Onat Kutlar’ın “Kediler” İsimli Hikâyesinde Gerçekliğin Farklı Boyutları Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Sayı: 28, 278 - 287, 25.10.2023

Ayşe Nur Özdemir

https://doi.org/10.30767/diledeara.1319832

Öz

Türk edebiyatında 1950’lerdeki modernist kırılmanın yanı sıra yaşanan siyasal ve kültürel dönüşümle ve Batılı akımların/yazarların etkisiyle yeni tarzda hikâyeler yazan bir kuşak oluşur. Özellikle basmakalıp söylemleri reddeden, hem klasik gerçekçiliğe hem de toplumcu gerçekçi edebiyat geleneklerine karşı çıkan, önceki kuşaklardan farklı bir sanat ve gerçeklik anlayışını temsil eden ve bireyin içsel yönünü merkeze alan hikâyeler kaleme alan kuşağın yazarları, biçim ve anlatım olanakları açısından da yeni teknikler kullanır. 1950 kuşağı hikâyecileri arasında müstesna bir yeri olan Onat Kutlar’ın 1959 yılında kaleme aldığı ilk hikâye kitabı olan İshak, 1960’ta Türk Dil Kurumu hikâye ödülü ile taltif edilmiştir. Henüz küçük yaşlarda bu vadide denemeler yapmaya başlayan yazarın yirmi üç yaşında ortaya koyduğu, dokuz hikâyeden oluşan bu eseri, büyük övgülere mazhar olmuş ve kimi araştırmacılar tarafından Türk edebiyatında büyülü gerçekçiliğin izlerini taşıyan ilk örnek olarak değerlendirilmiştir. İlk ve orta öğrenimini Gaziantep’te tamamlayan Kutlar’ın hayatından, çocukluğunu ve ilk gençlik yıllarını geçirdiği Gaziantep’ten izler taşıyan bu eserin Batılı kimi modernist tekniklerle de münasebeti vardır. Gerçekliğin farklı katmanlar ya da varlık düzeyleri şeklinde çoğullaştığı bu eserde fantastik motifler de gözlemlenmektedir. Dolayısıyla modernist tekniklerle kaynaşmış yerli bir temel üzerine inşa edilen bu hikâyelerde yazarın gerçekliğin farklı katmanlarında dolaştığı ve özgül bir kurmaca mantığının işlediği görülür. Hikâyelerden özellikle “Kediler”de gerçekliğin doğası klasik realizm akımının oldukça dışındadır. Çalışmamızda, “Kediler” isimli hikâyede gerçekliğin farklı tabakaları üzerine bir inceleme yaparak Onat Kutlar ile ilgili bugüne kadar yapılan çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat ve Gerçeklik, Büyülü Gerçekçilik, Türk Edebiyatı, İshak, “Kediler”., onat kutlar

An Examination on the Different Aspects of the Reality in “Kediler” by Onat Kutlar

Öz

In Turkish literature, with the modernist break in the 1950s, the political and cultural transformation experienced, and the influence of Western movements/authors, a generation is formed that writes stories in a new manner. In particular, the writers of this generation who reject stereotypical discourses and oppose both classical realism and socialist realist literature conventions, represent a different understanding of art and reality than the previous generations and produce stories that center on the inner aspect of the individual, also utilize new techniques in terms of form and expression.
İshak, the first story book of Onat Kutlar, who has an exceptional place among the authors of the 1950 generation, was awarded with the story prize of the Türk Dil Kurumu in 1960. This work written by the author at a young age, 23, consisting of nine stories, took a great credit and was evaluated by some researchers as the first example of magical realism in Turkish literature. The aforesaid work, which bears traces from the life of Kutlar, who finished his primary and secondary education in Gaziantep and where he spent his childhood and the first flush of youth, also utilizes some Western modernist techniques. Fantastic motifs are also available in this work, in which reality is multiplied as the form of different layers or levels of existence. Therefore, in these stories, which are built on a local basis fused with modernist techniques, the author wanders through different layers of reality, and a specific logic of fiction works. The nature of reality in these stories, particularly in “Kediler (Cats)”, is quite far from the classical realism.
In this study, it is aimed to contribute to the studies on Onat Kutlar by making an examination on the different layers of reality in the story called “Kediler (Cats)”.

