tarlan gives a brief biography of Naili in the introduction part. He, then, explains the school of Sebk-i Hindi (the Indian Style) in poetry by giving examples from certain poets of this style and compares Naili’s poems with them. This article has two parts. The first part examines Ali Nihad Tarlan’s works published outside Turkey. The second includes the Turkish translation of Tarlan’s book on Naili in Persian. The book, originally, was written in Turkish, but only its Persian and Urdu translations were published.

Anahtar Kelimeler

Nâilî, Divan Literature, Indian Style, Commentary, Ali Nihad Tarlan

Kaynakça

• Diriöz, Meserret, (1978). Prof. Dr. Ali Nihâd Tarlan (1898-1.X.1978), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Türk Kültürü Dergisi, sayı 193.
• Feldman, W. (1996). The Celestial Shpere, the Wheel of Fortune and Fate in the Gazels of Nâ’ilî and Bâkî. İnternational Journal of Middle East Studies, 28.
• Hayali Bey, (1945). Hayali Divanı, haz. Ali Nihad Tarlan, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Mustafa Safayi Efendi, (2005). Tezkire-i Safayi (Nuhbetü’l asar min Fevaidi’l Eş’ar) haz. Doç. Dr. Pervin Çapan, Ankara: AKDTYK Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. Mustafa Nâilî, (1970). Nâ’ilî-i Kadîm Divânı, haz. Haluk İpekten, İstanbul: Mili Eğitim Basımevi.
• Nev’î, (1977). Divan, haz. Mertol Tulum, M. Ali Tanyeri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Nutki, Hamid, (1999). Min İlin sonu, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Seyyid Rıza Zehrimahzade, (2009). Rıza Tezkiresi (İnceleme –metin), Haz. Gençay Zavotçu, İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı.
• Tarlan, Ali Nihad, Konya-yı Dovvam, Mecelle-i Hilal, sayı 19.
• Tarlan, Ali Nihad, Hitâbe-i Riyâset, Mecelle-i Hilal, Sayı 23.
• Tarlan, Ali Nihad, (1967). Didâr-ı İran, Mecelle-i Vahid, Sayı 35.
• Tarlan, Ali Nihad, (1967), Hembestegi-yi Edebiyat-ı İran ü Türk ve Nümûneî ez eşâr-ı Farisi-yi şuara-yı Türk, Mecelle-i Vahid, Sayı 79
• Tarlan, Ali Nihad, (1970). Edebiyatı-ı Divâni-yi Türk ve Nâilî, çev. Hamid Nutki, Tahran: Müessese-i Ferhengi-yi Mıntıkaî.
• Tarlan, Ali Nihad, (1970). Mehmed Akif Ersoy, çev. Kazım Recevi, Tahran: Müessese-i Ferhengi-yi Mıntıkaî.
• Timurtaş, Faruk K. (1964) Ali Nihad Tarlan ve Eserleri (Doğumunun 65. Yıldönümü münasebetiyle) İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cild: XIII.