Safahât’ta Kısa Öykü Örnekleri

Yıl 2021, Sayı: Mehmet Akif ve İstiklal Marşı, 271 - 293, 29.12.2021

Gülsemin Hazer

https://doi.org/10.30767/diledeara.1035695

Öz

Mehmet Âkif Ersoy (1873-1936), şiirlerini yedi kitaptan oluşan Safahât’ta bir araya getirmiştir. Bu kitapların ilki, çoğunlukla manzum hikâye türünde kaleme alınmış şiirleri ihtiva eder. Sanatını toplumun aydınlanmasına adamış olan şair, eserlerinde toplumda gördüğü çirkinlikleri, kötülükleri, yanlışlıkları konu edinir. Âkif, şiirlerinin tematik ağını oluşturan meseleleri, okuyucuda şefkat, merhamet ve adalet duygularını canlandıracak yönde kaleme alır. Bu nedenle anlatımlı bir şiir türü olan manzum hikâyeye yönelmiştir. Destan ve mesnevi geleneğinin devamı sayılan manzum hikâyeler, okuyucuya şiir yoluyla hikâyeler anlatan manzumelerdir. Şiirin anlatımlı bir yapıya sahip olması, onu ‘saf şiir/hâlis şiir’in estetik sınırlarından uzaklaştırır ama metnin şiir ve hikâye taraflarının ayrı ayrı okunmalarına da imkân tanır. Âkif’in manzum hikâyeleri bu bağlamda değerlendirilmiş metinlerdir. Bu çalışmada Safahât’tan seçilen bazı şiirler, kısa öyküye özellikle de ‘yansıma aktarmalı öyküler’e benzerlikleri bakımından incelenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda “Küfe”, “Meyhane” ve “ Seyfi Baba” manzumeleri merkeze alınmış, manzum hikâyelerin anlatı unsurlarının, kısa öyküye yaklaşan ya da benzeyen tarafları gösterilmeye gayret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Âkif, manzum hikâye, anlatımlı şiir, yansıma aktarmalı öykü, kısa öykü.

Short Story Examples in Safahât

Öz

Mehmet Âkif Ersoy (1873-1936) brought together his poems in Safahât, which consists of seven books. The first of these books contains mostly poems written in verse. The poet, who has devoted his art to the enlightenment of the society, deals with the ugliness, evil and wrongs he sees in the society through his work. Âkif writes the issues that make up the thematic web of his poems in a way that stimulates the feelings of compassion, mercy and justice in the reader. For this reason, he turns to verse story, which is a type of narrative poetry. Poetic stories, which are considered as the continuation of the epic and masnavi tradition, are verses that tell stories to the reader through poetry. The fact that the poem has an expressive structure takes it away from the aesthetic limits of 'pure poetry', but also allows the poetry and story sides of the text to be read separately. Âkif's verse stories are texts evaluated in this context. In this study, some poems selected from Safahât have been tried to be examined in terms of their similarities to the short story, especially to the 'reflective narrative stories'. In this context, the poems of “Küfe”, “Meyhane” and “Seyfi Baba” were centered, and the sides of the narrative elements of the verse stories that approached or resembled the short story were tried to be shown.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Âkif, verse story, narrated poetry, reflection narrated story, short story.

Kaynakça

• Aliş, Şehnaz (1994). Servet-i Fünûn Dergisinde Küçük Hikâye- Mensur Şiir, Manzum Hikâye (1896-1901), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Doktora Tezi).
• Aydoğan, Bedri (1996). “Mehmet Âkif’in Manzum Hikâyeleri”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 4, S. 4, s. 7-54. Bates, H.E. (2005). Yazınsal Bir Tür Olarak Kısa Öykü, çev. Gökçen Ezber, İstanbul: Bilge Sanat Yapım Yayınları.
• Bohner, Charles- Grant, Lyman (2006). Short Fiction Classic and Contemporary, New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• Bourneur, Roland - Quellet, Réal (1989). Roman Dünyası ve İncelenmesi, çev. Hüseyin Gümüş, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Culler, Jonathan (2007). Yazın Kuramı, çev. Hakan Gür, Ankara: Dost Yayınevi.
• Çıkla, Selçuk (2009). “Şiir ve Hikâye Çevresinde Oluşan İki Tür: Manzum Hikâye ve Öykü-Şiir”, TÜBAR, XXV, s.51-85.
• Erden, Aysu (2010). Kısa Öykü ve Dilbilimsel Eleştiri, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Ersoy, M. Âkif (2013). Safahât, haz. Prof. Dr. Abdullah Uçman, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Gökçek, Fazıl (2005), Mehmet Âkif’in Şiir Dünyası, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Jahn, Manfred (2012). Anlatıbilim, çev. Bahar Dervişcemaloğlu, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaplan, Mehmet (2005). “Süleymaniye Kürsüsünden”, Şiir Tahlilleri I. İstanbul: Dergâh Yayınları, s.174-177.
• Kaplan, Ramazan (2007). “Safahât’ta Medeniyet Tasavvuru”, Mehmet Âkif, Türkiye’de Modernleşme ve Gençlik, Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği, s.24-31.
• Kıran (Eziler), Ayşe - Kıran, Zeynel (2003). Yazınsal Okuma Süreçleri, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Okay, Orhan – Düzdağ, Ertuğrul (2003). “Mehmet Âkif Ersoy”, mad. TDVİA, C. 28, s.432-439.
• Okay, Orhan (2008). “Mehmet Âkif’in Karakteri ve Sanatı”, Hece (Mehmet Âkif Ersoy Özel Sayısı), S. 133, s. 8-24.
• Sağlık, Şaban (2008), “Mehmet Âkif’in Şiirlerindeki Hikâye Unsurları”, Hece (Mehmet Âkif Ersoy Özel Sayısı), S. 133, s. 362-393.
• Uç, Himmet (2000), Mehmet Âkif ve Hikâye San’atı, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Yüksel, H. Gülru (2007). “Anlatısal Metinler ve Kısa Öykü”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.9, S. 1, s.153-174.