Anahtar Kelimeler

Literature and Reality, Magical Realism, Turkish Literature, Onat Kutlar, İshak, “Cats”.

Kaynakça

• Akatlı, F. (1998). “Onat Kutlar’ın ‘İshak’ı”. Öykülerde Dünyalar. İstanbul: Boyut Kitapları, s. 111-113.
• Anday, M. C. (2006). “‘İshak’ Üstüne”. Onat Kutlar Kitabı. hzl. Turgut Çeviker. İstanbul: Türksak, s. 43.
• Dizdaroğlu, H. (1960). “Mine ile İshak”. Türk Dili. C. X, S. 110, Kasım, s. 98-102.
• Ertem, E. vd. (2006). “İshak-Onat Kutlar’ın Hikâyeleri İçin Bir Oturum”. Onat Kutlar Kitabı. hzl. Turgut Çeviker. İstanbul: Türksak, s. 71-79.
• Ertop, K. (1997). “Onat Kutlar’ın Öyküleri: Hem Öncü Hem Yerel”. Pir Sultan Abdal’dan Onat Kutlar’a. İstanbul: Çağdaş Yayınları, s. 283-288.
• Fethi Naci (1995). “Onat Kutlar’ın Hikâyeleri”. Adam Öykü. S. 1, Kasım-Aralık, s. 37-49.
• Gümüş, S. (2006). “Ulaşılması Güç Bir Özgünlük”. Onat Kutlar Kitabı. hzl. Turgut Çeviker. İstanbul: Türksak, s. 106-107.
• Günyol, V. (2006). “Şiirli, Büyülü”. Onat Kutlar Kitabı. hzl. Turgut Çeviker. İstanbul: Türksak, s. 80-81.
• Kutlar, O. (2006). “Onat Kutlar’dan Zeynep Avcı’ya”. Onat Kutlar Kitabı. hzl. Turgut Çeviker. İstanbul: Türksak, s. 380-390.
• Kutlar, O. (2022). İshak. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Menemencioğlu, M. (1960). “Onat Kutlar Anlatıyor”. Türk Dili. C. X, S. 111, Aralık, s. 152-155.
• Okuyucu, E. D. (2019). Büyülü Gerçekçilik ve İhsan Oktay Anar’ın Romanlarındaki İzleri. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: (Yüksek Lisans Tezi).
• Öktemgil Turgut, C. (2003). Latife Tekin’in Yapıtlarında Büyülü Gerçekçilik. Ankara: Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü: (Yüksek Lisans Tezi).
• Özüm, A. (2013). “Onat Kutlar’ın İshak ve Bilge Karasu’nun Göçmüş Kediler Bahçesi’ndeki Büyülü Gerçekçi Öğeler”. Bilig. S. 66, Yaz, s. 179-204.
• Özyalçıner, A. (2006). “Yaşamın Kendisi Olan Öyküler”. Onat Kutlar Kitabı. hzl. Turgut Çeviker. İstanbul: Türksak, s. 99-100.
• Todorov, T. (2012). Fantastik. çev. Nedret Öztokat. İstanbul: Metis Yayınları.
• Toyman, Y. Ö. (2006). Nazlı Eray’ın Roman Dünyasında Düşsü ve Büyülü Gerçekliğin Kurgusu ile Fantastik Unsurlar. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: (Yüksek Lisans Tezi).
• Uygur, S. (2018). “Büyülü Gerçekçilik İzleriyle Onat Kutlar’ın ‘Kediler’ ve Julio Cortazar’ın ‘Paris’teki Genç Bir Hanımefendiye Mektup’ Öykülerinin Karşılaştırılması”. IV. Uluslararası Filoloji Sempozyumu Tam Metin Kitabı. İstanbul: Asos Yayınevi, s. 172-181.
• Yalçın, M. (2010). Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi Cilt II. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.